استخر نقدینگی به چه معنا است؟

بیشتر بدانید: شما می توانید برای آشنایی با تامین کننده ی نقدینگی بر روی لینک کلیک کنید.

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چگونه کار می کند؟

استخر نقدینگی در واقع یک نوع استاندارد جدیدی است که به منظور معامله‌های کارآمد طراحی شده است. این قابلیت به کاربران این اماکن را می‌دهد که از دارایی‌های خود سودی را کسب کنند. استخرهای نقدینگی Defi امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفته‌اند. به همین دلیل افرادی زیادی وجود دارند که در اندیشه پیوستن به این نوع از پلتفرم‌ها هستند.

معمولا پیوستن به استخر نقدینگی، نیاز به دانش و مهارت کافی در این زمینه دارد و نمی‌توان بدون داشتن اطلاعات کافی وارد این عرصه شد. در این مقاله قصد داریم تا به بررسی استخر نقدینگی و نحوه عملکرد آن بپردازیم. با ارزکت همراه ما باشید.

استخر نقدینگی چگونه کار می‌کند؟

در حال حاضر، دو گونه صرافی ارز دیجیتال در پلتفرم اتریوم وجود دارد. نوع اول این صرافی‌ها به شکل غیرمتمرکز، دارای دفتر سفارش هستند، که در این بین می‌توان به صرافی Radar Relay اشاره کرد. نوع دوم این صرافی‌ها به صورت متمرکز می‌باشند که استخرهای نقدینگی هم نام دارند. از جمله آن‌ها می‌توان به Kyber، Uniswap و Bancor اشاره کرد.

یک استخر نقدینگی دقیقا وظیفه این را دارد تا وابستگی توکن‌ها به میزان حجم ترید را از بین ببرد. همچنین این استخر، نقدینگی دائمی را برای توکن‌ها تضمین می‌کند. یک استخر نقدینگی در مقابل یک دفتر سفارش دارای مزیت‌هایی است که در ادامه مقاله به آنها می‌پردازیم.

این مطلب را هم بخوانید : همه آنچه درباره امور مالی غیرمتمرکز (DEFI) باید بدانید!

مزایای استفاده از استخرهای نقدینگی

این استخر در حقیقت یک بازار ساز خودکار می‌باشد که با بهره‌گیری از یک سیستم قرارداد هوشمند و خودکار، سفارش‌ها را بر مبنای پارامترهایی که از پیش مشخص شده‌اند، به یکدیگر مرتبط می‌کنند. در این قسمت لزومی ندارد تا تریدرها به صورت مستقیم با تریدرهای دیگر در ارتباط باشند. تا زمانی که سرمایه‌داران، دارایی‌های خود را وارد استخر کنند، نقدینگی نیز وجود خواهد داشت.

بازارسازها در صرافی‌هایی که متکی بر دفاتر سفارش هستند، بایستی دائما سفارشات خرید و فروش را بر اساس نوسانات بازار تنظیم کنند. بازارسازها در این شرایط باید حرفه‌ای عمل کنند و تخصص و زمان مورد نیاز را به منظور مدیریت استراتژی خود، داشته باشند. ولی در یک استخر نقدینگی نیازی به انجام این نوع کارها نبوده و تامین‌کنندگان این نقدینگی فقط کافیست که دارایی‌های خود را به یک استخر وارد کرده و باقی کارها را به قرارداد هوشمند بسپارند.

برای اینکه در یک استخر نقدینگی شرکت کنید، لزومی به احراز هویت نیست و موانعی برای اینکار برای کاربران وجود ندارد. هر شخصی قادر است تا با شرکت کردن در یک استخر نقدینگی از مزایای آن بهره‌مند شود. هنگامی که فردی قصد دارد نقدینگی را در یک استخر فراهم کند، ارزش مساوی با هر دو دارایی را بایستی پرداخت کند.

واریز ۱۰۰ دلار نقدینگی در یک استخر اتریوم یا DAI، به این معنی است که شما ۱۰۰ دلار اتریوم و ۱۰۰ دلار DAI را که در مجموع، ۲۰۰ دلار ارزش دارد را باید در استخر واریز کنید.

در مقابل، سرمایه‌گذاران به ازای سرمایه‌گذاری در استخرهای نقدینگی، توکن‌های استخر مربوطه را دریافت خواهند کرد و قادر هستند تا هر موقع که بخواهند، توکن‌های خود را برداشت کنند. برای مثال اگر فردی معامله‌ای انجام دهد، کارمزدی از آن فرد دریافت شده و در استخر نقدینگی واریز می‌شود. در این حالت اگر میزان مشارکت شما در آن استخر ۰۰۷/۰ باشد، شما ۰۰۷/۰ آن کارمزد را دریافت خواهید کرد.

کسب درآمد در یک استخر نقدینگی به چه عواملی بستگی دارد؟

کسب سود و درآمد در یک Liquidity Pool، به ارزش استخر نقدینگی به چه معنا است؟ دارایی هنگام فراهم نمودن و برداشت، حجم معاملات و اندازه استخر بستگی دارد. به این نکته توجه داشته باشید، فعالیت ترید ممکن است در کمیت دارایی‌ها و قیمت آن تاثیرگذار باشد. در نهایت سرمایه‌گذاران، نسبت متفاوتی از دارایی‌ها را در مقایسه با آنچه واریز نموده‌اند را برداشت خواهند کرد. در این حالت است که امکان دارد حرکت بازار به ضرر یا نفع شما تمام شود.

از آنجا که باید قیمت معادل از دو دارایی را در استخر فراهم کنید، تغییرات کوچک و بزرگ بین زمان عرضه و برداشت کردن می‌تواند منجر به ضرر گردد. به این ترتیب سودی را که سرمایه‌گذاران کسب خواهند کرد، به عوامل زیادی بستگی خواهد داشت و متغیر است.

مخاطرات Liquidity Pool

این نوع استخرها اگرچه ممکن است مزایایی زیادی را برای کاربران به دنبال داشته باشد، اما مخاطرات خاص خود را نیز دارند. این استخرها وقتی بیشترین کارایی را دارند که ارزش بازار به صورت تدریجی، تغییر کند. هنگام تغییرات ناگهانی قیمت‌ها، استخرها بسیار آسیب‌پذیر هستند.

همچنین هنگامی که نقدینگی در یک استخر بیش از حجم تراکنش‌ها باشد، کارمزها نیز کاهش پیدا خواهند کرد و دامنه تنوع قیمتی نیز تنگ‌تر خواهد شد. استخرهای نقدینگی به وسیله قراردادهای هوشمند اداره می‌شوند. بنابراین خطراتی مانند آسیب پذیری و باگ‌ها، دور از انتظار نیست.

مطلب پیشنهادی: خرید بیت کوین در صرافی ارز دیجیتال

سخن پایانی

می‌توان گفت که، Liquidity Pool ایده جالبی است و شرایط خوبی را می‌تواند برای سرمایه‌گذاران فراهم کند. افرادی که در این استخرها مشارکت می‌کنند، بایستی ابزار و امکانات مخصوص برای بررسی و نظارت دقیق قیمت‌ها داشته باشند، تا در مواقع گوناگون بتوانند سریعا به تغییرات قیمتی واکنش نشان بدهند.

استفاده از استخرهای نقدینگی نیاز به تخصص و مهارت بالایی دارد. در پایان توصیه ما این است، بدون داشتن مهارت کافی در این زمینه اقدامی انجام ندهید و قبل از هرکاری با استخر نقدینگی به چه معنا است؟ یک فرد باتجربه و آگاه مشورت کنید.

سوالات متداول

استخرهای نقدینگی چگونه کار می کنند؟

استخر نقدینگی وابستگی توکن ها به میزان حجم ترید را از بین می برد. توضیحات بیشتر درمورد نحوه کارکرد این استخرها در متن مقاله آمده است.

استخر نقدینگی مناسب چه افرادی است؟

افرادی که مستمر وضعیت بازار را رصد می کنند می توانند در استخرهای نقدینگی سرمایه گذاری کنند.

استخر نقدینگی

Liquidity Pool یا استخر نقدینگی یکی از قسمت های اساسی اکو سیستم مالی غیر متمرکز یا همان DeFi هستند. استخر نقدینگی را می توان مانند یک توده ی دیجیتالی در نظر گرفت که مقادیر قابل توجهی وجه در آن قرار می گیرد که به بخش اساسی سازندگان بازار دیجیتال (AMM) ها، پروتکل های وام دهی، تولید محصول دارایی های دیجیتال، بیمه های زنجیره ای، بازه های بلاک چین و… تبدیل شده است.

استخر نقدینگی محیطی است که هر کسی می تواند بدون نیاز به مجوز، به آن نقدینگی اضافه کند. استخر نقدینگی پایه و اساس صرافی های غیر متمرکز از جمله یونی سواپ هستند. کاربرانی که استخر های نقدینگی را ایجاد می کنند مقدار مساوی از هر جفت ارز را در جایی به نام استخر قرار می دهند و یک بازار به وجود می آورند.

هر تراکنشی در هر صرافی غیر متمرکز انجام شود، کارمزدی به تهیه کنندگان نقدینگی استخر تعلق می گیرد. Bancor اولین پروتکلی بود که از استخر های نقدینگی استفاده کرد ولی در زمان استفاده ی این پروتکل، خیلی مورد توجه نبود و پس از بهره گیری سواپ از استخر نقدینگی، بسیار مورد توجه قرار گرفت. از دیگر صرافی های غیر متمرکزی که بر بستر بلاک چین اتریوم از استخر های نقدینگی استفاده می کنند، کرو، بالانسر و سوشی سواپ هستند.

دو نوع صرافی غیر متمرکز بر پایه ی بلاک چین اتریوم وجود دارد: یکی صرافی های غیر متمرکزی که از دفتر سفارشات (order book) بهره می گیرند و دیگری صرافی های غیر متمرکزی که از استخر های نقدینگی بهره می گیرند، پس بر این اساس می توان گفت که همه ی صرافی های غیر متمرکز از استخر نقدینگی استفاده نمی کنند.

بیشتر بدانید: شما می توانید برای آشنایی با تامین کننده ی نقدینگی بر روی لینک کلیک کنید.

مقایسه ی استخر های نقدینگی با دفتر سفارشات

در تعریف دفتر سفارشات گفته شد که مجموعه ای از سفارشات بازار را در بر می گیرد. این سیستم سفارشات دریافتی از کاربران را با هم منطبق می کند که به آن matchig engine گفته می شود. پس دفتر سفارشات و موتور انطباق از بخش های اصلی هر صرافی غیر متمرکز است که امکان ایجاد بازار های پیچیده ی مالی را فراهم می کند. در صرافی هایی که از دفتر سفارشات بهره می گیرند، موتور انطباق مسئول وصل کردن خریدار و فروشنده به یکدیگر و انجام معامله می باشد.

استفاده از سیستم دفتر سفارشات در پروتکل هایی که نقدینگی بالایی دارند بسیار کاربردی است اما اگر بازاری نقدینگی پایینی داشته باشد، با مشکلاتی رو به رو خواهد شد که این امر سبب می شود از محبوبیت آن بین عموم کاسته شود. اما در چنین شرایطی استخر نقدینگی کار گشا است و با به کار گرفتن قرارداد های هوشمند، وابستگی توکن ها به حجم معاملات را از بین برده و مشکل نقدینگی را حل می کند.

نحوه ی کار استخر های نقدینگی

در صرافی های مبتنی بر سیستم همتا به همتا (pear-to-pear) خریداران و فروشندگان توسط مکانیزم دفتر سفارشات با هم تعامل دارند. اما در بازار ساز های خودکار معاملات بر پایه ی ارتباط کاربر با قرارداد (pear-to-contact) صورت می پذیرد. همان طور که گفته شد در استخر های نقدینگی که به صورت توده ای از وجوه هستند هنگام معامله ی شخصی در مقابل شما قرار ندارد و مانند خرید سنتی نیازی هم به وجه نقد نیست. در واقع معامله ای که صورت می گیرد با استفاده از نقدینگی موجود در استخر می باشد. برای مثال اگر کسی بخواهد توکنی بخرد به جای وجه نقد از نقدینگی موجود در استخر استفاده می کند. به همین ترتیب فعالیت و قیمت گذاری معامله ی شما توسط الگوریتمی کنترل می شود.

بیشترین کاربرد استخر های نقدینگی

استخر های نقدینگی بیشترین کاربرد را در بازار ساز های خودکار داشته و محبوبیت خاصی دارند. اما فراهم کردن نقدینگی و بهره گیری از استخر های نقدینگی به دلیل سادگی در زمینه های مختلفی قابلیت استفاده دارند، مثلاً یکی از آن ها استخراج نقدینگی یا ییلد فارمینگ است که پلتفرم های کشت سود مثل یرن فایننس (yearn.finence) بر پایه و اساس استخر های استخراج هستند.

کاربران برای کسب سود بیشتر، وجوه خود را به استخر های استخراج این پلتفرم ها وارد می کنند. استخراج نقدینگی یکی از تکنولوژی های مفید برای توزیع توکن های جدید به دست افراد مناسب و حل این مشکل می باشد. به این صورت که توکن ها به شیوه ی الگوریتمی بین کاربرانی که توکن های خود را در استخر های نقدینگی گذاشته اند و متناسب با سهم آن ها پخش می شود. مثلاً وقتی شما نقدینگی پلتفرم هایی مثل یونی سواپ و کامپاند را فراهم می کنید، در ازای آن به شما توکن داده می شود که این توکن سهم شما را در آن پلتفرم مشخص می کند. بنابراین شما می توانید با توکنی که در اختیار دارید در استخرهای نقدینگی تزریق و از این طریق سود کسب کنید.

مزایای استخر های نقدینگی

استخر نقدینگی به عنوان یک بازار ساز خودکار و از پیش تعیین شده، سفارش های خرید و استخر نقدینگی به چه معنا است؟ فروش را با هم مچ می کند. به طوری که نیازی به ارتباط معامله گران با یکدیگر نباشد، در واقع با وارد کردن دارایی های تامین کنندگان نقدینگی به استخر نقدینگی، نقدینگی برای ترید فراهم می شود.

در صرافی های متکی بر دفتر سفارش، بازار ساز ها مدام سفارش های خرید و فروش را با توجه به نوسان قیمت تنظیم می کنند. برای چنین کاری نیز، نیاز به یک بازار ساز حرفه ای دارد که زمان و تخصص لازم را برای مدیریت استراتژی ها داشته باشد اما در استخر های نقدینگی این طور نیست و نیازی به جمع آوری اطلاعات در مورد قیمت های دارایی از صرافی های مختلف نیست، بلکه تامین کنندگان نقدینگی دارایی های خود را وارد استخر نقدینگی کرده و قرارداد ها به صورت هوشمند انجام می شود.

هر کسی بدون نیاز به احراز هویت می تواند وارد استخر نقدینگی شده و دارایی خود را درون آن قرار دهد و موانعی که برای فعالیت در صرافی های متمرکز وجود دارد، در این جا مطرح نیست. برای تامین نقدینگی استخر ها باید به صورت جفت ارز باشد یعنی اگر بخواهد ۱۰۰ دلار به استخر ETH/DAI وارد کند باید ۱۰۰ دلار ETH و ۱۰۰ دلار DAI و در مجموع ۲۰۰ دلار واریز کند. سرمایه گذار بابت تامین نقدینگی استخر، توکن هایی را دریافت می کند و این توکن ها به منزله ی سود و سهم تامین کنندگان خواهد بود که در هر زمان قابل برداشت خواهد بود. یعنی هر زمان که معامله ای انجام می شود، کارمزد دریافت شده از آن معامله به عنوان سود به تامین کننده ی نقدینگی داده می شود. کاهش هزینه های گپ در قرارداد های هوشمند صرافی های غیر متمرکز مثل uniswap بسیار پایین است. همچنین در این تراکنش ها اصطکاک کمتری وجود دارد به این معنی که قیمت کار آمد و توزیع کارمزد محاسبه می شود. برای مثال قرارداد های هوشمند فقط قادرند وجوه معامله شده را به همان کیف پول برگردانند اما در uniswap این امکان برای معامله گر ها وجود دارد که دارایی ها را مبادله کرده و آن ها را به کیف پول دیگری ارسال کنند. استخر های نقدینگی به گونه ای طراحی شده اند که معامله ها را اجرا، قیمت را طبق فرمول یک محصول ثابت حفظ می کند و این تضمینی است که ارزش هر ذخیره ثابت بماند حتی زمانی که نسبت دارایی ها تغییر کند. تراکنش های خرید قیمت دارایی های خریداری شده را نسبت به دارایی های فروخته شده افزایش و تراکنش های فروش قیمت دارایی های خریده شده را کاهش می دهند.

معایب استخر های نقدینگی

با وجود این که استخر های نقدینگی مزایای زیادی دارند و به آن ها اشاره شد اما استخر های نقدینگی خالی از عیب نبوده و مشکلاتی را به همراه دارد. استخر های نقدینگی بیشترین کارایی را زمانی دارند که به قیمت بازار به تدریج تغییر کند وگرنه اگر قیمت ها ناگهانی تغییر کنند، استخر ها آسیب می بینند. اگر نقدینگی استخر ها بیش تر از حجم تراکنش ها باشد، کارمزد های دریافتی کاهش پیدا می کند. همان طور که بار های اشاره شد چون این استخر ها به صورت هوشمند کنترل می شوند بنابراین در معرض خطر باگ ها و آسیب پذیری های این قرارداد، قرار می گیرند. حوزه ی دیفای و نقدینگی استخر ها به دلیل این که تکنولوژی نو پایی هستند بنابراین هر گونه خطری می تواند آن ها را تهدید کند از جمله ای این خطرات وجود هکر ها و سوء استفاده ی آن ها از کوچک ترین حفره های امنیتی است.

آربیتراژ و استخر نقدینگی

در این مطلب می خواهیم به نقش آربیتراژ در استخر های نقدینگی برای اجرا شدن به آربیتراژ های اصلی نیاز دارند که بیش ترین آن ها ربات هستند. هدف اصلی از این کار بهره گیری از اختلاف قیمت ها و متعادل کردن بازار است. مثلا اگر قیمت بازار ETH در Coinbase، ۱۰۰ دلار باشد اما ETH در استخر ۱۱۱ دلار باشد، آربیتراژ ها ETH را به این مجموعه فروخته و ۱ دلار سود می کنند. این چرخه زمانی به حالت قبل بر می گردد که کسی ۱ETH به این مجموعه بفروشد.

نکته: اختلاف بین استخر و بازار به عنوان لغزش شناخته می شود. میزان لغزش به میزان تجارت کاربر نسبت به اندازه یا عمق استخر بستگی دارد. عمق استخر با پارامتر k ثابت اندازه گیری می شود، پس هرچه k بزرگ تر باشد، استخر عمیق تر می شود و احتمال وقوع لغزش نیز کم تر می شود.

استخر نقدینگی (Liquidity pool) چیست؟

استخرهای نقدینگی یا «liquidity pool» به کاربران سراسر جهان این امکان را می دهند تا بدون نیاز به بازارسازان متمرکز قدیمی، ارزهای دیجیتال را در صرافی‌ های غیرمتمرکز و دیگر پلتفرم‌ های DeFi خرید و فروش کنند. درواقع استخر نقدینگی مجموعه ‌ای از ارزهای دیجیتال یا توکن‌ هایی است که در یک قرارداد هوشمند قفل شدند. این رمز ارزها برای تسهیل معاملات بین دارایی‌ ها در یک صرافی غیرمتمرکز استفاده می ‌شود. این نوع استخرها به جای بازارهای سنتی، از پلتفرم ‌های مالی غیرمتمرکز دیفای و بازارساز خودکار(AMM) استفاده می ‌کنند. چنین مواردی امکان داد و ستد دارایی ‌های دیجیتال را به صورت خودکار و بدون مجوز از طریق استفاده از استخرهای نقدینگی فراهم می ‌کند. اگر می خواهید بدانید که استخر نقدینگی چیست و چگونه می توانید از آن کسب درآمد کنید، تا پایان این مقاله با ما باشید.

استخر نقدینگی چیست؟

عرصه دیفای (DeFi)، یکی از پرطرفدار ترین ابعاد ارز دیجیتال به شمار می رود که در طی چند سال اخیر، روز به روز مورد محبوبیت بیشتری واقع می شود. استخرهای نقدینگی کریپتو نقش اساسی در اکوسیستم مالی غیرمتمرکز دیفای ایفا می کنند. به ویژه هنگامی که صحبت از مبادلات غیرمتمرکز DEX می شود. استخر نقدینگی مکانیزمی است که به وسیله آن کاربران می توانند دارایی های خود را در قرارداد های هوشمند DEX جمع کنند و نقدینگی دارایی را برای معامله گران به وجود آورند. استخرهای نقدینگی، به امور دیفای سرعت بخشیده و باعث بهبود عملکرد آن می شوند. قبل از اینکه سازندگان بازار خودکار AMM وارد بازی شوند، نقدینگی بازار کریپتو چالشی بزرگ برای صرافی ها در اتریوم محسوب می شد.

در آن زمان، صرافی ها یک فناوری جدید با رابط کاربری پیچیده بودند و تعداد خریداران و فروشندگان کم بود. بنابراین یافتن افراد کافی برای تجارت به طور منظم کار سختی به نظر می رسید. AMM این مشکل محدودیت نقدینگی را با ایجاد استخرهای نقدینگی و ارائه انگیزه به تامین کنندگان نقدینگی برای تامین دارایی های این استخرها، بدون نیاز به واسطه های شخص ثالث، برطرف کرد. هر چه دارایی ‌ها در یک استخر بیشتر باشد و نقدینگی آن افزایش یابد ، تجارت در صرافی‌ های غیرمتمرکز نیز تسهیل می شود.

نحوه کار استخر نقدینگی

یک استخر نقدینگی رمزنگاری، باید به طوری طراحی شود که ارائه‌ دهندگان نقدینگی را تشویق کند دارایی ‌های خود را به اشتراک بگذارند. به همین دلیل است که اکثر ارائه‌ دهندگان نقدینگی از صرافی‌ هایی که توکن‌ ها را بر اساس آن جمع می ‌کنند، تخفیف کارمزد معاملات پاداش می گیرند. هنگامی که یک کاربر یک استخر را با نقدینگی تامین می کند، ارائه دهنده اغلب با توکن های ارائه دهنده نقدینگی پاداش می گیرد. توکن های LP به خودی خود می توانند دارایی های ارزشمندی باشند. این توکن ها می توانند در اکوسیستم DeFi در ظرفیت های مختلف مورد استفاده قرار گیرند. به این شکل هم نقدینگی صرافی ها تامین می شود و هم روند غیر متمرکز پروتکل دیفای حفظ می شود.

ویژگی های استخر نقدینگی

هر معامله گر با تجربه ای که در بازارهای سنتی یا ارزهای دیجیتال فعالیت داشته باشد، می تواند در مورد معایب احتمالی ورود به بازاری با نقدینگی کم به شما بگوید. یکی از مسائل بسیار نگران کننده در صرافی ها، مفهوم لغزش (slippage) است. خواه ارز دیجیتال با سقف پایین باشد یا سهام ، لغزش هنگام تلاش برای ورود یا خروج، هر معامله ای نگران کننده خواهد بود. اصطلاح لغزش تفاوت بین قیمت مورد انتظار یک معامله و قیمتی است که در آن انجام می شود. لغزش در دوره‌ هایی با نوسانات بیشتر رایج است، و همچنین می‌ تواند زمانی رخ دهد که یک سفارش بزرگ اجرا می ‌شود. اما حجم کافی در قیمت انتخاب ‌شده برای حفظ اسپرد پیشنهاد و تقاضا وجود ندارد.

این قیمت سفارش بازار که در زمان‌ های نوسانات بالا یا حجم کم در مدل دفتر سفارش سنتی استفاده می ‌شود، به وسیله پیشنهاد و تقاضای دفترچه سفارش برای یک جفت معاملاتی معین تعیین می‌ گردد. این بدان معنی است که این نقطه میانی بین آنچه فروشندگان مایل به فروش دارایی هستند و قیمتی است که خریداران مایل به خرید آن هستند. با این حال، نقدینگی پایین می ‌تواند لغزش بیشتری را به همراه داشته باشد و قیمت معاملاتی انجام‌ شده می ‌تواند بسیار بیشتر از قیمت سفارش اصلی بازار باشد.

هدف استخرهای نقدینگی حل مشکل بازارهای غیر نقدینگی با تشویق خود کاربران به ارائه نقدینگی ارز دیجیتال برای سهمی از کارمزد معاملات است. تجارت از طریق پروتکل های استخر نقدینگی مانند Bancor یا Uniswap نیازی به تطابق خریدار و فروشنده ندارد. این بدان معناست که کاربران می توانند به سادگی توکن ها و دارایی های خود را با استفاده از نقدینگی که توسط کاربران ارائه و از طریق قراردادهای هوشمند انجام می شود مبادله کنند.

نحوه دریافت پاداش در Liquidity pool

معمولاً، یک ارائه‌ دهنده نقدینگی رمزنگاری، توکن‌ های LP را متناسب با مقدار نقدینگی که به استخر عرضه کرده است، دریافت می‌ کند. هنگامی که یک استخر معامله را تسهیل می کند، کارمزد مشخصی به طور متناسب بین دارندگان توکن LP توزیع می شود. برای اینکه ارائه ‌دهنده نقدینگی ، نقدینگی را که به شبکه اعطا کرده را باز پس بگیرد (علاوه بر کارمزده ای جمع‌ آوری شده از بخش خود)، توکن‌ های LP آن نیز باید از بین بروند. استخرهای نقدینگی به لطف الگوریتم‌ های AMM که قیمت توکن‌ ها را نسبت به یکدیگر در هر استخر خاصی حفظ می‌ کنند، ارزش‌ بازار منصفانه را برای توکن‌ هایی که در اختیار دارند ارائه می دهند.

استخرهای نقدینگی در پروتکل‌ های مختلف ممکن است از الگوریتم ‌هایی استفاده کنند که کمی متفاوت هستند. به عنوان مثال استخر نقدینگی یونی سواپ (Uniswap) از یک فرمول ثابت محصول برای حفظ نسبت قیمت استفاده می کنند. بسیاری از پلتفرم های DEX نیز از مدل مشابهی بهره می برند. این الگوریتم کمک می کند تا اطمینان حاصل شود که یک استخر به طور مداوم نقدینگی بازار کریپتو را با مدیریت هزینه و نسبت توکن های مربوطه با افزایش مقدار تقاضا فراهم می کند.

جمع بندی

استخر های نقدینگی پروتکل خاص و خارق العاده ای هستند. این پروتکل ها با قابلیت های خود بازارهای سنتی را از رده خارج کردند. در نتیجه یک سیستم غیر متمرکز و امن برای خرید و فروش ارز دیجیتال به تریدرها ظهور کرد. استخر نقدینگی به اکوسیستمی می گویند که با کمک بازار ساز های خودکار یا AMM، نقدینگی مورد نیاز صرافی ها را تامین می کند. این اتفاق امکان تمرکز زدایی هر چه بیشتر را برای صرافی رقم می زند. این نوع بازار سازها نسبت به بازار های سنتی پیشرفته تر بوده و توسط خود افراد شبکه نقدینگی تامی نمی شود. به همین ترتیب در این مقاله توضیح دادیم که استخر نقدینگی چیست؟ و همه چیز درباره این پروتکل منحصر به فرد توضیح دادیم.

درس ۲۰ : استخر نقدینگی چیست؟

در این مقاله، به تعریف مفهوم استخر نقدینگی، نحوه‌ی شرکت در آن، نحوه‌ی کارکرد صرافی‌های استخر نقدینگی، و ریسک‌های موجود در آن خواهیم پرداخت.

شاید تاکنون در مورد استخرهای نقدینگی (Liquidity pools) در اکوسیستم دیفای چیزهایی شنیده باشید.

ولی استخرهای نقدینگی چه هستند و چگونه کار می‌کنند؟ و چرا در امور مالی غیرمتمرکز، واقعا به وجود آن‌ها نیاز داریم؟

استخرهای نقدینگی استاندارد جدیدی را در معاملات کارآمد سهام ایجاد کرده‌‌اند، و هم‌زمان، به سرمایه‌گذاران کمک می‌کنند بابت سرمایه‌گذاری‌‌شان، به بازده‌ی مورد نظر دست پیدا کنند. در این مقاله، به بیان نحوه‌ی کارکرد آن‌ها، مزایای اصلی، و جنبه‌های کلی آن‌ها می‌پردازیم.

بنابراین، در ادامه، به بررسی عمیق این مسئله خواهیم پرداخت.

استخرهای نقدینگی چه هستند؟

به مجموعه‌ای از توکن‌های قفل‌شده در یک قرارداد هوشمند استخر نقدینگی گفته می‌‌شود. آن‌ها با ارائه‌ی نقدینگی، انجام معامله را ضمانت می‌کنند؛ استخرهای نقدینگی به طور گسترده‌ توسط صرافی‌های غیرمتمرکز مورد استفاده قرار می‌گیرند. بنکور (Bancor) نخستین اقدامات را برای راه‌اندازی استخرهای نقدینگی انجام داد، و یونی‌سواپ محبوبیت آن را گسترده‌تر کرد.

استخرهای نقدینگی کارکرد معاملاتی یک صرافی غیرمتمرکز را بهبود می‌بخشند. نقش اصلی آن‌ها افزایش نقدینگی در میان فعالان بازار است.

نحوه‌ی کارکرد استخرهای نقدینگی

به زبان بسیار ساده، هر یک استخر نقدینگی حاوی ۲ توکن متفاوت است که با نسبت‌های برابر توسط سرمایه‌گذاران تامین می‌شوند - به همین خاطر، به این افراد تامین‌کنند‌ه‌ی نقدینگی می‌گویند؛ و هر استخر بازار جدیدی را برای همان جفت توکن ایجاد می‌کند. دای - اتریوم (DAI/ETH) نمونه‌ی روشنی از یک استخر نقدینگی محبوب در یونی‌سواپ است.

نخستین تامین‌کننده‌ی نقدینگی هنگام ایجاد یک استخر جدید، همان فردی است که می‌تواند درباره‌ی قیمت اولیه‌ی دارایی‌ها در استخر تصمیم‌گیری کند. تامین‌کننده‌ی نقدینگی باید ارزش معادل تمام توکن‌ها را برای استخر تامین کند - یعنی چنان‌چه ارزش یکی از جفت توکن‌ها بیش‌تر یا کم‌تر شود، تامین‌کننده‌ی نقدینگی باید نسبت آن‌ها را حفظ کند و همیشه آن‌ را برابر نگه دارد.

بر اساس نقدینگی تامین‌شده برای یک استخر، تامین‌کننده‌ی نقدینگی (liquidity provider یا LP) متناسب با میزان نقدینگی تامین‌شده برای استخر، توکن‌های خاصی را به نام توکن‌های LP دریافت می‌کند. وقتی فروش توسط استخر فعال می‌شود - یعنی سایر افراد یا معامله‌گران با استفاده از این نقدینگی به معامله یا مبادله‌ی ارزهای دیجیتال می‌پردازند، کارمزدی به اندازه‌ی ۰.۳ درصد به تناسب به تمام دارندگان توکن‌های LP اختصاص می‌یابد.

چنان‌چه تامین‌کننده‌ی نقدینگی بخواهد نقدینگی اصلی خود را به علاوه هرگونه کارمزد پرداخت‌نشده پس بگیرد، توکن‌های LP خود را می‌سوزاند. بر اساس یک الگوریتم قیمت‌گذاری قطعی، هر مبادله‌ی توکن (توکن سواپ) که توسط یک استخر نقدینگی انجام می‌شود، به یک تغییر قیمت منجر خواهد شد. این فرایند بازارساز خودکار (AMM) نیز نامیده می‌شود - یعنی این استخرها به صورت خودکار در تعیین قیمت توکن‌ها در بازار نقش خواهند داشت.

استخرهای نقدینگی پایه، نظیر آن‌هایی که مورد استفاده‌ی یونی‌سواپ قرار می‌گیرند، از یک الگوریتم بازارساز کالایی (کامودیتی) دائمی استفاده می‌کنند؛ به این صورت که کمیت‌های ۲ توکن مورد نظر در یک استخر همیشه باید یکسان باقی بمانند. به این ترتیب، یک استخر به خاطر این الگوریتم، فارغ از گستردگی معاملات، هم‌چنان دارای نقدینگی خواهد بود. علت اصلی این مسئله این است که با افزایش تقاضا برای یکی از این جفت توکن‌ها، الگوریتم به تناسب، قیمت آن توکن را افزایش می‌دهد.

اهمیت نقدینگی

دلیل اهمیت زیاد نقدینگی این است که تا حد زیادی می‌تواند نحوه‌ی تغییر قیمت یک دارایی را تعیین کند. در یک بازار با نقدینگی کم، تعداد سفارش‌ها و تراکنش‌ها محدود باقی می‌ماند، و به این ترتیب، یک تراکنش می‌تواند قیمت را به اندازه‌ی قابل توجهی در هر جهت تغییر دهد (بالا یا پایین ببرد)، سهام را غیرقابل پیش‌بینی و غیرجذاب، و هم‌چنین بازار را پرنوسان کند.

استخرهای نقدینگی بخش مهمی از انقلاب امور مالی غیرمتمرکز (دیفای) هستند که پتانسیل بسیار بالایی را از خود نشان داده‌اند. معمولا، این استخرها مبادله‌ی شمار بالایی از دارایی‌ها را با هر یک از سایر دارایی‌های پشتیبانی‌شده تسهیل می‌کنند.

استخرهای نقدینگی در دیفای چه هستند؟

هدف از ایجاد استخرهای نقدینگی مقابله‌ی موفق با مشکل نقدینگی پایین و در نتیجه، تضمین این مسئله است که قیمت یک توکن، پس از انجام سفارش یک تک معامله‌ی بزرگ، به شکل قابل ملاحظه‌ای دچار نوسان نشود.

صرافی‌های غیرمتمرکز، به منظور به حداکثر رساندن مشارکت سرمایه‌‌گذاران، برای آن‌هایی که در استخرهای نقدینگی سرمایه‌گذاری می‌کنند، پاداش‌هایی در نظر می‌گیرند. یک کاربر برای مشارکت و بهره‌مندی از این مزایا باید پول‌اش را در استخر نقدینگی سپرده‌گذاری کند. استخرهای نقدینگی توسط یک یا چند پروتکل قرارداد هوشمند کنترل می‌شوند. میزان وجوهی که باید سرمایه‌گذاری شود و نسبت متناسب با هر یک از توکن‌ها در پلتفرم‌های مختلف دیفای متفاوت هستند.

چگونه می‌توان در یک استخر نقدینگی شرکت کرد؟

برای ارائه‌ی ۵۰ دلار نقدینگی به یک استخر ETH / USDC، لازم است معادل ۵۰ دلار اتر و ۵۰ دلار تتر سپرده‌گذاری کنید. به این ترتیب، به مجموع سپرده‌ی ۱۰۰ دلاری نیاز دارید. در مقابل، تامین‌کننده‌ی نقدینگی می‌تواند توکن‌های استخر نقدینگی یا LP را جمع‌آوری کند. این توکن‌ها (توکن‌های LP) نشان‌دهنده‌ی سهم تامین‌کنندگان از استخر هستند و به آن‌ها امکان می‌دهند، در هر زمان، سهم استخرشان را برداشت کنند.

هرگاه یک فروشنده معامله‌ای را انجام دهد، کارمزد معامله از تراکنش کسر می‌شود و سفارش به قرارداد هوشمند مربوط به استخر نقدینگی ارسال می‌شود. بیش‌تر صرافی‌های غیرمتمرکز کارمزد معامله را ۰.۳ درصد تعیین کرده‌اند. در مثال بالا، اگر شما ۵۰ دلار اتر و ۵۰ دلار تتر سپرده‌گذاری کنید، ۱ درصد از استخر را به خود اختصاص می‌دهید. آن‌گاه شما ۱ درصد و ۰.۳ درصد کارمزد معامله را در ازای هر معامله‌ دریافت خواهید کرد.

نحوه‌ی کارکرد صرافی‌های استخر نقدینگی چگونه است؟

در حال حاضر، دو نوع صرافی غیرمتمرکز در فضای دیفای وجود دارند:

۱. دفتر سفارش

صرافی‌هایی که دارای دفتر سفارش هستند، برای انجام معاملات به یک پیشنهاد/درخواست وابسته‌اند. هنگامی که یک سفارش خرید یا سفارش فروش جدید ارائه می‌شود، مستقیما به دفتر سفارش هدایت خواهد شد. سپس، آن صرافی با استفاده از یک موتور تطبیق معاملات، سفارش‌های فروش یا خرید منطبق با قیمت پیشنهادی را اجرا می‌کند. از جمله نمونه‌های این قبیل صرافی‌ها می‌توان به 0x و Radar Relay اشاره کرد.

۲. استخرهای نقدینگی

این نوع از صرافی‌ها برای انجام معاملات از دفتر سفارش استفاده نمی‌کنند و کاملا غیرمتمرکز عمل می‌کنند. از این رو، این صرافی‌ها از استخر نقدینگی و مبادلات مشتریان به منظور تضمین ثبات سطح نقدینگی خود استفاده می‌کنند. از جمله‌‌ی این قبیل صرافی‌ها می‌توان به کایبر، یونی‌سواپ، و کرو فایننس اشاره کرد.

مزایای استخرهای نقدینگی

۱. در هر سطح از قیمت، تضمین نقدینگی وجود دارد

معامله‌گران مجبور نیستند مستقیما به سایر معامله‌گران متصل شوند، زیرا تا هنگامی که مشتریان دارایی‌های خود را در استخر سرمایه‌گذاری کرده باشند، نقدینگی ثابت می‌ماند.

۲. قیمت‌گذاری خودکار باعث فعال شدن بازارسازی منفعل می‌شود

تامین‌کنندگان نقدینگی در واقع وجوه خود را در استخر سپرده‌گذاری می‌کنند و قیمت‌گذاری تحت نظارت قرارداد هوشمند انجام می‌شود.

۳. هر فردی می‌تواند به یک تامین‌کننده‌ی نقدینگی تبدیل شود و کسب درآمد کند

استخرهای نقدینگی به هیچ‌گونه لیست کارمزد، احراز هویت مشتری (KYC)، و سایر موانع مربوط به صرافی‌های متمرکز نیاز ندارند. اگر یک سرمایه‌گذار بخواهد در یک استخر تامین نقدینگی کند، به اندازه‌ی ارزش دارایی‌های خود در آن استخر سپرده‌گذاری خواهد کرد.

۴. گس فی یا هزینه‌های سوخت پایین‌تری دارد

کارمزدها یا اصطلاحا گس فی (gas fees) به دلیل طراحی مینیمال قراردادهای هوشمند در صرافی‌های غیرمتمرکزی نظیر یونی‌سواپ کاهش می‌یابند. محاسبات موثر قیمت و تخصیص کارمزد در این استخرها نشان‌دهنده‌ی نوسان پایین میان تراکنش‌ها هستند.

بازگشت سرمایه

بازگشت سرمایه از استخر نقدینگی به سه عامل بستگی دارد:

۱. قیمت‌های دارایی هنگام واریز و برداشت ۲. اندازه‌ی استخر نقدینگی، و ۳. حجم معاملات

باید به خاطر داشته باشید، سرمایه‌گذاران نسبت به میزان اصلی سرمایه‌گذاری‌شان، در نهایت می‌توانند نسبت خاصی از دارایی‌های خود را برداشت کنند. همین جا است که حرکت بازار ممکن است به نفع یا به ضررتان باشد.

ریسک‌های استخر نقدینگی

و البته، مانند سایر موارد موجود در دیفای، باید ریسک‌های بالقوه را نیز در نظر بگیریم. برخی از ریسک‌های مربوط به استخر نقدینگی عبارت هستند از:

• زیان ناشی از کاهش ارزش
• امکان وجود برخی خطاها در قرارداد هوشمند
• هک شدن استخر نقدینگی
• ریسک‌های سیستمیک

اگر به یک بازارساز خودکار (AMM) نقدینگی می‌دهید، باید از مفهوم «زیان ناشی از کاهش ارزش» آگاهی داشته باشید. تامین نقدینگی در یک بازارساز خودکار، در مقایسه با خرید و نگهداری رمز ارز، همواره در معرض ریسک کاهش ارزش توکن‌ها قرار دارد.

اگر برای یک بازارساز خودکار تامین نقدینگی کنید، احتمالا در معرض زیان ناشی از کاهش ارزش قرار می‌گیرید. این کاهش ممکن است گاهی اوقات اندک، و گاهی اوقات نیز قابل توجه باشد. اگر به سرمایه‌گذاری در یک تامین نقدینگی دوطرفه فکر می‌کنید، حتما به اندازه‌ی کافی مطالعه داشته باشید.

موضوع دیگری که باید به آن فکر کنید، ریسک‌های مرتبط با قراردادهای هوشمند است. وقتی پول‌های‌تان را در یک استخر نقدینگی سپرده‌گذاری می‌کنید، پول‌های‌تان به بخشی از استخر تبدیل می‌شوند. وقتی هیچ واسطه‌ای دارایی‌های‌تان را در اختیار نداشته باشد، فقط همین قرارداد است که به عنوان مسئول نگهداری وجوه‌تان تلقی می‌شود. اگر نقص یا نوعی بهره‌برداری نادرست در این سیستم وجود داشته باشد، مثلا از طریق وام فلش (Flash Loan) یا وام‌های بدون نیاز به وثیقه، ممکن است پول‌تان را از دست بدهید.

هم‌چنین، مراقب پروژه‌هایی باشید که سازندگان‌شان قادر هستند مقررات استخر را تغییر دهند. برنامه‌نویسان در کدهای قرارداد هوشمند ممکن است یک کلید ادمین یا سایر دسترسی‌های خاصی را برای خودشان ایجاد کنند. این کار می‌تواند فرصت انجام کارهای نادرستی را نظیر به دست گرفتن کنترل پول نقد استخر، برای آن‌ها فراهم کند.

توکن LP

یک کاربر می‌تواند در طول دوره‌ی قرارداد هوشمند، از توکن‌های استخر نقدینگی (LP)، درست مانند سایر توکن‌ها، استفاده کند. بنابراین، وی با هدف دستیابی به بازده‌ی اضافی و به حداکثر رساندن بازگشت سرمایه‌ی خود، می‌تواند این توکن را در پلتفرم دیگری که توکن استخر نقدینگی را می‌پذیرد، سپرده‌گذاری کند.

از این رو، این کاربر می‌تواند با استفاده از کشت سود (yield farming) دو یا سه نرخ بهره را با هم ترکیب کند، و در نهایت، بازگشت سرمایه‌اش را افزایش دهد.

سخن آخر

استخرهای نقدینگی پلتفرم آسانی را برای کاربران و صرافی‌ها فراهم می‌کنند. یک کاربر برای شرکت در استخرهای نقدینگی لزوما نباید واجد شرایط و معیارهای خاصی باشد؛ به این ترتیب، هر فردی می‌تواند برای دریافت یک جفت توکن در تامین نقدینگی شرکت کند.

از این رو، استخرهای نقدینگی در اکوسیستم دیفای نقش مهمی را ایفا می‌کنند، و این مفهوم قادر بوده است سطح غیرمتمرکزسازی را بهبود ببخشد.

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟ + کاربرد استخر نقدینگی در دیفای

استخر نقدینگی به کاربران اکوسیستم دیفای اجازه می‌دهد تا دارایی‌های دیجیتال را به‌صورت آنچین در یک صرافی غیرمتمرکز بدون نیاز به بازارسازهای سنتی یا مدل صرافی مبتنی بر دفتر سفارش، معامله کنند. استخر نقدینگی یک عنصر کلیدی در دنیای دیفای است که در عملکرد بازارسازهای خودکار، زراعت بازده، پروتکل‌های وام‌دهی و بسیاری از کاربردهای دیگر نقش بسیار مهمی دارد.

در بازارساز خودکار (AMM) به‌جای استفاده از مدل‌های مبتنی بر دفتر سفارش، معاملات آنچینِ کاربران به‌صورت خودکار و بدون مجوز از طریق یک استخر نقدینگی (liquidity pool) انجام می‌شوند. استخرهای نقدینگی علاوه‌بر تأمین پیوسته نقدینگی، بازارهایی آسان، دسترس‌پذیر، متنوع، شفاف و سریع برای مبادله ارزهای دیجیتال در اکوسیستم دیفای (Defi) فراهم کرده‌اند.

استخر نقدینگی (Liquidity Pool) چیست؟

برای درک ماهیت استخر نقدینگی نیاز است به ضرورت وجود نقدینگی در بازار پی برده باشیم. نقدینگی در بازار رمز ارز به معنای درجه‌ی آسانیِ مبادله رمز ارز با یک ارز دیگر بدون اثرگذاری بر قیمت آن‌هاست. بدون وجود نقدینگی کافی، خرید و فروش دارایی به قیمت دلخواه دشوار است و در کل هزینه‌های معاملاتی برای دو طرف معامله بالاتر است.

استخر نقدینگی درواقع مجموعه‌ای از دارایی‌های قفل‌شده در یک قرارداد هوشمند است که با هدف تسهیل معاملات غیرمتمرکز استفاده می‌شود. این مفهوم، بخش جدایی‌ناپذیرِ پلتفرم‌های بازارساز خودکار (AMM)، پروتکل‌های وام‌دهی، زراعت بازده، دارایی‌های سینتتیک، بیمه آنچین و بازی بلاک‌چین است.

ایده استخر نقدینگی به‌ خودی خود آسان است؛ یک مخزن دیجیتال که وجوه کاربران از طریق یک قرارداد هوشمند در آن قفل می‌شود. اما در یک محیط غیرمتمرکزِ بدون مجوز، چگونه می‌توان از آن استفاده کرد؟ اجازه دهید در ادامه ببینیم که چگونه صنعت دیفای توانسته با استفاده از استخرهای نقدینگی، خود را به همه نشان دهد.

استخر نقدینگی و دیفای (DeFi)

پیش از راه‌اندازی اولین نمونه‌های بازارساز خودکار (AMM)، نقدینگی ناکافی یک معضل جدی در دنیای مالی غیرمتمرکز و صرافی‌های آن بود. این موضوع به‌ویژه برای انواع جدید صرافی‌ غیرمتمرکز (DEX) با تعداد محدودی کاربر، جدی‌تر بود. به‌ علاوه، به‌علت توان عملیاتی محدود و هزینه گس‌ تراکنش در بلاک‌چین، پیاده‌سازی معاملات آنچین مبتنی بر دفتر سفارش و صف خریدار و فروشنده، غیرممکن بود. سوال اصلی این بود که چگونه می‌توان این مشکل را بدون استفاده از واسطه‌های بازارساز که با طبیعت غیرمتمرکز رمز ارزها در تناقض است، رفع و رجوع کرد؟

درست همین‌جا بود که اولین بازارساز‌های خودکار با استفاده از مفهوم استخر نقدینگی راه‌اندازی شدند؛ یک پروتکل صرافی غیرمتمرکز که با حذف فرد از یک طرف تراکنش، نقدینگی مبادله رمز ارز را با استفاده از قرارداد هوشمند تأمین می‌کند. در این مدل، قیمت دارایی‌ها به‌جای دفتر سفارش، توسط یک الگوریتم قیمت‌گذاری تعیین می‌شود.

دسترس‌پذیری بازار‌های مالی با پیدایش استخرهای نقدینگی به‌شدت افزایش یافته است. به دلیل ماهیت بدون مجوز بلاک‌چین‌هایی که این استخرها در آن‌ها مستقر هستند، هرکسی می‌تواند به نقدینگی استخر اضافه کند. همه می‌توانند تأمین‌کننده نقدینگی باشند.

یکی از نخستین پروتکل‌های به‌کار‌گیرنده نوآوری استخر نقدینگی پروژه‌ی بنکور (Bancor) بود. این مفهوم اما با محبوبیت پروتکل یونی‌سواپ توجه بیشتری را به خود معطوف کرد. پروژه‌های سوشی‌سواپ، کِرو (Curve) و بلنسِر (Balancer) از صرافی‌های غیرمتمرکز دیگری هستند که از استخرهای نقدینگی روی شبکه اتریوم استفاده می‌کنند. به همین صورت در بلاک‌چین بایننس، پروژه‌های پنکیک سواپ (PancakeSwap)، بیکری سواپ و برگر سواپ و در بلاک‌چین سولانا پروژه‌های Raydium و Serum از این نوآوری بهره می‌برند.

استخر نقدینگی در برابر دفتر سفارش

برای درک تمایز استخر نقدینگی اجازه دهید ابتدا به سنگ بنای پلتفرم‌های معاملات الکترونیک آنلاین یعنی دفتر سفارش نگاهی بیندازیم. دفتر سفارش، به بیان ساده، یک مجموعه از سفارش‌های باز لحظه‌ای (Real-time) است که نشان‌دهنده قیمت‌هایی است که خریدار و فروشنده متمایل به انجام معامله در آن‌ها هستند.

سیستمی که سفارش‌های خریدار و فروشنده را با هم جور می‌کند موتور تطابق (matching engine) نام دارد. به هر حال جدا از بحث‌های فنی موتور تطابق، این مفهوم دفتر سفارش است که هسته اصلی اغلب صرافی‌های متمرکز است. این مدل برای تسهیل مبادلات با کارایی بالا، بسیار عالی است و به ایجاد بازارهای مالی پیچیده رنگ واقعیت پاشیده است.

معاملات در دنیای مالی غیرمتمرکز به‌صورت آنچین انجام می‌شوند و خبری از وجود یک واسطه متمرکز که وجوه و نقدینگی دراختیار او باشد، نیست. این یعنی برای پیاده‌سازی مدل صرافی سفارش‌محور در این دنیای غیرمتمرکز مشکل جدی وجود دارد. هرگونه تعامل با دفتر سفارش نیازمند هزینه تراکنش بلاک‌چین (برای مثال هزینه گس) است که هزینه‌های معاملاتی را به‌شدت بالا می‌برد. کار بازارسازها که نقدینگی کافی برای بازار جفت‌های معاملاتی ایجاد می‌کنند، پرهزینه خواهد شد.

به علاوه سریع‌ترین بلاک‌چین‌ها نیز توان عملیاتی کافی برای انجام معاملات روزانه میلیارد دلاری را ندارند. این یعنی ایجاد یک صرافی سفارش‌محورِ آنچین روی یک بلاک‌چین در عمل امکان‌پذیر نیست. البته گرچه می‌توان از زنجیره‌های جانبی (sidechains) یا راه‌حل‌های لایه دو استفاده کرد، اما باز هم شبکه در شکل فعلی خود قادر به انجام این حجم از فعالیت‌ها نیستند.

لازم به ذکر است که صرافی‌های غیرمتمرکزی وجود دارند که به‌خوبی با دفتر سفارش آنچین کار می‌کنند. صرافی غیرمتمرکز بایننس و پروژه صرافی سرام (Serum) در بلاک‌چین سولانا، به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که از معاملات بی‌واسطه سریع و ارزان پشتیبانی می‌کنند.

استخر نقدینگی چگونه کار می‌کند؟

برای درک مناسب از استخر نقدینگی بهتر است نحوه کارکرد آن را در بازارسازهای خودکار (AMM) بررسی کنیم. برخلاف بازارهای سنتی، در این بازار شما درواقع با نقدینگی یک استخر (برای مثال استخر ETH/DAI) به معامله می‌پردازید. به زبان ساده، برای این‌که یک خریدار بتواند خرید کند، نیاز نیست در همان زمان فروشنده‌ای با همان قیمت وجود داشته باشد. اگر یک صرافی سفارش‌محور (برای مثال صرافی غیرمتمرکز بایننس) را یک مرکز معاملات فرد‌به‌فرد تصور کنیم، می‌توان گفت که معاملات در یک بازارساز خودکار، فرد ‌به ‌قرارداد هستند. از همین نظر، خبری از دفتر سفارش و انواع مختلف سفارش (مثل سفارش بازار، سفارش محدود و سفارش توقف) نیست.

تأمین‌کنندگان نقدینگی برای مشارکت دارای انگیزه هستند زیرا به‌عنوان پاداش، درصد مشخصی از کارمزدهای انجام‌شده در استخر را دریافت می‌کنند که متناسب با سهم آن‌ها از کل نقدینگی استخر است. آن‌ها توکن‌های LP را به‌عنوان نماینده‌ای از توکن‌های قفل‌شده خود دریافت می‌کنند. وقتی بخواهند دارایی خود را از استخر خارج کنند، باید آن‌ها را بسوزانند.

برای مثال وقتی در پلتفرم یونی‌سواپ ترید می‌کنید، این فعالیت توسط الگوریتم قرارداد هوشمندِ حاکم بر استخر، مدیریت می‌شود. قیمت‌گذاری نیز براساس تریدهای انجام‌شده در استخر نقدینگی تعیین می‌شود. هرچه نقدینگی بیشتری در یک استخر باشد، سفارش‌های بزرگتر دچار لغزش قیمتی (slippage) کمتری می‌شوند. همین پیامد به‌نوبه‌ی خود می‌تواند باعث جذب بیش از پیش تأمین‌کنندگان نقدینگی به پروتکل موردنظر شود.

مزایای استخر نقدینگی

• بازارهای مالی با سادگی استفاده، دسترس‌پذیری بیشتر و تنوع بیشتر دارایی‌ها
• ورود و خروج آسان به موقعیت‌های جفت‌های معاملاتی که در صرافی‌های معمول نقدینگی کمی دارند
• عرضه پیوسته نقدینگی با یک روش غیرمتمرکز
• استفاده از قراردادهای هوشمند و امکان برنامه‌نویسی براساس خواسته‌ها
• ارائه فرصت کسب درآمد از طریق دارایی‌های هولدشده برای تأمین‌کنندگان نقدینگی
• عدم نگرانی برای پیدا کردن طرف مقابل معامله در قیمت دلخواهتان
• قطعیت‌پذیری بالای تراکنش‌ها نسبت به مدل دفتر سفارش

کاربرد استخر نقدینگی چیست؟

این نوآوری بسیار ساده است و می‌تواند با اهداف متفاوتی به‌کار گرفته شود:

رایج‌ترین کاربرد استخر نقدینگی در صرافی‌های غیرمتمرکز مبتنی بر فناوری بازارساز خودکار (AMM) است. پلتفرم یونی‌سواپ یکی از این موارد است. تأمین‌کنندگان نقدینگی، ارزشی برابر از دو توکن را در یک استخر قفل می‌کنند تا در ساخت یک بازار و تأمین نقدینگی آن شریک باشند. در ازای آن، از کارمزد معاملات انجام‌شده در استخر، سهمی متناسب با مشارکت خود دریافت می‌کنند.

استخر لیکوئیدیتی پایه اصلی برای زراعت بازده (yield farming) با استخراج نقدینگی مثل پلتفرم Yearn است. این پلتفرم جایی است که در آن کاربران وجوه خود را به استخرهایی اضافه می‌کنند که برای تولید بازده استفاده می‌شوند. استخرها، پلتفرم‌ها و بازارهای دیفای متعددی وجود دارند که هر یک به کاربران در ازای تأمین نقدینگی، با نرخ‌های متفاوتی پاداش می‌دهند. توکن‌های LP یک استخر می‌توانند در استخرهای نقدینگی دیگری استفاده شوند زیرا پروژه‌ها توکن‌های استخر پروژه‌های دیگر را در پروتکل خود ادغام می‌کنند و این زنجیره‌ها پیچیده و پیچیده‌تر می‌شوند. ایده‌ی زراعت بازده این است که چگونه کاربران دیفای، توکن‌های خود را در پروتکل‌های غیرمتمرکز گوناگون قفل کنند تا بتوانند پاداش و درآمد خود را حداکثر کنند.

توزیع توکن‌های جدید به یک جامعه‌ی مورد هدف یک مشکل دشوار برای پروژه‌های کریپتو است. استفاده از استخراج نقدینگی یکی از موفق‌ترین رویکردها به این چالش بوده است. توکن‌ها به‌صورت الگوریتمی بین کاربرانی که وجوه خود را در یک استخر نقدینگی قرار داده‌اند، توزیع می‌شوند. سپس، توکن‌های به‌تازگی صادرشده به‌ تناسب سهم کاربر از استخر، برای آن‌ها ارسال می‌شوند.

استخرهای نقدینگی می‌توانند در حکم‌رانی پروتکل‌ها نیز استفاده شوند. برخی مواقع، به حد بالایی از توکن‌های رأی‌دهی نیاز است تا یک پروپوزال حکم‌رانی تصویب شود. اگر توکن‌ها با هم در یک استخر نقدینگی ترکیب شوند، مشارکت‌کنندگان می‌توانند انگیزه‌های مشترک جمعی را که برای آینده پروتکل مهم است، به شکل موثرتری دنبال کنند.

یک کاربرد دیگر استخر نقدینگی، در حوزه بیمه غیرمتمرکز در برابر خطرات قرارداد هوشمند است. به‌تازگی برای پیاده‌سازی این نوآوری از راه‌حل استخرهای نقدینگی استفاده شده است.

صدور دارایی سینتتیک (دارایی ترکیبی) در یک بلاک‌چین به استفاده از استخر نقدینگی نیاز دارد. کاربران وجوهی را به‌عنوان وثیقه به یک استخر اضافه می‌کند، پروتکل آن را به یک اوراکل قابل‌اعتماد وصل می‌کند و قرارداد هوشمند توکن‌هایی را به کاربر می‌دهد که به دارایی دلخواه کاربر، برای مثال سهام یک شرکت خاص مثل اپل یا مایکروسافت، متصل است.

در نهایت به‌نظر می‌رسد که کاربران‌ فراوانی هنوز کشف نشده‌اند. همه‌ی این‌ها به نبوغ و مهارت توسعه‌دهندگان و برنامه‌نویسان در دنیای بلاک‌چین و کریپتو بستگی دارد.

ریسک و خطرات استخر نقدینگی

اگر برای یک بازارساز خودکار تأمین نقدینگی می‌کنید، ضروری است که نسبت به مفهوم زیان موقت (impermanent loss) آگاه و هشیار باشید. در یک جمله، به زیان دلاری تأمین‌کنندگان نقدینگی برای استخرهای نقدینگی یک بازارساز خودکار نسبت به هولد کردن ساده توکن‌ها، زیان موقت می‌گویند. زیان موقت زمانی سنگین می‌شود که نسبت ارزش بین دو توکن قفل‌شده در یک استخر نقدینگی تغییر بزرگی داشته باشد.

برای مثال، فرض کنید قیمت اتر برابر با هزار تتر باشد. شما یک عدد اتر و 1000 عدد تتر را در استخر نقدینگی به چه معنا است؟ یک استخر نقدینگی پروتکل یونی‌سواپ قفل می‌کنید. فرض کنید حالا در این استخر 10 اتر و 10هزار تتر وجود دارد. این یعنی شما 10درصد از نقدینگی کل (000,10*10) را دارید. حال اگر در دنیای بیرون از این استخر، ارزش اتر بالا رود و به چهارهزار تتر برسد چه؟ چون طبق فرمول، ارزش کل لیکوئیدی نباید تغییر کند، درواقع حالا در استخر 5 اتر و 20هزار تتر وجود دارد. حال اگر شما توکن‌های خود را از استخر خارج کنید، ده درصد خود را از نقدینگی استخر خواهید گرفت. این یعنی 0.5 اتر و 2هزار تتر. با نرخ مبادله جدید، جمع ارزش دارایی شما 4هزار دلار است. اما اگر اصلا در این استخر تأمین‌کننده نقدینگی نمی‌شدید، الآن 5هزار دلار می‌داشتید. این یک مثال برای فهم پدیده زیان موقت بود.

موضوع مهم دیگر، ریسک قراردادهای هوشمند است. وقتی وجوهی را در یک استخر نقدینگی قفل می‌کنید، با این‌که به لحاظ فنی واسطه‌ای آن‌ها را دراختیار ندارد، اما قرارداد هوشمند به تنهایی متصدی آن‌هاست. برای مثال اگر یک باگ فنی یا نوعی روش برای سوءاستفاده از قرارداد هوشمند یک پروتکل وام فوری باشد، وجوه کاربران می‌تواند برای همیشه ناپدید شود.

به علاوه همواره مراقب پروژه‌هایی باشید که تیم توسعه آن‌ها اجازه تغییر قوانین حاکم بر استخر لیکوئیدیتی را دارند. گاهی برنامه‌نویسان می‌توانند کلمه عبور یا برخی دسترسی‌های انحصاری را در درون کدهای قرارداد هوشمند تعبیه کنند. با این وجود، پتانسیل انجام اقدامات خراب‌کارانه برای آن‌ها وجود دارد.

جمع‌بندی

استخر نقدینگی یک نوآوری پرکاربرد در دنیای دیفای است که بر مشکل نقدینگی محدود در مدل‌های سنتی صرافی غیرمتمرکز غلبه کرده است. با حذف دفتر سفارش، برای انجام معامله نیازی به طرف مقابل نیست و کاربران درواقع با یک مخزن ارز معامله می‌کنند که توسط یک قرارداد هوشمند اداره می‌شود. تأمین‌کنندگان نقدینگی توکن‌های خود را در یک استخر قفل استخر نقدینگی به چه معنا است؟ می‌کنند و متناسب با سهم خود، درصدی مشخص از کارمزد معاملات انجام‌شده در استخر را دریافت می‌کنند. دارایی‌های قفل‌شده در استخر برای انجام معاملات غیرمتمرکز در دنیای دیفای استفاده می‌شوند.

استخر نقدینگی، یک راه‌حل غیرمتمرکز قوی برای مشکل نقدینگی در بازار دیفای شد و در ادامه نقش برجسته‌ای در رشد صنعت دیفای داشت. با این‌که پیدایش استخر نقدینگی بنا به نیاز بود اما درنهایت روش مبتکرانه‌ای برای تأمین نقدینگی به‌صورت الگوریتمی و غیرمتمرکز ارائه داد.

در پایان شایان ذکر است که قبل از تصمیم‌گیری، شناخت کارکردهای خاص انواع استخر نقدینگی موجود در بازار اهمیت بالایی دارد. در کل، استخرهایی بهترین انتخاب هستند که به اندازه کافی برای حذف ریسک و نوسانات نرخ مبادله بزرگ باشند، سابقه طولانی داشته و حجم مبادلات روزانه بالایی دارند.

این مقاله صرفا برای اهداف آموزشی ارائه شده است و نباید به‌عنوان مشاوره‌ی تجاری و سرمایه‌گذاری از طرف کوین ایران و نویسندگانش قلمداد شود.