رابطه ریسک و بازده مورد انتظار

چه رابطه ای بین ریسک و بازده در بازار بورس وجود دارد؟

تأثیر رشد غیرعادی موجودی‌ها بر بازده مورد انتظار سهام در شرکت‌های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران

1 مربی، دپارتمان حسابداری، دانشکده فنی و حرف های سقز، دانشگاه فنی و حرفه ای استان کردستان، ایران.

2 مربی، دپارتمان مهندسی برق و کامپیوتر، دانشکده فنی و حرف های سقز ، دانشگاه فنی و حرفه ای استا ن کردستان، ایران.

چکیده

هدف این پژوهش، بررسی تأثیر رشد غیرعادی موجودی‌ها بر بازده مورد انتظار سهام شرکت‌‌ها است. این پژوهش، از نوع مطالعه کتابخانه‌ای و تحلیلی- علیّ و مبتنی بر تحلیل داده‌های تابلویی (پانل دیتا) است. در این پژوهش، اطلاعات مالی 102 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی دوره زمانی 1381 تا 1392 به کمک تکنیک‌های داده‌کاوی بررسی شده است (1224 شرکت- سال). نتایج تحقیق در ارتباط با تأیید فرضیه، نشان از آن داشت که رشد غیرعادی موجودی‌ها، بر بازده موردانتظار سهام، تأثیر معنادار و مستقیمی دارد. در حالی که تحقیقات مشابه انجام شده در سایر کشورها از جمله آمریکا، بر عکس نتیجه مورد نظر به‌دست آمده است؛ بنابراین با بررسی تحقیق انجام‌شده در ایالات متحده و ایران، دو نتیجه معکوس حاصل شد که در تفسیر تحقیقات فوق می‌توان به این نکته اشاره کرد که عامل اصلی معکوس بودن دو نتیجه، احتمالاً تورم در ایران است که افزایش غیرعادی موجودی با افزایش قیمت آنها همراه می‌شود؛ در نتیجه، بازده بیشتری حاصل می‌گردد.

کلیدواژه‌ها

• رشد غیر عادی موجودی‌ها
• بازده مورد انتظار سهام
• پانل دیتا
• ریسک سیستماتیک

20.1001.1.23829796.1399.17.3.14.0

عنوان مقاله [English]

The Impact of Abnormal Growth of Inventories on Expected Stock Returns for Listed Companies on the Tehran Stock Exchange

نویسندگان [English]

• loghman mohammadpour 1
• azad noori 2

1 Lecturer, Accounting Department, Saqez Technical and Vocational School, Technical and Vocational University (TVU), Kurdistan, Iran.

2 Lecturer, Department of Electrical and Computer Engineering, Saqez Technical and Vocational School, Technical and Vocational University (TVU), Kurdistan, Iran.

This study was aimed at examining the impact of abnormal growth of inventories on expected stock returns for listed companies on the Tehran Stock Exchange. This study was based on library, analytical-causal study and analysis of panel data (data panel). It deals with financial information from 102 listed companies on the Tehran Stock Exchange between 2003 -2014 (1224 companies). The results suggested that the abnormal growth of inventories had a significand, direct impact on expected stock returns whereas similar studies in other countries, for instance the U.S.A, have demonstrated contradictory results. One main reason for the contradictory results might be inflation in Iran to the point that the unusual increase of inventories led to the rise in prices and thus more return.

کلیدواژه‌ها [English]

• abnormal growth of inventories
• expected stock returns
• panel data
• systematic risk

مراجع

Ashtab, A. (2007). Investigating the Relationship between Accuracy of Profit Forecasting and Abnormal Return on Shares of Newly Listed Companies in Tehran Stock Exchange. [Master, Imam Khomeini International]. Qazvin, Iran. https://www. virascience.com/thesis/468154/

Azizi, Z., Azizi, M., & Rezaei, F. (2014, October 26). A study of the relationship between information asymmetry risk and expected returns of companies' stocks. International Conference on Accounting, Economics and Financial Management, Tehran, Iran. https://civilica.com/doc/325484/

Bendig, D., Brettel, M., & Downar, B. (2018). Inventory component volatility and its relation to returns. International Journal of Production Economics, 200, 37-49. https://doi. org/10.1016/j.ijpe.2018.03.012

Bradshaw, M. T., Richardson, S. A., & Sloan, R. G. (2006). The relation between corporate financing activities, analysts’ forecasts and stock returns. Journal of Accounting and Economics, 42(1-2), 53-85. https://doi.org/10.1016/j.jacceco.2006.03.004

Caglayan, M., Maioli, S., & Mateut, S. (2012). Inventories, sales uncertainty, and financial strength. Journal of Banking & Finance, 36(9), 2512-2521. https://doi.org/10.1016/ j.jbankfin.2012.05.006

Cai, X., Liu, G. S., & Mase, B. (2008). The long-run performance of initial public offerings and its determinants: the case of China. Review of Quantitative Finance and Accounting, 30(4), 419-432. https://doi.org/10.1007/s11156-007-0064-5

Campbell, J. Y., Ramadorai, T., & Schwartz, A. (2009). Caught on tape: Institutional trading, stock returns, and earnings announcements. Journal of Financial Economics, 92(1), 66-91. https://doi.org/10.1016/j.jfineco.2008.03.006

Dehghan Khavari, S., & Bakai, S. A. (2019, April 23). The Impact of Economic Variables on Stock Returns. Fourth International Conference on Industrial Management, Yazd, Iran. https://civilica.com/doc/937879/

Fatemi, M. (2006). Predicting Stock Returns Using Financial Ratios. [Master, Al-Zahra]. Tehran, Iran. https://ganj.irandoc.ac.ir/#/articles/007113fed5ce406101a818141b99eeb7

Gaur, V., Fisher, M. L., & Raman, A. (2005). An econometric analysis of inventory turnover performance in retail services. Management science, 51(2), 181-194.

Jafari, A., & Sheikh, M. J. (2015, June 15). The Impact of Capital Costs on Expected Return on Stocks in Companies. National Conference on the Third Millennium and Humanities, Shiraz, Iran. https://civilica.com/doc/398998/

Lin, Y.-C., Huang, S. Y., Chang, Y-F., & Tseng, C-H. (2007). The relationship between information transparency and the informativeness of accounting earnings. Journal of Applied Business Research (JABR), 23(3), 23-32. https://doi.org/10.19030/jabr. v23i3.1388

Mehrani, S., & Mehrani, K. (2003). Relationship between profitability ratios and stock returns on the Tehran Stock Exchange. Accounting and auditing reviews, 10(33), 93-105. https://www.sid.ir/fa/journal/ViewPaper.aspx?id=3869

Modarres, A., & Asgari, M. R. (2009). Identifying the factors affecting the abnormal long-term return of initial public offering shares on the Tehran Stock Exchange. Quarterly Journal of Stock Exchange and Securities, 2(5), 77-103. http://ensani.ir/file/download/article/20120329141522-5015-22.pdf

Nourzadeh, N. (2018, June 14). A study of the relationship between cash conversion cycle and profitability in companies listed on the Tehran Stock Exchange. National Conference on New and Creative Thoughts in Management, Accounting, Legal and Social Studies, Orumieh, Iran. https://civilica.com/doc/824771/

Razmideh, M. (2006). A study of the effect of financial leverage on the return and risk of companies listed on the Tehran Stock Exchange. [Master, Shahid Beheshti]. Tehran, Iran.

انجمن حسابداری ایران

هدف اصلی پژوهش حاضر، آزمون قیمت‌گذاری ریسک نامتقارن و مقایسه تأثیر سنجه‌های ریسک نامتقارن و معیارهای سنتی ریسک بر بازده مورد انتظار جهت تبیین خلاف قاعده نوسان پذیری در بورس اوراق بهادار تهران است. برای این منظور، نمونه‌ای متشکل از 101 شرکت پذیرفته‌شده در بورس اوراق بهادار تهران طی بازه زمانی 1381 تا 1392 انتخاب و موردبررسی قرار می‌گیرد. جهت آزمون اثر سنجه‌های سنتی و نامتقارن ریسک بر بازده مورد انتظار از مدل فاما- مک‌بث (1973) و رویکرد تحلیل پرتفوی استفاده می‌گردد. نتایج حاصله مؤید اثر مثبت و معنادار سنجه ‌ های سنتی (انحراف معیار و نیم انحراف معیار) و نامتقارن ریسک (ارزش در معرض خطر پارامتریک و HR ) بر بازده مورد انتظار است. همچنین یافته‌های پژوهش دال بر آن است که کنترل تأثیر عواملی نظیر اهرم مالی، اندازه شرکت، ارزش دفتری به ارزش بازار، نقد شوندگی، مومنتوم و معکوس قادر به تغییر رابطه مثبت سنجه‌های متفاوت ریسک و بازده مورد انتظار نیست.

آشنایی با مفاهیم ریسک و بازده در سرمایه ‌گذاری

انتظار از ورود به بازارهای مالی و سرمایه گذاری در آن، کسب درآمد و سود مورد نظر است که نیاز است پیش از اقدام به انجام هر معامله ای، میزان بازدهی و همچنین ریسک ناشی از سرمایه‌ گذاری آن به طور دقیق، بررسی شود.

در واقع از نخستین اقداماتی که نیاز است هر سرمایه گذار پیش از ورود به معامله خود انجام دهد، آن است که درباره آینده دارایی مورد نظر خود، پیش ‌بینی های لازم را انجام دهد در اینجا، مقصود از بازدهی، تحقق پیش بینی های صورت گرفته و مقصود از ریسک نیز، عدم تحقق پیش‌ بینی سرمایه ‌گذاری است. نکته مهم دیگر در این زمینه این است که هر یک از شما به عنوان یک سرمایه گذار و فعال بازار، در نظر داشته باشید که با کسب اطلاعات کافی در این حوزه، می توانید ریسک ناشی از سرمایه گذاری خود را تا حد قابل توجهی کاهش دهید. در ادامه مقاله در مورد موضوع بازدهی و ریسک سرمایه گذاری، به طور مفصل صحبت خواهیم نمود و مطالعه آن به شما کمک می کند تا در روند سرمایه گذاری های خود موفق تر ظاهر شوید و بازدهی مطلوبی به دست آورید.

آیا بین ریسک و بازده سرمایه گذاری ارتباط وجود دارد؟

این موضوع را باید مدنظر داشته باشید که برای یک سرمایه گذاری موفق، نیاز است علاوه بر بررسی بازدهی مورد انتظار، میزان ریسک آن را رابطه ریسک و بازده مورد انتظار نیز به درستی مورد توجه قرار دهید.

بازدهی هر سرمایه گذاری، به منزله میزان درامد کسب شده، در برابر تحمل ریسک است. نکته قابل توجه این است که میزان ریسک و بازدهی مورد انتظار از یک سرمایه‌ گذاری، رابطه مستقیم دارند. به این معنا که، اگر در هر پروژه سرمایه گذاری، پذیرای میزان ریسک بیشتری باشید، به همان نسبت نیز میزان بازدهی ناشی از آن، افزایش یافته و احتمال کسب بازدهی بالاتر را خواهید داشت. البته این موضوع تنها برای آن دسته از افرادی است که روحیه پذیرش ریسک مطلوب و بالا را در روند سرمایه گذاری های خود دارند.

برای درک بهتر ارتباط ریسک و بازده سرمایه گذاری، هم اکنون تصور نمایید که شما قصد دارید بخشی از پول خود را در بانک سپرده ‌گذاری کنید. در واقع یکی از ویژگی های مهم بانک، حفظ اصل سرمایه و پرداخت سود ماهانه و ثابت به فرد است. در واقع اقدام به سپرده‌ گذاری در بانک، با هیچ ریسکی مواجه نبوده و امنیت بیشتری به همراه دارد. ولی با در نظر داشتن میزان اندک سود سپرده بانکی، می‌ توان گفت که سپرده‌ گذاری در بانک نیز حداقل ریسک و بازدهی را به همراه دارد.

به همین ترتیب نیز می توان برای سرمایه گذاری بخشی از پول خود، یکی از بازارهای بورس، طلا یا ارز را انتخاب نمود که بایستی برای کسب بازدهی بیشتر، پذیرای درجه ریسک بیشتری باشید. زیرا ماهیت این بازارها همراه با نوسانات قیمت است. این احتمال وجود دارد که پیش ‌بینی های صورت گرفته از آینده مثبت بازار، محقق نشده و با کاهش اصل سرمایه‌ خود مواجه شوید و یا به صورت عکس آن، پیش بینی ها کاملا درست و مثبت محقق شده و شما با بازدهی قابل توجهی مواجه شوید.

بهتر است این موضوع را بدانید که ریسک در بازارها به دو دسته ریسک سیستماتیک و ریسک غیرسیستماتیک دسته بندی می ‌شوند که منظور از ریسک سیستماتیک، پذیرش میزان ریسکی است که کنترل آن از عهده سرمایه ‌گذار خارج است که می توان به مواردی مانند امور اقتصادی و جو سیاسی و وقوع جنگ اشاره داشت که هر یک به عنوان ریسک سیستماتیک محسوب می شوند. در مقابل آن، ریسک ‌های غیرسیستماتیک، قابل کنترل هستند، به طوری که سرمایه ‌گذار می ‌تواند با بررسی این ریسک ‌ها، سرمایه ‌گذاری مطمئن ‌تری داشته باشد.

چگونه ریسک سرمایه گذاری را کاهش دهیم؟

در این بخش می خواهیم به موضوع چگونگی کاهش ریسک سرمایه گذاری بپردازیم، بهتر است بدانیم نکاتی وجود دارد که دانستن آنها می تواند شناخت شما را در روند سرمایه گذاری بهبود بخشیده و باعث شود که میزان ریسک ناشی از سرمایه گذاری های خود را به درستی کاهش دهید. هر یک از این موارد در ادامه توضیح داده شده است.

سرمایه گذاری در صندوق درآمد ثابت

روش های گوناگونی برای کاهش ریسک سرمایه گذاری در بورس وجود دارد که یکی از آسان ترین و مطمئن ترین ها، استفاده از صندوق‌ های سرمایه گذاری و کسب بازدهی مطلوب در بورس است.

افرادی که قصد دارند سرمایه‌ گذاری خود را با کمترین درجه ریسک انجام دهند، می توانند گزینه صندوق درآمد ثابت را انتخاب نمایند که بازدهی مطمئنی را برای سرمایه‌ گذاران محتاط یا افرادی که به ‌دنبال دریافت سود ماهانه هستند، به همراه دارد.

سرمایه گذاری در صندوق سهامی

سرمایه گذاری در صندوق سهامی، گزینه ‌ای همراه با ریسک بوده و همچنین امکان بازدهی بالاتر را دارد که به معنای، سرمایه‌ گذاری غیرمستقیم روی سهام شرکت ‌های بورسی است که قیمت واحدهای این صندوق ‌ها از نوسانات قیمت سهام و سود نقدی مجامع شرکت ‌ها تأثیر می پذیرد و با ریسک و البته بازدهی بیشتر از صندوق درآمد ثابت همراه است.

در نظر داشته باشید که سرمایه گذاری در این صندوق ‌ها با توجه به مدیریت حرفه ‌ای آن ‌ها، ریسک سرمایه گذاری افراد را کاهش می ‌دهد و برای افرادی مناسب است که حاضرند با تحمل ریسک بیشتر، بازدهی بالاتری را به دست آورند.

سرمایه گذاری همراه با کسب دانش مالی

سرمایه گذاری در صندوق سهامی و صندوق درآمد ثابت نیز از روش‌ های غیر مستقیم سرمایه‌ گذاری به شمار می ‌روند و در مقابل این روش ‌ها، سرمایه‌ گذاری مستقیم قرار دارد.

توجه نمایید که برای انجام سرمایه‌ گذاری مستقیم در ابتدا بایستی ثبت نام سجام و دریافت کد بورسی را انجام دهید. ولی در این شیوه از سرمایه ‌گذاری، پس از ثبت‌ نام و افتتاح حساب در کارگزاری، کد بورسی برای شما صادر می‌ شود و بعد از دریافت نام کاربری و رمز عبور ورود به سامانه معاملاتی، خودتان مسئولیت معاملات و مدیریت دارایی ‌هایتان را بر عهده می گیرید.

بنابراین نیاز دارید که ابتدا آموزش‌ های لازم را دریافت نمایید، چرا که با آموزش و افزایش دانش در هر زمینه ‌ای، ریسک فعالیت در آن حوزه را کاهش می‌ دهید. افرادی که آموزش‌ های لازم برای سرمایه گذاری در بورس را فرا گیرند و با روش ‌های تحلیلی بورس همچون تحلیل بنیادی و تحلیل تکنیکال آشنا باشند، می ‌توانند ریسک سرمایه گذاری خود را کاهش دهند.

سرمایه گذاری با ایجاد تنوع در سبد دارایی‌

این روش یکی از مهمترین روش ‌ها در جهت کاهش ریسک سرمایه گذاری در بورس می باشد، تشکیل سبدی متنوع از دارایی ‌ها و سهام مختلف نیز به معنای انتخاب مستعدترین گزینه ‌های سرمایه ‌گذاری است که بر اساس شرایط می ‌تواند شامل سهام، اوراق و انواع صندوق ‌های سرمایه‌ گذاری باشد. همچنین در نظر داشته باشید، تعداد سهامی که در سبد دارایی خود قرار می ‌دهید، به اندازه ای باشد که مدیریت آن را برای شما دشوار نسازد. به این ترتیب می توانید ریسک سرمایه گذاری خود را تا حد قابل توجهی کاهش دهید.

آشنایی با مفهوم ریسک و بازده در بورس

سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه معمولاً با هدف دستیابی به سود و بازدهی بسیار خوب در آینده می‌باشد. بنابراین هر فردی پیش از سرمایه‌گذاری در این بازار باید با یک سری مفاهیم و اصطلاحات مهم در آن آشنایی داشته باشد. آگاهی از این مفاهیم به افراد کمک می‌کند تا سرمایه‌گذاری آن‌ها با ریسک کمتری همراه باشد و احتمال موفقیت آن‌ها افزایش یابد. «ریسک» و «بازده» از ارکان اصلی و عضو جدایی ناپذیر بازار سرمایه‌گذاری به حساب می‌آیند که هر سرمایه‌گذاری باید با آن‌ها آشنایی کامل داشته باشد. در دنیای مالی و سرمایه‌گذاری، این دو مفهوم مخالف یکدیگر هستند. اما یک سرمایه‌گذاری مطمئن و پرسود، همواره بر اساس ارتباطی که بین ریسک و بازده وجود دارد، انجام می‌شود و نمی‌توان آن‌ها را جدا از هم در نظر گرفت. در این مقاله از سری مقالات آموزش بورس در چراغ به بررسی مفهوم ریسک و بازده در بورس و نقش آن در سرمایه‌گذاری می‌پردازیم.

ریسک و بازده در بورس : تعریف ریسک

تعریف ریسک و بازده آن در بازار بورس چیست

در رابطه با مبحث ریسک و بازده در بورس در توضیح ریسک باید بگوییم که ریسک (RISK)، تفاوت بین پیش‌بینی و واقعیت است. همه‌ی افراد هنگام سرمایه‌گذاری، از بازدهی سرمایه‌ی خود پیش‌بینی و انتظاری دارند؛ در واقع آن‌ها وقتی سهمی را می‌خرند، انتظار دارند که به میزان مشخصی سود دریافت کنند. حال اگر این انتظار محقق شود، طبیعتاً ریسک سرمایه‌گذاری به حداقل می‌رسد و حتی گاهی اوقات می‌توان ریسک را به صفر رساند. اما اگر این پیش‌بینی درست از آب در نیاید، ریسکی برای سرمایه‌گذاری وجود خواهد داشت که باید به آن توجه نمود. البته در کنار این موارد، شخصیت افراد و میزان ریسک‌پذیری سرمایه‌گذارن و سهام‌داران هم در تحقق ریسک، اهمیت بسیاری دارد. باید دید که فرد تا چه حدی آماده است که ریسک را بپذیرد. بنابراین می‌توان گفت که بین ریسک‌پذیری و روحیه‌ی افراد رابطه‌ی مستقیم وجود دارد.

برخی افراد ریسک‌پذیر هستند و بعد از آن‌که سرمایه‌ی خود را در بازار فعال می‌کنند و سهم می‌خرند، به ریسک تن می‌دهند و ترسی از این موضوع ندارند. اما افرادی هم هستند که ریسک‌گریز می‌باشند و ترجیح می‌دهند که به روش سرمایه‌گذاری غیرمستقیم وارد بازار بورس شوند. چرا که در این روش، مدیریت دارایی توسط کارشناسان مسلط به علوم تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادی انجام می‌شود. بنابراین ریسک معاملات به میزان قابل توجهی کاهش خواهد یافت. برای بررسی ریسک و بازده در بورس می‌توانید ریسک سرمایه‌گذاری را با توجه به فرمول زیر محاسبه نمایید:

بازده واقعی – بازده پیش‌بینی شده = ریسک

انواع ریسک در سرمایه‌گذاری

برای آشنایی با مفهوم ریسک و بازده باید انواع ریسک را بشناسید. از یک منظر می‌توان ریسک را به دو بخش تقسیم کرد.

۱. ریسک سیستماتیک (قابل اجتناب): ریسک سیستماتیک یا همان ریسک قابل اجتناب به عوامل درونی شرکت بستگی دارد. این ریسک، تغییرپذیری در بازده‌ی کل اوراق بهادار را مستقیماً ناشی از تغییرات بازار یا اقتصاد می‌داند. از آنجایی‌ که ریسک‌های سیستماتیک، غیر قابل کنترل هستند، کاهش‌پذیر هم نخواهند بود. ریسک تورم،ریسک نرخ بهره، ریسک بازار و گاهی هم ریسک سیاسی، از جمله منابعی هستند که این ریسک را شارژ می‌کنند.

۲. ریسک غیر سیستماتیک (غیر قابل اجتناب): در مقابل ریسک‌های غیرسیستماتیک قرار دارند که به عوامل بیرونی شرکت بستگی دارند و قابل کنترل و کاهش‌پذیر هستند. هنگام بررسی ریسک و بازده در بورس باید بدانید که ریسک‌های غیرسیستماتیک، قیمتی از تغییرپذیری را در برمی‌گیرند که در بازده‌ی اوراق بهادار باشد و به تغییرپذیری کلی بازار یا اقتصاد بستگی ندارد. بنابراین از طریق استراتژی‌هایی مثل تنوع‌سازی می‌توان این ریسک را کاهش داده و حتی به صفر رساند. ریسک مالی،ریسک تجاری و ریسک نقدینگی، از مهم‌ترین منابعی هستند که این ریسک را شارژ می‌کنند.

برای محاسبه‌ی ریسک کل، از فرمول زیر می‌توان استفاده کرد:

ریسک سیستماتیک+ریسک غیر سیستماتیک=ریسک کل

ریسک و بازده در بورس : منابع ریسک در سرمایه‌گذاری

منابع ریسک در سرمایه‌گذاری بورس به چه معناست

در بحث ریسک و بازده عوامل متعددی موجب به وجود آمدن ریسک در بورس می‌شوند که انواع مختلف از ریسک را به وجود آورده‌اند. در واقع اگر از این منظر به ریسک‌ها نگاه کنیم، انواع دیگری از ریسک را به قرار زیر خواهیم داشت:

۱. ریسک نرخ تورم: در اثر افزایش نرخ تورم یعنی کاهش قدرت خرید مردم به وجود می‌آید.

۲. ریسک تجاری: ناشی از انجام تجارت‌های مختلف در یک صنعت خاص است که تغییر در قیمت را موجب خواهد شد.

۳. ریسک نرخ ارز: ناشی از تغییرات در بازده‌ی اوراق بهادار است که در نتیجه‌ی نوسانات ارزهای خارجی می‌تواند ایجاد شود.

۴. ریسک مالی: ریسک ناشی از بکارگیری بدهی در شرکت است. هرچقدر بدهی در شرکت بیشتر باشد، ریسک مالی آن بیش‌تر است.

۵. ریسک نقدشوندگی: در بحث ریسک و بازده در بورس این ریسک در نتیجه‌ی عدم احتمال تبدیل شدن به پول نقد در یک دارایی به وجود می‌آید.

۶. ریسک سیاسی: ریسک سیاسی یا ریسک کشور به ثبات یک کشور از لحاظ سیاسی و اقتصادی مربوط می‌باشد. این ریسک در کشورهایی که از نظر سیاسی اقتصادی دارای ثبات بالاتری هستند، کمتر می‌باشد.

۷. ریسک نرخ سود: در اثر تغییرات و نوساناتی که در سود بانکی پیش می‌آید و باعث افزایش یا کاهش ارزش اوراق مشارکت می‌شود، به وجود می‌آید. (ریسکی است که سرمایه‌گذاران هنگام خرید اوراق قرضه، آن را می‌پذیرند).

در زمان بررسی ریسک و بازده در بورس لازم است تا به این نکته‌ توجه داشته باشید که تمام ریسک‌های نام برده شده در این بخش را از طریق اطلاعاتی که در بورس به صورت شفاف ارائه می‌شود و در اختیار همگان قرار می‌گیرد، شناسایی نمایید. یعنی باید با تحقیق راجع به یک سری اطلاعات خاص، این ریسک‌ها را در سهم موردنظر شناسایی کرد.

ریسک و بازده در بورس : تعریف بازده

موضوع مهم دیگری که در بحث ریسک و بازده وجود دارد، بازده می‌باشد. هرچقدر که میزان ریسک بالاتر باشد و حتی محقق شود، طبیعتاً بازدهی یا سود بیش‌تری نصیب سهام‌دار خواهد شد. این افزایش بازدهی در نتیجه‌ی بالا رفتن ریسک، پاداش ریسک تعریف می‌شود. به همین جهت افرادی که ریسک‌پذیری خوبی دارند، پاداش خوبی را در قالب سود بیش‌تر برای ریسک‌ خود دریافت خواهند کرد. بازدهی ممکن است «بازده مورد انتظار» یا «بازده واقعی» باشد. بازده‌ مورد انتظار (Expected Return)، بازدهی است که سرمایه‌گذار انتظار دارد و پیش بینی می‌کند که آن را در سرمایه‌گذاری به دست آورد. اما بازده واقعی (Realized Return)، مقدار حقیقی و عملی بازده‌ای است که سرمایه‌گذار از سرمایه‌گذاری خود در پایان زمان سرمایه‌گذاری کسب خواهد کرد.

رابطه بین ریسک و بازده در بورس

چه رابطه ای بین ریسک و بازده در بازار بورس وجود دارد؟

با توجه به موارد گفته شده، حتما به رابطه‌ی مستقیم ریسک و بازده در بورس پی برده‌اید. با این حساب سرمایه‌گذارانی که به دنبال بازدهی بالا هستند، باید ریسک بیش‌تری را بپذیرند. عکس این موضوع نیز صادق است؛ یعنی سرمایه‌گذارانی که توانایی پذیرش ریسک بالا را ندارند، نباید انتظار بازدهی و سود بالا را نیز داشته باشند. بنابراین می‌توان گفت که تمام تصمیمات سرمایه‌گذاران بر مبنای رابطه‌ی بین این دو مفهوم شکل می‌گیرد. به بیان دیگر، افراد پیش از سرمایه‌گذاری باید میزان ریسک‌پذیری خود را بسنجند و سپس بر اساس آن اقدام به سرمایه‌گذاری نمایند. سرمایه‌گذارانی که ریسک‌پذیری بالایی دارند، می‌توانند وارد بازار بورس شده، سهام بخرند و معامله کنند. اما ورود به بازار بورس به آن دسته از افرادی که تحمل پذیرش ریسک در آن‌ها پایین است، توصیه نمی‌شود. در عوض این افراد می‌توانند وارد بازارهای مالی بدون ریسک (خرید اوراق مشارکت)، که درصد سود آن‌ها تضمینی است، شوند.

سخن آخر

در این مقاله از سایت آموزش چراغ به بررسی مفهوم ریسک و بازده در بورس و نقش آن در سرمایه‌گذاری پرداختیم. ریسک و بازده از جمله موارد بسیار مهمی هستند که پیش از خرید سهام باید به آن‌ها توجه داشته باشید. به خاطر داشته باشید که در صورت افزودن نمادهای با ریسک بالا به پرتفوی خود، امکان بازدهی سبد شما افزایش می‌یابد. البته از طرفی امکان زیان‌ده بودن هم بالا خواهد رفت. پس باید سبدی را تشکیل دهید که ریسک و بازدهی معقولی داشته باشد. یک روش دیگر برای سرمایه‌گذاری کم‌ریسک استفاده از صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشترک و یا افزودن سبدی متنوع از سهام مختلف با ریسک کم است. برای آشنایی بیش‌تر با خرید سهام خوب می‌توانید از دوره های آموزش بورس استفاده نمایید. چراغ ، به‌عنوان پلتفرم آموزش و کاریابی در تلاش است تا با ارائه‌ی مهم‌ترین نکات بورسی به شما برای سرمایه‌گذاری در این بازار کمک نماید.

ضریب بتا چیست؟

ضریب بتا اندازه گیری نوسانات یا ریسک سیستماتیک یک اوراق بهادار یا پرتفوی در مقایسه با کل بازار است. بتا در مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای (CAPM) استفاده می شود که رابطه بین ریسک سیستماتیک و بازده مورد انتظار برای دارایی ها (معمولاً سهام) را توصیف می کند. CAPM به طور گسترده ای به عنوان روشی برای قیمت گذاری اوراق بهادار پرخطر و برای ایجاد تخمین از بازده مورد انتظار دارایی ها، با در نظر گرفتن ریسک آن دارایی ها و هزینه سرمایه، استفاده می شود.

ضریب بتا چگونه محاسبه می شود؟

ضریب بتا می تواند نوسانات یک سهم را در مقایسه با ریسک سیستماتیک کل بازار اندازه گیری کند. درک چگونگی محاسبه دقیق ضریب بتا، کمی سخت و پیچیده است چرا که برای محاسبه آن از فرمول های خاص آماری استفاده می شود. از نظر آماری، بتا شیب خط را از طریق رگرسیون نقاط داده نشان می دهد. در امور مالی، هر یک از این نقاط داده نشان‌دهنده بازده یک سهام در برابر بازده کل بازار است.

بتا به طور موثری فعالیت بازده اوراق بهادار را در واکنش به نوسانات در بازار توصیف می کند. بتای یک اوراق بهادار با تقسیم کوواریانس بازده اوراق بهادار و بازده بازار بر واریانس بازده بازار در یک رابطه ریسک و بازده مورد انتظار دوره مشخص محاسبه می شود:

Re = بازده یک سهم خاص

Rm = بازده کل بازار

همچنین کوواریانس نشان دهنده اینست که تغییرات در بازده یک سهم، چه ارتباطی با تغییرات در بازدهی بازار دارد.

واریانس نیز نشان دهنده اینست که نقاط داده های بازار، چقدر با مقدار میانگین خود فاصله دارند.

محاسبه ضریب بتا برای کمک به سرمایه گذاران، برای درک اینکه آیا سهام در همان جهتی حرکت می کند که بقیه بازار حرکت می کند، استفاده می شود. همچنین بینش هایی در مورد میزان نوسان یا ریسکی بودن یک سهام نسبت به بقیه بازار ارائه می دهد. برای اینکه بتا بینش مفیدی را ارائه دهد، بازاری که به عنوان معیار استفاده می شود، باید به سهام مرتبط باشد. به عنوان مثال، محاسبه بتای یک صندوق ETF اوراق قرضه با استفاده از شاخص S&P 500 به عنوان معیار، بینش مفیدی را برای سرمایه گذار ارائه نمی کند، زیرا اوراق قرضه و سهام بسیار متفاوت هستند.

بنابراین دارایی های مختلف را باید با یک معیار مناسب، مقایسه کرد و ضریب بتای آنها را نسبت به آن اندازه گیری کرد. به عنوان مثال، قیمت یک صندوق قابل معامله در بورس که بیشتر دارایی های آنرا طلا تشکیل می دهد، باید با قیمت سکه یا گرم طلا سنجیده شود.

در نهایت، یک سرمایه‌گذار از ضریب بتا استفاده می‌کند تا اندازه‌گیری کند که سهام مورد نظر چه مقدار ریسک را به پرتفوی اضافه می‌کند. سهامی که به میزان بسیار کمی از بازار منحرف می شود، ریسک زیادی به پرتفوی اضافه نمی کند. اما همچنین پتانسیل بازدهی بیشتر را نیز افزایش نمی دهد.

یکی از راه ‌های فکر کردن سرمایه‌گذار سهام به ریسک، تقسیم آن به دو دسته است. دسته اول ریسک سیستماتیک نام دارد که ریسک کاهش کل بازار است. بحران مالی در سال 2008 در ایالات متحده، نمونه ای از یک رویداد با ریسک سیستماتیک است. هیچ گونه تنوعی نمی توانست مانع از دست دادن ارزش دارایی های سرمایه گذاران در پرتفوی سهامشان شود. ریسک سیستماتیک به عنوان ریسک غیر قابل تنوع نیز شناخته می شود.

ریسک غیرسیستماتیک که به عنوان ریسک قابل تنوع نیز شناخته می شود، عدم اطمینان مرتبط با یک سهام یا صنعت خاص است. به عنوان مثال، اطلاعیه غافلگیرکننده مبنی بر اینکه شرکت Lumber Liquidators (LL) کفپوش های چوبی سخت با سطوح خطرناک فرمالدئید را در سال 2015 به فروش رسانده است، نمونه ای از ریسک غیرسیستماتیک است. این ریسک مختص آن شرکت بود. ریسک غیر سیستماتیک را می توان تا حدی از طریق تنوع کاهش داد.

انواع مقادیر بتا

بتای برابر 1

اگر سهمی دارای بتای 1.0 باشد، نشان می دهد که فعالیت قیمت آن به شدت با بازار همبستگی دارد. سهام با بتای 1.0 دارای ریسک سیستماتیک است. با این حال، محاسبه بتا نمی تواند ریسک غیر سیستماتیک را تشخیص دهد. افزودن سهام با بتای 1.0 به پورتفوی، هیچ ریسکی به سبد اضافه نمی‌کند، اما احتمال اینکه پرتفوی بازدهی مازادی داشته باشد را نیز افزایش نمی‌دهد.

بتای کمتر از 1

مقدار بتای کمتر از 1.0 به این معنی است که اوراق بهادار از نظر تئوری نوسانات کمتری نسبت به بازار دارد. گنجاندن این سهام در یک سبد باعث کاهش ریسک و بازده آن پرتفوی می شود. به عنوان مثال، ETF های مبتنی بر سهام اغلب دارای بتای پایینی هستند، زیرا تمایل به حرکت آهسته تر از میانگین بازار دارند.

بتای بزرگتر از 1

بتای بزرگتر از 1.0 نشان می دهد که قیمت اوراق بهادار از نظر تئوری بی ثبات تر از بازار است. به عنوان مثال، اگر بتای یک سهم 1.2 باشد، فرض می شود که 20 درصد بیشتر از بازار نوسان دارد. سهام با ارزش بازار پایین تمایل به بتای بالاتری نسبت به معیار بازار دارند. این نشان می‌دهد که افزودن این سهام به پرتفوی ریسک پرتفوی را افزایش می‌دهد، اما ممکن است بازده مورد انتظار آن را نیز افزایش دهد.

بتای منفی

برخی از سهام دارای بتای منفی هستند. بتای 1.0- به این معنی است که سهم با معیار بازار همبستگی معکوس دارد. این سهم را می توان به عنوان تصویری متضاد و آینه ای از روند های معیار در نظر گرفت. در بورس ایران، سهمی نیست که بتای آن همواره منفی باشد بلکه در بعضی بازه های زمانی ممکن است بتای بعضی سهام مقادیر منفی به خود بگیرد و خلاف جهت روند بازار حرکت کنند.

بتا در تئوری در مقابل بتا در عمل

تئوری ضریب بتا فرض می کند که بازده سهام معمولاً از دیدگاه آماری به طور نرمال توزیع می شود. با این رابطه ریسک و بازده مورد انتظار حال، بازارهای مالی مستعد شگفتی های بزرگ هستند. در واقعیت، بازده همیشه به طور نرمال توزیع نمی شود. بنابراین، آنچه بتای سهام ممکن است در مورد حرکت آتی سهام پیش‌بینی کند، همیشه درست نیست.

سهامی با بتای بسیار پایین می‌تواند نوسانات قیمتی کمتری داشته باشد، اما همچنان می‌تواند در یک روند نزولی بلندمدت باشد. بنابراین، افزودن یک سهام با روند نزولی با بتای کم، تنها در صورتی ریسک را در پرتفوی کاهش می‌دهد که سرمایه‌گذار ریسک را کاملاً بر اساس نوسانات تعریف کند (و نه به عنوان پتانسیل ضرر و زیان). از منظر عملی، سهام بتا پایین که روند نزولی را تجربه می کنند، عملکرد سبد را بهبود نمی بخشند.

به طور مشابه، سهام بتا بالا که در جهتی عمدتاً صعودی نوسان دارند، ریسک پرتفوی را افزایش می دهند، اما ممکن است سود هایی را نیز به همراه داشته باشند. توصیه می‌شود سرمایه‌گذارانی که از بتا برای ارزیابی سهام استفاده می‌کنند، آن را از دیدگاه‌های دیگر مانند عوامل بنیادی یا تکنیکال نیز ارزیابی کنند؛ قبل از اینکه فرض کنند آن سهم ریسک یک سبد را اضافه یا حذف می‌کند.

معایب بتا

در حالی که ضریب بتا می تواند اطلاعات مفیدی را هنگام ارزیابی سهام ارائه دهد، اما محدودیت هایی دارد. بتا در تعیین ریسک کوتاه مدت یک اوراق بهادار و برای تجزیه و تحلیل نوسانات برای رسیدن به هزینه های حقوق صاحبان سهام، هنگام استفاده از مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای، مفید است. با این حال، از آنجایی که بتا با استفاده از داده‌های تاریخی محاسبه می‌شود، برای سرمایه‌گذارانی که به دنبال پیش‌بینی حرکات آتی سهام هستند، کمتر معنادار می‌شود.

بتا همچنین برای سرمایه گذاری های بلندمدت کمتر مفید است، زیرا نوسانات سهام می تواند به طور قابل توجهی سال به سال بسته به مرحله رشد شرکت و سایر عوامل، تغییر کند.