معاملات آتی
توافقنامه ای است مبتنی بر خرید یا فروش دارایی مشخص در زمان معین در آینده، با قیمت مشخص. در این قرارداد خریدار متعهد می گردد کالای مورد نظر را در تاریخ تعیین شده تحویل گرفته و مبلغ مشخصی را بابت هر واحد از آن پرداخت نماید و فروشنده نیز متعهد میگردد درتاریخ موردنظر درازای دریافت وجه مشخصی کالای مورد نظر را تحویل نماید. برای جلوگیری از امتناع طرفین از انجام قرارداد، طرفین به صورت شرط ضمن عقد متعهد می شوند مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد اتاق پایاپای بگذارند و متعهد می شوند متناسب با تغییرات قیمت آتی، وجه تضمین را تعدیل کنند و اتاق پایاپای از طرف آنان وکالت دارد متناسب با تغییرات قیمت، بخشی از وجه تضمین هریک از طرفین را به عنوان اباحه تصرف در اختیار دیگری قرار دهد و او حق استفاده از آن را خواهد داشت تا در سررسید باهم تسویه کنند. هم اکنون زعفران رشته ای بریده ممتاز نگین ،زعفران رشته ای پوشال درجه یک ، زیره سبز و پسته فندقی داراییهای پایه پذیرفته شده به عنوان دارایی پایه قراردادهای آتی بورس کالا می باشد.
مهمترین مزایای قراردادهای آتی
گواهی سپرده کالایی
گواهی سپرده کالایی اوراق بهاداری است که نشان دهنده مالکیت دارنده ی آن بر مقدار معینی کالاست و پشتوانه آن قبض انبار استانداری است که توسط انبارهای موردتایید بورس صادر می گردد از کاربردهای مهم قبوض انبار در تامین مالی، ابزار تحویل در قراردهای آتی می باشد.
تمام اشخاص حقیقی و حقوقی که کد معاملات اوراق بهادار دارند، می‌توانند اقدام به معامله گواهی سپرده کالایی هر کالایی نمایند. برای تحویل گرفتن کالا از انبار ( در صورت داشتن گواهی سپرده در کد بورسی و پرتفوی سپرده گذاری ) باید مدارک لازم شامل معرفی نامه برای انبار از کارگزاری دریافت شود و با ارائه مدارک به انبار و واریز هزینه های انباردار کالا به خریدار تحویل داده می شود.در حال حاضرگواهی سپرده های سکه طلا ، زعفران نگین و پوشال ، زیره سبز ،پسته و اخیرا کشمش در بورس کالا معامله میشود .
اختیار معامله (Option)
اوراق بهاداری است که به موجب آن فروشنده اوراق متعهد می شود در صورت درخواست خریدار، تعداد مشخصی از دارایی پایه را به قیمت اعمال ( قیمتی که هنگام بستن قرارداد تعیین شده است) معامله کند. خریدار اوراق می تواند در زمان یا زمان های معینی در آینده طبق قرارداد، معامله را انجام دهد. فروشنده ی اوراق اختیار معامله در قبال این تعهد، مبلغ معینی از خریدار اوراق دریافت می کند. برای جلوگیری از امتناع فروشنده اوراق از انجام قرارداد، فروشنده ضمن عقد قرارداد متعهد می شود مبلغی را به عنوان وجه تضمین نزد کارگزار بورس یا اتاق پایاپای قرار دهد و متناسب با تغییرات قیمت اوراق اختیار معامله، آن را تعدیل کند. هر یک از خریدار و فروشنده می توانند در مقابل مبلغی معین، اختیار یا تعهد خود را به شخص ثالثی واگذار کنندکه وی جایگزین آنها خواهد بود.
از مزایای قراردادهای اختیار معامله اهرمی بودن، کاهش ریسک سرمایه گذاری، متنوع سازی سبد سرمایه گذاری می باشد.
نوعی از صندوق های سرمایه گذاری می باشند که در کالاهای خاص سرمایه گذاری می کنند . سرمایه گذاری در این صندوق ها امکان بهره بردن از بازدهی همانند یک دارایی یا شاخص خاص را فراهم میکند. در حال حاضر چهار صندوق کالایی با دارایی پایه راه اندازی شده است و همانند سهام بصورت سیستم عرضه و تقاضا قابل معامله می باشند نمادهای این صندوق ها شامل طلا، عیار، گوهر و زر می باشد و از ساعات 12:30 الی 15:00 قابلیت معامله دارد. وجود بازار ثانویه شفاف، داشتن پشتوانه قوی، امکان جذب سرمایه های خرد و نیز کاهش هزینه ها از مزایای سرمایه گذاری در این صندوق ها می باشد.
بخشنامه معافیت مالیاتی گواهی سپرده کالایی ابلاغ شد
با پیگیری‌های وزیر امور اقتصادی و دارایی و همراهی سازمان امور مالیاتی، بخشنامه معافیت مالیاتی گواهی سپرده کالایی براساس قانون بودجه ۱۴۰۱ توسط رییس‌کل سازمان امور مالیاتی کشور ابلاغ شد.
به گزارش ایلنا و به نقل از پایگاه خبری بورس کالا، «داود منظور» رئیس سازمان امور مالیاتی کشور در نامهای دستورالعمل مفاد بند (س) تبصره (۲) قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور را ابلاغ کرد.
در این نامه قید شده که مالیات بر ارزش افزوده همه کالاهایی که در قالب گواهی سپرده کالایی در بورس‌های کالایی کشور پذیرش می‌شوند، مادامی که در هر یک از بورس‌های کالایی مورد مبادله قرار گیرند، مشمول نرخ صفر مالیاتی است.
در این دستورالعمل آمده است: در اجرای بند (س) تبصره (۲) قانون بودجه سال ۱۴۰۱ کل کشور به‌منظور حمایت از توسعه ابزارهای مالی و همچنین تسهیل معاملات ابزارهای مبتنی بر کالا، مالیات بر ارزش افزوده همه کالاهایی که در قالب گواهی سپرده کالایی در بورس‌های کالایی کشور پذیرش می‌شوند، مادامی که در هر یک از بورس‌های کالایی مورد مبادله قرار گیرند، مشمول نرخ صفر مالیاتی هستند.
در ادامه این نامه آمده است: در صورتی که کالای پشتوانه گواهی سپرده ماهیتاً مشمول مالیات بر ارزش افزوده باشد، مالیات مذکور، فقط یک مرتبه و در زمان تحویل فیزیکی کالا پس از کسر اعتبار مالیاتی وصول خواهد شد و وظیفه نحوه خرید و فروش گواهی سپرده کالایی پرداخت مالیات مذکور بر عهده تحویل گیرنده نهایی کالای پشتوانه گواهی سپرده کالایی است.
با توجه به هماهنگی انجام شده با سازمان بورس و اوراق بهادار، به منظور ایجاد وحدت رویه در چگونگی اجرای حکم مذکور برای کالاهای مشمول مالیات بر ارزش افزوده، مقرر می‌دارد:
۱. عرضه کنندگان کالا از طریق بورس‌های کالایی در قالب گواهی سپرده کالایی مکلفند همزمان با نخستین معامله کالا در قالب گواهی سپرده کالایی، صورتحساب فروش کالای عرضه شده شامل اقلام اطلاعاتی از جمله ارزش کالا و مالیات و عوارض فروش (در صورت مشمول بودن) را به نام بورس‌های کالایی صادر کنند.
۲. عرضه کنندگان کالا و بورس‌های کالایی مکلفند برای هر گواهی سپرده کالایی، صورتحسابی جداگانه صادر کنند.
۳. گواهی سپرده کالایی همه کالاهایی که در بورس‌های کالایی کشور پذیرش می‌شوند، مادامی که در هر یک از بورس‌های کالایی مورد مبادله قرار می‌گیرند، مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده نیستند.
۴. بورس‌های کالایی مکلفند در زمان تحویل فیزیکی کالا به تحویل گیرنده نهایی، صورتحساب فروش کالا را بر اساس تازه‌ترین ارزش گواهی سپرده کالایی، ضمن احتساب ارزش گواهی سپرده کالایی به عنوان ارزش کالا و مالیات و عوارض (۱۰۹ درصد ارزش کالا) به شرح معین و مشخص صادر و ترتیبات پرداخت مابه التفاوت مالیات و عوارض فروش توسط خریدار را به حساب معرفی شده از سوی سازمان امور مالیاتی کشور فراهم کنند.
الف - در صورتی که مالیات و عوارض فروش محاسبه شده بیشتر از مالیات و عوارض فروش مندرج در صورتحساب فروش کالای عرضه شده به بورس‌های کالایی باشد، خریدار (تحویل گیرنده نهایی کالا) موظف است در اجرای تبصره (۱) ماده (۱۷) قانون مالیات بر ارزش افزوده مصوب دوم خرداد ۱۴۰۰، مالیات و عوارض ارزش افزوده را پس از کسر اعتبار مالیات بر ارزش افزوده پرداختی طبق صورتحساب عرضه کننده کالا به بورس‌های کالایی پرداخت و به حساب سازمان امور مالیاتی کشور واریز و سپس بورس‌های کالایی اجازه ترخیص کالا از انبار را صادر کنند.
در این حالت مجموع مالیات و عوارض فروش وصول شده بر اساس صورت حساب فروش کالای عرضه شده به بورس‌های کالایی و مابه التفاوت مالیات و عوارض فروش پرداختی ناشی از افزایش ارزش کالا به شرح این جز، به عنوان اعتبار مالیاتی / هزینه قابل قبول مالیاتی (حسب مورد) تحویل گیرنده نهایی کالا مورد پذیرش سازمان امور مالیاتی کشور است.
ب- در صورتی که ارزش فروش گواهی سپرده کالایی نسبت به ارزش آن در زمان عرضه به بورس‌های کالایی تغییر نکرده باشد، بورس‌های کالایی مکلف به مطالبه مالیات و عوارض فروش از تحویل گیرنده نهایی نخواهند بود.
در این حالت، مالیات و عوارض خرید پرداخت شده بر اساس صورت حساب فروش کالای عرضه شده به بورس‌های کالایی به عنوان اعتبار مالیاتی / هزینه قابل قبول مالیاتی (حسب مورد) خریدار (تحویل گیرنده نهایی کالا)، مورد پذیرش سازمان امور مالیاتی کشور است.
ج- در صورتی که مالیات و عوارض فروش محاسبه شده کمتر از مالیات و عوارض فروش مندرج در صورتحساب فروش کالای عرضه شده به بورس‌های کالایی باشد، مالیات و عوارض فروش بر اساس ارزش فروش گواهی سپرده کالایی به تحویل گیرنده نهایی، به عنوان اعتبار مالیاتی / هزینه قابل قبول مالیاتی (حسب مورد) تحویل گیرنده نهایی کالا، مورد پذیرش سازمان امور مالیاتی کشور است.
۵. از آنجایی که به منظور شفافیت مبادلات اقتصادی، بورس‌های کالایی برای معاملات موردنظر صورتحساب صادر می‌کنند، بنابراین از این بابت صرفاً کارمزد بورس‌های کالایی جز درآمد مشمول مالیات بوده و بابت مبلغ خرید و فروش موضوع این دستورالعمل مشمول مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی و ارزش افزوده (به جز درآمد کارمزد) نیست.
تبصره: بورس‌های کالایی می‌توانند در کارپوشه اختصاصی خود در سامانه مؤدیان نسبت به ایجاد شعبه مجزا به منظور ثبت معاملات مربوط به کالاهای موضوع این دستورالعمل اقدام کنند. تا قبل از اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان درج عبارت در اجرای دستورالعمل شماره ۲۰۰/۱۴۰۱/۵۳۳ مورخ ۱۵ مرداد ۱۴۰۱ صورتحساب به نیابت از خریداران و فروشندگان واقعی، توسط بورس‌های کالایی صادر میشود، در ذیل صورت حساب‌های صادره بلامانع است.
۶. در اجرای ماده (۱۶۹) مکرر قانون مالیات‌های مستقیم اصلاحی مصوب ۱۳۹۴، بورس‌های کالایی موظف هستند اطلاعات مربوط به عرضه کالا در بورس‌های کالایی را که حداقل در بر گیرنده مشخصات اولین و آخرین عرضه کننده گواهی سپرده کالایی و تحویل گیرنده نهایی آن از انبار پذیرش شده بورس‌های کالایی و همچنین مشخصات کالا و ارزش و نماد آن است را به صورت فصلی و تا زمان اجرای قانون پایانه‌های فروشگاهی و سامانه مؤدیان، به نحوی که سازمان امور مالیاتی کشور تعیین میکند، در اختیار سازمان مزبور قرار دهند.
معافیت مالیاتی معاملات گواهی سپرده کالایی، مانع اصلی برای ورود کالاهای متنوع و رونق این بازار به شمار می‌رفت که با تحقق این موضوع، علاوه بر تعمیق معاملات کالاهای فعلی به زودی شاهد ورود کالاهای متنوعی در حوزه‌های صنعتی و معدنی و پتروشیمی و فرآورده‌های نفتی به معاملات گواهی سپرده کالایی خواهیم بود.
بورس کالا چیست؟چگونه وارد بورس کالا شویم
بورس کالا چیست و چه مزایایی دارد؟ نحوه انجام معامله در بورس کالای ایران به چه صورت است؟ در این مطلب به معرفی بورس کالا و انواع قرارداد در آن پرداخته ایم.
بورس کالا بازاری است که در آن، کالاهای مختلف خریدوفروش می‌شوند. البته هر کالایی در این بازار قابل معامله نیست و تنها چند کالای اساسی مانند برنج، گندم، پنبه، انواع فلزات و . دادوستد می‌شوند. همچنین عملکرد بازار بورس کالا شباهت زیادی به بازار بورس اوراق بهادار دارد و در این بازار نیز قوانین و مقررات خاصی تدوین‌شده است. در این بخش، قصد آموزش بورس کالا و نحوه معامله در این بازار را داریم. با ما همراه باشید تا بهصورت تخصصی با نحوه سرمایه‌گذاری در این بازار و قوانین بورس کالا آشنا شوید.
بازار بورس کالا چیست؟
در بازار سنتی کالا، خرید محصول یک ریسک محسوب میشود؛ زیرا قیمت محصولات در بازار با نوسانات مختلفی همراه بوده و هر فروشنده‌‌ای می‌تواند محصولش را با یک قیمت خاص عرضه کند و نهادهای نظارتی نیز چندان بر روی قیمت کالا و اصالت آنها حساسیت به خرج نمی‌دهند. این عدم نظارت کافی باعث شده بسیاری از افراد جهت تأمین مواد موردنیاز خود به بازار بورس کالا مراجعه کرده و در این بازار امن اقدام به خرید کالای موردنظر خود کنند.
چه کالاهایی در بورس کالا معامله می شود
در بورس کالا شاهد یک ساختار سازمان‌یافته و حساب‌شده هستیم که تعدادی کالای خاص مورد معامله قرار می‌گیرند. محصولاتی مانند محصولات کشاورزی، کانی‌های فلزی، محصولات شیمیایی و پتروشیمی و همین‌طور محصولات بازار فرعی و بازار مشتقه از مواردی هستند که در بازار بورس کالای ایران مورد دادوستد قرار می‌گیرند.
همچنین در این بازار، کارگزاران به‌عنوان رابط بین ارائه‌دهندگان و متقاضیان عمل می‌کنند تا معامله بر اساس قیمت روز و واقعی محصول و همین‌طور با تضمین اصالت کالا صورت بگیرد.
بورس کالای ایران
نخستین بورس کالای ایران در شهریور سال 1382 و تحت عنوان بورس فلزات شروع به کار کرد و یک سال بعد نیز بورس کالای کشاورزی راه‌اندازی شد. وظیفه راه‌اندازی بورس کالا بر عهده شورای عالی بورس گذاشته شد و این شورا در جهت محقق کردن اهداف سوم و چهارم توسعه، شروع به راه‌اندازی بورس کالای ایران کرد.
طبق قانون مجلس شورای اسلامی که در تاریخ 1 آذر 1384 تصویب شد دو بازار بورس کالای فلزات و کشاورزی با یکدیگر ادغام شدند و درنهایت، بعد از انجام مراحل قانونی و پذیره‌نویسی‌های لازم در مهر 1386 بازار بورس کالای ایران رسماً فعالیت خود را آغاز کرد. بنابراین این بازار از زیرمجموعه‌های سازمان بورس اوراق بهادار است و فعالیت‌های آن توسط این سازمان موردبررسی قرار می‌گیرد.
انواع بورس کالا
از انواع بورس کالا می‌توان به بازارهای فیزیکی، فرعی، مشتقه و مالی اشاره کرد. این 4 بازار زیرمجموعه بازار بورس کالا هستند که خود آنها نیز چندین زیرمجموعه دارند. در قسمت زیر به انواع بازارهای بورس کالای ایران اشاره‌کرده‌ایم:
بازار فیزیکی بورس کالا
در این بازار، محصولات مهمی مانند انواع محصولات کشاورزی، پتروشیمی، فرآورده‌های نفتی و همین‌طور انواع محصولات صنعتی و معدنی دادوستد میشود. این بازار یکی از پررونق‌ترین بازارهای بورس کالا است که قوانین مختص به خود را دارد و ازنظر ارسال محصول مشابه بازار سنتی است. البته این معامله تحت شرایط ویژه‌ای صورت می‌گیرد و حالت مزایده‌ای دارد.
براین‌اساس، فروشنده یک قیمت برای عرضه محصول اعلام میکند و متقاضیان آن، قیمت‌های مختلفی را که بالاتر از قیمت پیشنهادی فروشنده است به او پیشنهاد می‌کنند که در مرحله آخر، محصول به بالاترین قیمت پیشنهادی فروخته میشود. همچنین محصولات این بازار قابل معامله در بازار هدف داخلی و خارجی است. ازنظر انواع قرارداد نیز در این بازار، 3 نوع قرارداد با نامهای نقدی، نسیه و سلف منعقد می‌شوند که در ادامه مطلب، هر یک از این قراردادهای بازار فیزیکی را نحوه خرید و فروش گواهی سپرده کالایی توضیح داده‌ایم.
بازار فرعی بورس کالا
محصولاتی که به دلایل مختلف ازجمله تأیید کیفیت توسط متقاضی به مراجعه حضوری نیاز دارند یا اینکه عرضه آنها تداوم ندارد یا به هر دلیل دیگری نمی‌توانند در بازار فیزیکی حضورداشته باشند، در بازار دیگری تحت عنوان بازار فرعی دادوستد می‌شوند. محصولات این بازار نیز عبارت‌اند از محصولات پتروشیمی، کشاورزی، معدنی، پلیمر و صنعتی و . که قابل‌عرضه در معاملات داخلی و خارجی هستند. بنابراین در این بازار، عرضه‌کنندگان بیشتری می‌توانند حضور پیدا کنند و محصولات خود را به فروش برسانند.
بازار مالی بورس کالا
این بازار جهت جذب سرمایه‌گذاران بیشتر تأسیس‌شده است و شامل 3 زیرمجموعه با نامهای گواهی سپرده کالایی، صندوق سرمایه‌گذاری کالایی و قرارداد سلف موازی استاندارد است. در قسمت زیر به توضیح زیرمجموعه‌های بازار مالی بورس کالا پرداخته‌ایم:
گواهی سپرده کالایی
در این نوع بازار مالی، مقداری کالا به بخش انبار سپرده‌شده و انباردار یک قبض برای کالا صادر میکند که این قبض پشتوانه آن است. البته این قبض در صورتی صادر میشود که مسئول انبار، کیفیت محصولات را تأیید کرده باشد. این قبض از طریق افراد متقاضی حضور در بازار مالی بورس کالا، در اتاق پایاپای سپرده‌شده و افراد از طریق آن می‌توانند گواهی سپرده کالایی را دریافت کرده و دادوستد محصولات خود را آغاز کنند.
صندوق سرمایه‌گذاری کالایی
در این نوع بازار مالی، هزینه‌های اضافی مربوط به انبارداری و حمل‌ونقل حذف‌شده و سرمایه‌گذاران می‌توانند به‌جای خرید محصول، اوراق آن را خریداری کنند. درواقع، صندوق سرمایه‌گذاری کالایی بر روی کالای خاصی سرمایه‌گذاری کرده و سایر افراد متقاضی جهت سرمایه‌گذاری بر روی این کالا می‌توانند واحدهای صندوق را خریداری کنند.
قرارداد سلف موازی استاندارد
در این نوع قرارداد، عرضه‌کننده محصول می‌تواند مبلغ کالایی را که فروخته است پیش از تحویل آن دریافت کند. این قرارداد شبیه قرارداد سلف است که در قسمت انواع قرارداد بورس توضیح داده‌ایم. البته ازنظر داشتن بازار ثانویه، شباهتی به قرارداد سلف ندارد و تنها کلیات آن شبیه این قرارداد است.
بازار مشتقه بورس کالا
هدف از تأسیس بازار مشتقه بورس کالا، مدیریت ریسک قیمت و تضمین معاملات است. نحوه فعالیت این بازار این‌گونه است که یک دارایی خاص عرضه‌شده و بر روی آن، قراردادهایی تنظیم میشود. منظور از دارایی خاص نیز هر محصولی می‌تواند باشد.
از محصولات غذایی مانند زعفران و پسته گرفته تا انواع محصولات پتروشیمی و فلزات گران‌بها قابل معرفی به‌عنوان دارایی پایه هستند. بنابراین در این بازار، سرمایه‌گذاران بی‌شماری حضور یافته و حتی سرمایه‌گذاران خرد نیز امکان فعالیت دارند. همچنین در این بازار بورس کالا، 2 مدل قرارداد با نامهای قرارداد آتی و قرارداد اختیار معامله منعقد میشود که این قراردادهای معاملاتی را در ادامه توضیح داده‌ایم.
مزایای بورس کالا
بین دو طرف قرارداد از مزایای بورس کالا است. درواقع، هر کالایی که در این بازار عرضه میشود از تمام جوانب موردبررسی قرارگرفته و تا زمانی که اصل بودن آن ثابت نشود در بازار بورس کالا ارائه نمی‌شود که خود این موضوع باعث جذب اعتماد متقاضیان و خریداران شده است. در طرف مقابل نیز فروشنده دغدغه دریافت وجه را ندارد؛ زیرا پرداخت وجه توسط اتاق پایاپای صورت گرفته و تسویه طبق قرارداد انجام می‌گیرد. بنابراین سرمایه‌گذاری در بورس کالا درنهایت اعتماد صورت گرفته و در این محل، افراد سودجو نمی‌توانند ورود کنند.
از دیگر مزایای حضور و فعالیت در بورس کالا می‌توان به معرفی محصول تولیدی خود به سایر متقاضیان داخلی و خارجی اشاره کرد. همچنین از طریق این بورس می‌توان امتیازاتی مانند تسهیلات بانکی دریافت کرد و در صورت هرگونه خسارت، اتاق پایاپای به موضوع شما ورود کرده و بدون نیاز به مراجع قضایی آن را حل میکند. بنابراین عرضه محصول از طریق بورس کالا باعث کاهش ریسک معامله‌شده و یک تبلیغ بزرگ برای عرضه‌کنندگان محسوب میشود.
بیشتر بخوانید: انواع روش های سرمایه گذاری در بورس
اهداف بورس کالای ایران چیست
یکی از اهداف بورس کالای ایران این است که مشکلات رایج در بازار سنتی را رفع کند و تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان بتوانند در یک محیط امن و تحت نظارت کارشناسان حرفه‌ای با یکدیگر همکاری داشته باشند. بنابراین هدف اصلی این بازار، ایجاد یک فضای امن و کنار زدن محدودیت‌ها و نقاط ضعف بازار سنتی است که به‌خوبی موفق شده است این مشکلات را برطرف کند. در این بازار، هر دو طرف معامله موظف به انجام تعهدات خود هستند که این پایبند بودن به معامله و شفاف‌سازی قیمت کالاهای اساسی باعث کنار زدن واسطه‌ها شده است. همه این موارد به کنترل بازار و کاهش ریسک خرید محصول در بازار سنتی کمک کرده است که این موارد و انجام معاملات سالم از اهداف بورس کالای ایران به‌حساب می‌آیند.
مهمترین اثرات بورس کالا
اثرات بورس کالا بسیار گسترده است که در قسمت زیر به مهمترین آنها اشاره‌کرده‌ایم:
ساماندهی بازار و نظارت بیشتر بر عملکرد معامله‌گران
افزایش آگاهی معامله‌گران و بررسی دقیق‌تر بازار توسط آنها
انجام معاملات قانون‌مند و بدون ریسک
دادوستد محصولات اساسی باقیمت واقعی
رونق در بخش سرمایه‌گذاری کشور
اعطاء تسهیلات مالی به فعالان بازار
شرکت‌کنندگان در بورس کالا ایران
افراد مختلفی مشغول به فعالیت و خرید و فروش در بورس کالا ایران هستند که در قسمت زیر به تمام افراد حاضر در بازار و سایر ارگان‌های مربوطه اشاره‌کرده‌ایم:
تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان کالا
متقاضیان و خریداران کالا
کارشناسان و تحلیل‌گران بازار
ارائه‌دهندگان خدمات مختلف بورسی
چه کسانی از بورس کالا بهره‌مند می‌شوند؟
تولیدکنندگان و مصرف‌کنندگان، افرادی هستند که از بورس کالا بهره‌مند می‌شوند. درواقع، تولیدکنندگان پس از طی کردن مراحل قانونی می‌توانند محصولات خود را در این بازار بزرگ عرضه کنند و از مزایای سرمایه گزاری در بورس کالا بهره‌مند شوند. مصرف‌کنندگان نیز می‌توانند در بستر بورس کالا اقدام به خرید مواد پایه‌ای موردنیاز خود کنند و این مواد را باقیمت واقعی خریداری کرده و با اطمینان از صحت و سلامت محصول، آن را مورد استفاده قرار دهند.
انواع قراردادها در بورس کالای ایران
انواع قراردادهای بورس کالای ایران به شرح زیر است:
قرارداد نقدی (spot)
در این نوع نحوه خرید و فروش گواهی سپرده کالایی قرارداد، خریدار تمام مبلغ توافق شده را به همراه کارمزد کارگزار پرداخت کرده و عرضه‌کننده محصول نیز آن را در مدت حداقل 3 روز به خریدار تحویل می‌دهد. به همین خاطر از این قرارداد با نام قرارداد تحویل فوری هم یاد می‌کنند. البته هزینه محصول نیز باید در عرضه 3 روز پرداخت شود.
قرارداد سلف (forward)
در قرارداد سلف، مبلغ توسط خریدار پرداخت‌شده اما زمان تحویل آن در روزی است که در قرارداد منعقدشده و مورد تأیید طرفین قرارگرفته است. بنابراین تحویل محصول در آینده انجام می‌گیرد و تسویه آن در همان ابتدای انعقاد قرارداد صورت می‌گیرد که این نوع توافق در بازار فیزیکی بورس کالا مرسوم است.
قرارداد نسیه (credit)
همان‌طور که از نام این قرارداد معلوم است امکان نسیه وجود داشته و خریداران می‌توانند مبلغ توافق شده را بهصورت نسیه و در زمان‌بندی‌های معین‌شده پرداخت کنند. تحویل کالا نیز در مدت 3 روز بعد از انعقاد قرارداد صورت می‌گیرد.
در قرارداد آتی که به معنای آینده است کلیه امور معامله از پرداخت وجه گرفته تا تحویل کالا در زمان آینده و طبق قیمت توافق شده انجام می‌گیرد. بنابراین هنگام رسیدن زمان معامله، وجه موردنظر پرداخت‌شده و کالا در اختیار خریدار قرار می‌گیرد.
قرارداد اختیار معامله (option)
قرارداد اختیار معامله، قراردادی است که یک نفر اختیار یا حق معامله فرد دیگری را خریداری کرده و به دست می‌آورد. این قرارداد در دو مدل مختلف تحت عناوین اختیار خرید و اختیار فروش منعقد میشود و در هر یک از آنها، خریداران و عرضه‌کنندگان شروع به معامله با یکدیگر می‌کنند.
این قرارداد به‌منظور برطرف کردن اختلافات موجود یا پیشگیری از اختلافاتی که ممکن است در آینده پیش آید منعقد میشود.
قرارداد معاوضه (swat)
در این قرارداد جهت تمدید یا کاستن از سررسید از تبادل دارایی استفاده میشود و به‌نوعی معاوضه تعهد صورت می‌گیرد.
شرایط قراردادهای قابل معامله در بورس
در حین انعقاد هر قراردادی باید به مواردی مانند ویژگی‌های کالا و نوع قرارداد، زمان دقیق معامله حتی ازنظر ساعت انجام آن، تاریخ تحویل محصول، مقدار کالای توافق شده، واحد اندازه‌گیری توافق شده در قرارداد، ابعاد محصول و استاندارد آن، نوع بسته‌بندی، واحد توافق شده پولی و محل تحویل محصول توجه شود.
نحوه ثبت‌نام در بورس کالا
یکی از پرسش‌های پرتکرار مطرح‌شده این است که چگونه وارد بورس کالا شویم و برای ثبت‌نام در بورس کالا باید چه‌کارهایی انجام داد؟ در این قسمت، نحوه ثبت‌نام و ورود به این بازار را به شما عزیزان آموزش می‌دهیم. برای ثبت‌نام در بورس کالا ابتدا باید در سامانه سجام عضو شوید و مراحل ثبت‌نام خود را تکمیل کنید و سپس نسبت به احراز هویت خود اقدام کنید. بعد از احراز هویت، باید به یکی از دفاتر کارگزاری کشور رجوع کرده و یک حساب بازکنید. با انجام این 3 مرحله، فرآیند ثبت‌نام شما در بورس کالا تکمیل‌شده و می‌توانید در این بازار به دادوستد بپردازید.
نحوه انجام معامله در بورس کالا
بعد از تمام شدن 3 مرحله لازم جهت ثبت‌نام در بورس کالا برای شما یک کد معاملاتی صادر میشود که از طریق آن می‌توانید به معامله بپردازید. بعد از دریافت این کد باید فرم مربوط به ثبت سفارش را با دقت پرکرده و قیمت مدنظر خود را اعلام کنید.
همچنین باید حداقل مبلغی که برای انجام معامله نیاز است، به‌حساب کارگزار اتاق پایاپای منتقل شود. سپس کارگزار، سفارش شما را به تالار معاملات برده تا در جریان معامله مربوطه قرار بگیرد. در صورت موفقیت در انجام معامله باید باقیمانده مبلغ را هم بعد از کسر مبلغ اولیه به‌حساب کارگزار منتقل کنید. در مراحل پایانی نیز اسناد معاملاتی صادرشده و مبالغ توافق شده به‌حساب فروشنده منتقل میشود که البته هزینه‌های جانبی مانند دستمزد کارگزار از آن کسر شده و مابقی به‌حساب عرضه‌کننده واریز میشود.
محدودیت‌های معاملات در بورس کالا
در بورس کالا شاهد محدودیت‌هایی هستیم که این محدودیت‌های اعمال‌شده در جهت کنترل بیشتر بازار و رونق آن صورت گرفته است. برای مثال، میزان خرید سرمایه‌گذار نباید از یک حد مشخص‌شده کمتر باشد. محدودیت دیگر مربوط به نحوه فعالیت عرضه‌کننده است و این افراد باید بهصورت مداوم و پیوسته در بازار بورس کالای ایران فعالیت داشته باشند و عدم فعالیت آنها باعث اخراج از بازار میشود.
مجوزهای فعالیت نحوه خرید و فروش گواهی سپرده کالایی کارگزاری سرمایه و دانش در بورس کالای ایران
مجوزهای فعالیت کارگزاری سرمایه و دانش در بورس کالای ایران به شرح زیر است. با دریافت این مجوزهای معاملاتی می‌توان در بخش‌های مختلف بازار سرمایه بورس کالا حضور یافت. این مجوزها عبارت‌اند از:
تفاوت معاملات آتی سکه و گواهی سپرده طلا
در این مقاله قصد داریم به تفاوت معاملات بازار آتی سکه و گواهی سپرده طلا و نحوه معامله آنها بپردازیم. هدف این مقایسه درک بهتر تفاوت این دو برای سرمایه‌گذار است.
عناوینی که در این مقاله به آنها پرداخته خواهد شد:
- تعریف گواهی سپرده سکه طلا
- مقایسه بستر انجام معاملات آتی سکه و گواهی سپرده طلا
- مقایسه ساعات معاملاتی آتی سکه و گواهی سپرده طلا
- مقایسه نماد معاملاتی آتی سکه و گواهی سپرده طلا
- مقایسه کد معاملاتی آتی سکه و گواهی سپرده طلا
- مقایسه اندازه قرارداد آتی سکه و گواهی سپرده طلا
- مقایسه حداکثر حجم هر سفارش در بازار آتی سکه و گواهی سپرده طلا
- مقایسه کارمزد معاملات در بازار آتی سکه و گواهی سپرده طلا
- مقایسه اعمال سود (زیان) معاملات به حساب مشتری در بازار آتی سکه و گواهی سپرده طلا
- مقایسه حساب‌های بانکی در بازار آتی سکه و گواهی سپرده طلا
تعریف گواهی سپرده سکه طلا
گواهی سپرده سکه طلا، ورقه بهاداری است که معاملات آن شباهت زیادی با سایر اوراق بهادار دارد. این گواهی، یکی از ابزارهایی است که به جهت افزایش امنیت سرمایه‌گذاری و شفافیت در قیمت رسمی سکه ایجاد شده است. منظور از گواهی سپرده سکه طلا، یعنی سکه که کالای مورد نظر است در انبار بورس کالای ایران واقع در خزانه‌داری بانک رفاه نگهداری میشود. پس از تأیید اصالت سکه، گواهی سپرده سکه طلا صادر میگردد. سکه مورد تأیید این انبار می‌بایست تمام بهار آزادی، با وزن ۸/۱۳۳ گرم و عیار ۹۰% باشد.
مقایسه بستر انجام معاملات آتی سکه و گواهی سپرده طلا
معاملات گواهی سپرده طلا، در بستر سامانه بورس اوراق بهادار و معاملات آتی سکه در بستر سامانه معاملاتی ابزار مشتقه انجام میشود. معاملات آتی سکه زیرمجموعه بورس کالا و معاملات گواهی سپرده طلا زیرمجموعه بورس اوراق بهادار است.
مقایسه ساعات معاملاتی آتی سکه و گواهی سپرده طلا
بازار آتی سکه: از ساعت 10 تا 10:30
گواهی سپرده طلا: از ساعت 8:30 تا 9
شروع جلسه معاملاتی
بازار آتی نحوه خرید و فروش گواهی سپرده کالایی سکه: از ساعت 10:30 تا 19
گواهی سپرده طلا: از ساعت 9 تا 15:30
روزهای هفته جلسات معاملاتی
بازار آتی سکه: شنبه تا پنج‌شنبه
گواهی سپرده طلا: شنبه تا چهارشنبه
بازار آتی سکه شامل دوره پایانی است که شامل ۵ دقیقه آخر بازار (از ساعت ۱۸:۵۵ الی ۱۹) میشود. در این دوره حذف سفارش، جابه‌جایی سفارش در بین سررسیدها یا ثبت سفارش جدید مجاز نیست. چنین دوره‌ای در بازار گواهی سپرده طلا وجود ندارد.
مقایسه نماد معاملاتی آتی سکه و گواهی سپرده طلا
هر نماد معاملاتی از نام کالا، ماه و سال قرارداد تشکیل شده است. نمادهای معاملاتی قراردادهای آتی سکه طلا براساس سال و ماه نحوه خرید و فروش گواهی سپرده کالایی قرارداد عنوان میگردد. هر نماد معاملاتی براساس GCMMYY معرفی میگردد:
GC: مخفف سکه طلا
MM: علامت اختصاری ماه قرارداد
YY: سال
سكه تمام بهار تحويلي 1روزه (سكه0012پ01) - بورس کالا
سکه تا سررسید اسفند سال 1400 با پریمیوم یک صدم قیمت سکه بهار آزادی، یعنی از روز بعد از خرید تا روز سررسید می‌توانید برای تحویل گرفتن سکه اقدام کنید.
مقایسه کد معاملاتی آتی سکه و گواهی سپرده طلا
معاملات آتی سکه: نیاز به کد معاملات آتی سکه دارد که توسط بورس کالا صادر میشود.
گواهی سپرده طلا: نیاز به کد بورسی دارد که توسط بورس اوراق بهادار صادر میشود.
بر اساس ماده ۸ دستورالعمل معاملات قراردادهای آتی، هر مشتری فقط می‌تواند در یک کارگزاری کد بگیرد و در صورتی که بخواهد با کارگزاری‌های دیگر کار کند، نباید موقعیت باز داشته باشد؛ در این صورت می‌تواند انتقال را از کارگزاری مبدا به مقصد انجام دهد. ولی در معاملات گواهی سپرده طلا مشتری می‌تواند با یک کد بورسی در کارگزاری‌های نحوه خرید و فروش گواهی سپرده کالایی مختلف به خرید و فروش گواهی سپرده طلا بپردازد.
مقایسه اندازه قرارداد آتی سکه و گواهی سپرده طلا
بازار آتی سکه: اندازه هر قرارداد برابر با 10 است، یعنی هر معامله یا قرارداد شامل 10 سکه طلا می‌باشد.
گواهی سپرده طلا: هر گواهی شامل یک سکه است.
مقایسه حداکثر حجم هر سفارش در بازار آتی سکه و گواهی سپرده طلا
بازار آتی سکه: حداکثر حجم هر سفارش 25 عدد است.
نکته: دارندگان کد آتی سکه می‌توانند در سامانه آنلاین آتی سکه، سفارش‌های ۱۰۰ عددی وارد سیستم نمایند. اما این سفارش ۱۰۰ عددی پس از ثبت، بهصورت ۴ سفارش ۲۵ عددی وارد سیستم میشود.
برای خرید ۱۰ هزار گواهی سپرده کالا در سامانه بورس اوراق بهادار باید یک سفارش ۱۰۰ هزارتایی وارد سیستم نمود. (به دلیل نقص در زیرساخت‌های فنی سامانه بورس اورق بهادار، برای خرید ۱ گواهی سپرده طلا باید سفارش ۱۰ عددی ثبت گردد.)
مقایسه کارمزد معاملات در بازار آتی سکه و گواهی سپرده طلا
بازار آتی سکه: کارمزد معاملات مقداری ثابت است. مقدار آن برای کارگزاران به ازای هر قرارداد با افزایش حجم معاملات، ثابت باقی خواهند ماند که برای هر قرارداد خرید و یا فروش برابر 0.0015 درصد ارزش معامله است. کارمزد معاملاتی که طی یک جلسه معاملاتی انجام میشود، تا پایان آن جلسه معاملاتی از حساب مشتری کسر نخواهد شد.
گواهی سپرده طلا: بهصورت درصدی از ارزش معاملات است. با افزایش معاملات میزان کارمزد افزایش خواهد یافت. کارمزد کارگزاران برای هر خرید یا هر فروش برابر با 0.00075 درصد ارزش معامله است. (تا زمان نوشتن این مقاله) با انجام هر معامله بلافاصله کارمزد معاملات از حساب مشتری کسر میشود.
مقایسه اعمال سود (زیان) معاملات به حساب مشتری در بازار آتی سکه و گواهی سپرده طلا
بازار آتی سکه: سود یا زیان معاملات انجام شده، در صورت داشتن موقعیت تعهدی باز بر اساس قیمت تسویه بهصورت علی‌الحساب، پس از اتمام جلسه معاملاتی به حساب عملیاتی مشتری واریز یا از حساب وی برداشت میشود.
گواهی سپرده طلا: سود و یا زیان، یک روز کاری پس از فروش گواهی سپرده محقق میگردد.
مقایسه حساب‌های بانکی در بازار آتی سکه و گواهی سپرده طلا
بازار آتی سکه: مشتری برای حساب بانکی، تنها می‌تواند در بانک سامان یا بانک ملت افتتاح حساب نماید. همچنین مشتری باید دو حساب داشته باشد، یکی در اختیار بورس که حساب عملیاتی نام دارد و دیگری حساب شخصی که به آن حساب پشتیبان گفته میشود.
گواهی سپرده طلا: مشتری می‌تواند در تمامی بانک‌هایی که کارگزاری در آن حساب دارد، حساب خود را افتتاح نماید.
نکته: اگر مشتری معاملات اوراق گواهی سپرده طلا، تمایل دارد که حساب بانکی خود را به سامانه معاملاتی متصل کند، لازم است حتماً شماره حساب وی متعلق به بانک ملت یا سامان باشد.
نحوه خرید و فروش زعفران در بورس کالا
در این اطلاعیه تاکید شده، که کلیه مشتریان فروشنده موظفند حداکثر تا روز چهارشنبه ۲۵ آبان ماه برای تبدیل زعفران به گواهی سپرده به انبارهای تعاونی روستایی خراسان رضوی، شرکت طلای سرخ گلشید ایرانیان، شرکت نوین زعفران، شرکت زرین زعفران مشرق زمین، شرکت سحرخیز، شرکت صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی خراسان جنوبی، شرکت زعفران بهرامن، شرکت تعاونی کشاورزی وحدت خراسان، شرکت تروند زعفران قاین و شرکت طلای سرخ ملل مراجعه کنند.
بورس کالای ایران با صدور اطلاعیه‌ای فرآیند تحویل قراردادهای آتی زعفران نگین سررسید آبان ۱۴۰۱ را اعلام کرد.
مدیریت بازار مشتقه و صندوق‌های کالایی بورس کالای ایران با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد که فرآیند تحویل در قرارداد آتی مذکور روز یکشنبه ۲۹ آبان ماه و از طریق نحوه خرید و فروش گواهی سپرده کالایی گواهی سپرده زعفران نگین انجام میشود.
براساس این اطلاعیه، همه مشتریان فروشنده و خریدار دارای موقعیت تعهدی باز، موظفند طبق ضوابط اعلام شده جهت انجام فرآیند تحویل اقدام کنند.
هر قرارداد آتی زعفران شامل ۱۰۰ گرم زعفران نگین و هر گواهی سپرده کالایی در کد سهامداری شامل یک گرم زعفران است.
در این اطلاعیه تاکید شده، که کلیه مشتریان فروشنده موظفند حداکثر تا روز چهارشنبه ۲۵ آبان ماه برای تبدیل زعفران به گواهی سپرده به انبارهای تعاونی روستایی خراسان رضوی، شرکت طلای سرخ گلشید ایرانیان، شرکت نوین زعفران، شرکت زرین زعفران مشرق زمین، شرکت سحرخیز، شرکت صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی خراسان جنوبی، شرکت زعفران بهرامن، شرکت تعاونی کشاورزی وحدت خراسان، شرکت تروند زعفران قاین و شرکت طلای سرخ ملل مراجعه کنند.
مبنای محاسبه قیمت نقدی زعفران نیز در محاسبات جرایم نکول قراردادهای آتی زعفران، میانگین وزنی قیمت پایانی معاملات گواهی سپرده زعفران در آخرین روز معاملاتی قرارداد آتی در نظر گرفته شده است.
دیدگاه شما