منظور از پیشخور شدن قیمت ‌ها چیست؟

در بازار بورس پیشخور شدن قیمت در تعدیل سود چیست؟

عبارت ها و اصطلاحاتی که باید در مورد سهام بدانیم

بر طبق قانون تجارت ایران شرکت ها می توانند سهام خود را با قیمتی بالاتر از قیمت اسمی در بازار عرضه کنند و ما به تفاوت آن را به اندوخته شرکت واگذار کنند و یا بین سهامداران تقسیم کنند.

به این تفاوت قیمت اسمی و قیمت بالاتری که در سازمان بورس در حال معامله و خرید و فروش است صرف سهام گفته می شود.

بسیاری از شرکت ها هستند که برای تامین مالی خود و پر کردن اندوخته شرکت از روش صرف سهام بهره می گیرند.

لازم به ذکر است که همه شرکت ها مجاز نیستند که از روش صرف سهام استفاده کنند چرا که قوانین و شرایط مختص به خود را دارد.

به طور مثال برای صرف سهام نیاز به یک ضامن است که که متعهد شود آن قسمتی از سهام که در بازار به فروش نرفته است را بخرد.

اگر شرایط شرکت به شکلی باشد که سهام وکیوم (مدیریتی) تزلزل داشته باشد، این امکان وجود دارد که کنترل شرکت از دست سهامداران عمده خارج شود.

نکته قابل توجه این است که صرف سهام به عنوان سود برای شرکت در نظر گرفته نمی شود بلکه در ستون دارایی ها در ترازنامه قرار می گیرد.

سود انباشته چیست؟

سود انباشته یکی از ابزارهایی است که شرکت برای تامین مالی از آن استفاده می کند. شرکت ها معمولا همه سود خود را تقسیم نمی کنند و مقداری از سودی را که بین سهامداران تقسیم نکرده اند به عنوان سود انباشته ذخیره می کنند.

شرکت ها می توانند افزایش سرمایه از این محل بدهند و در سایت کدال منتشر می شود که یک نماد افزایش سرمایه از محل سود انباشته خواهد داشت.

صورت سود و زیان شرکت ها

در این گزارش می توان سود و زیان شرکت را در دو سال متفاوت با هم مقایسه کرد.

درآمدهای عملیاتی شرکت، درآمدی که از فروش محصولات به دست آورده است، بهای تمام شده درآمدهای عملیاتی، مبلغی که برای تولید محصول هزینه شده است و در نهایت سود به دست آمده گزارش می شود.

هزینه های مالی شرکت، درآمدهای غیر عملیاتی، هزینه های اداری و عمومی، سود عملیاتی و …. از جمله هزینه های مثبت و منفی هستند که با کسر کردن هزینه ها از مبلغ سود، سود نهایی شرکت حاصل می شود.

بنابراین در گزارش های سود و زیان شرکت ها می توان به راحتی از میزان سود دهی آن ها آگاه شد.

حراج پیوسته و ناپیوسته

یکی از عبارات و اصطلاحاتی که در گزارشات ناظر بازار با آن زیاد مواجه می شویم، اصطلاح حراج پیوسته و ناپیوسته است.

حراج ناپیوسته: منظور از حراج ناپیوسته این است که معمولا در یک بازه زمانی سی دقیقه ای تنها ثبت سفارش انجام می شود و تا زمانی که این سی دقیقه به پایان نرسد هیچ معامله ای انجام نشود.

پس از به پایان رسیدن این بازه زمانی در صورتی که قیمت خریداران و فروشنده ها با هم یکسان باشد امکان کشف قیمت و انجام معاملات وجود دارد.

حراج پیوسته: تفاوت حراج پیوسته با حراج ناپیوسته این است که در حراج پیوسته نیازی به تعیین کردن زمان مشخص و ثابتی برای ثبت سفارش نیست و هر زمانی که قیمت خریدار با فروشنده ها یکسان باشد معاملات انجام می شود.

EPS چیست؟

EPS مخفف اصطلاح Earning per share به معنای سود هر سهم است. برای به دست آوردن این عدد کافی است که کل سود شرکت پس از کسر مالیات به تعداد سهام تقسیم کرده آن گاه سود هر سهم حاصل می شود.

سود پیش بینی شده: سودی است که شرکت برای سال مالی پیش رو تخمین می زند.

سود تحقق یافته: سودی است که در سال مالی گذشته به هر سهم تعلق گرفته است.

تعدیل کردن سود: گاهی سود به دست آمده در پایان سال مالی کمتر و یا بیشتر از سود پیش بینی شده است.

تعدیل کردن سود به این معنا است که بررسی و تحلیل های لازم روی این موضوع صورت بگیرد و مشخص شود که سود پیش بینی شده کمتر شده است یا بیشتر.

تعدیل مثبت یا منفی ای که بیش از بیست درصد باشد منجر به متوقف شدن سهم می شود و سازمان بورس نماد را متوقف می کند.

DPS چیست؟

DPS مقدار سودی است که شرکت در بین سهامداران به طور نقدی تقسیم می کند.

این که از میزان سود حاصل شده چه مقدار و یا چه درصدی به صورت نقدی توزیع شود و چه درصدی از آن در شرکت باقی بماند تصمیمی است که در مجمع عادی سالیانه توسط هیئت مدیره به مجمع پیشنهاد داده می شود و سپس به تصویب سهامداران می رسد.

هر دو عدد dps و eps در سایت tsetmc قابل مشاهده هستند. به طور مثال اگر یک نماد در سایت tsetmc جست و جو شود مشاهده می شود که دو سربرگ با عناوین eps و dps ظاهر می شود.

در تصویر زیر سربرگ eps برای نماد فولاد مشاهده می شود. تمامی گزارش ها سه ماهه، شش ماهه و نه ماهه در این بخش منتشر می شود ( این گزارش ها در سامانه کدال نیز قرار می گیرند).

در این بخش می توان دید که سود پیش بینی شده در دوره های گذشته تا چه اندازه به سود واقعی و تحقق شده شرکت نزدیک است.

همچنین در طول یک سال مالی شرکت می تواند سه یا چهار دوره سود پیش بینی شده آن سال مالی را حتی با قانون جذب تغییر دهد.

اگر برای نماد فولاد در تصویر زیر آخرین پیش بینی ها را تحلیل کنیم می بینیم که در تاریخ ۲۵ اسفند سال ۱۳۹۶ شرکت پیش بینی کرده است که به مبلغ ۲۵۳ ریال سود خواهد ساخت، سه ماه پس از شروع سال مالی سود واقعی کسب شده ۱۲۱ ریال است و در ستون “پوشش” اعلام کرده است که ۴۰ درصد از سود پیش بینی شده را محقق کرده است.

همچنین در ستون رشد ۱۹.۳۷ درصد تعدیل مثبت اعلام کرده است. از سه ماه اول به بعد شرکت اعلام می کند که ۳۰۲ ریال سود در سال مالی خواهد داشت و این روند برای سه ماه بعدی تکرار می شود.

روندهای قیمتی بازارهای مهم ایران و جهان

به گزارش گروه تلکس شانا به نقل از روزنامه دنیای اقتصاد، یکی از روش‌های پیش‌بینی قیمت‌ها، نگاه به روند گذشته آنها است. بر این اساس در این گزارش روندهای قیمتی بازارهای مهم ایران و جهان به نمایش گذاشته شده‌ است. همچنین در متن مربوط به هر قسمت روند آتی قیمت‌ها براساس شواهد موجود پیش‌بینی شده‌ است.

بازار سهام
هیجان فروش با ضعف سودآوری
دیروز، شاخص کل بورس تهران با افت 382 واحدی (معادل 6/ 0درصدی) در 62 هزار و 793 واحد متوقف شد. عملکرد ضعیف گروه‌هایی مانند خودرو، سیمان، شیمیایی و کانه فلزی در نیمه ابتدایی سال فضای منفی را در بازار گسترش داده است. در نتیجه، دیگر نمادها که حتی عملکرد نسبتا خوبی را داشتند، تحت تاثیر هیجان فروش موجود، با افت قیمت مواجه شدند. در این شرایط، خوش‌بینی به بهبود وضعیت اقتصادی کشور با رفع تحریم‌ها در کنار سیاست‌های دولت (بسته رونق اقتصادی) برای خروج از رکود فعلی از مواردی است که احتمال افت بیشتر قیمت‌ها را کاهش می‌دهد. همچنین عملکرد ضعیف شرکت‌ها در روند شش ماهه حالت مورد انتظار بازار بود، در نتیجه آن شاخص کل در اواسط شهریور به کف 61هزار واحدی نزول یافت، پیش‌خور شدن این موضوع نیز عامل دیگری در حمایت از قیمت سهام است.

بازار ارز
بازتاب بازارهای جهانی بر یورو
دیروز هر دلار آمریکا با رشد 5 تومانی به نرخ 3465 تومان معامله شد. معاملات ماه گذشته بازار ارز میانگین 3460 تومانی نرخ دلار را رقم زد. با وجود فشار عوامل هیجانی مانند رفع تحریم‌های بین‌المللی و همچنین انتظار موجود برای یکسان‌سازی نرخ ارز از ابتدای سال 95 (تعدیل قیمت‌ها در بازار آزاد و مبادله‌ای در ماه‌های آتی مورد انتظار است)، اما مقاومت دلار در برابر افت قیمتی را شاهد هستیم. این موضوع همچنان به تقاضای موجود در این بازار تاکید دارد. جمعه، در بازارهای جهانی شاهد افت ارزش یورو به دلار به کمترین میزان در 5 ماه گذشته بودیم، انعکاس این موضوع در بازارهای داخلی افت نزدیک به 80 تومانی یورو را رقم زد، نرخ ارز مبادلاتی یورو نیز نزدیک به 90 تومان کاهش یافت. نرخ‌ یورو در روز گذشته در بازار آزاد و بانک‌مرکزی به ترتیب 3870 و 3301 تومان بود.

بازار سکه
تداوم نوسانات محدود سکه
دیروز هر سکه طرح جدید با افت هزار تومانی مواجه شد. دلار رشد اندک 5 تومانی را تجربه کرد و از سوی دیگر اونس طلا با افت اندک قیمتی نسبت به معاملات روز پنج‌شنبه مواجه شد (عامل فشار بر سکه). پیش از این، به کاهش تقاضای سکه در ماه محرم اشاره شده بود، این موضوع با تشدید واکنش کند سکه نسبت به بازارهای اثرگذار، تداوم حباب منفی سکه (کمتر بودن قیمت بازاری از ارزش ذاتی) از هفته دوم مهر تا کنون را رقم زده است (حباب سکه در شرایط کنونی در مقادیر بیش از 10 هزار تومان است). از سوی دیگر، فاصله زیاد قیمت بازاری نسبت به ارزش ذاتی نیز مقاومت سکه در برابر افت را موجب شده است. اکثر کارشناسان کیتکو، روند صعودی را برای اونس طلای جهانی پیش‌بینی کرده‌اند. نوسانات شدید نرخ دلار نیز دور از انتظار است.

بازار طلای جهانی
اونس در انتظار نشست فدرال رزرو
در پایان معاملات هفتگی، اونس طلای جهانی پس از دو هفته رشد، با افت 2/ 1 درصدی همراه بود. روز جمعه، کاهش ارزش یورو و آمار مناسب اقتصادی آمریکا عامل صعود شاخص دلار و فشار بر اونس بودند. پیش از این، نگرانی‌ها از کند شدن اقتصاد جهانی، احتمال اتخاذ سیاست انقباضی توسط فدرال رزرو را تضعیف کرده بود، اما تشدید سیاست‌های انبساطی بانک‌های مرکزی خارج از آمریکا در کنار آمارهای اقتصادی مناسب این کشور، احتمال افزایش نرخ بهره در سال جاری را مجددا تقویت کرده است. در این شرایط، نشست فدرال رزرو و آمارهای اقتصادی (رشد اقتصادی آمریکا مهم‌ترین آن است) هفته جاری می‌تواند تصویر روشن‌تری از زمان افزایش نرخ بهره را بدهد. در نظرسنجی کیتکو از 18 کارشناس، 8 نفر روند افزایشی، 6 کارشناس حرکت نزولی و 4 نفر روند خنثی را برای این هفته اونس پیش‌بینی کردند.

بازار اوراق مسکن
«تسه»ها در سطح 70 هزار تومانی
دیروز، اوراق تسهیلات مسکن اسفند (تسه9212) با رشد 1/ 3 درصدی به قیمت 70 هزار و 912 تومان معامله شدند. به نظر می‌رسد، افزایش سقف وام مسکن عامل افزایش تقاضا برای اوراق فعلی تسهیلات مسکن بوده است. وام‌های مزبور با انتشار اوراق جدید ارائه می‌شوند («تسه»های با تاریخ انتشار از آبان به بعد به این وام‌ها اختصاص خواهد یافت)، با این حال، بخشی از اوراق مورد نیاز جهت دریافت این وام را می‌توان با خرید اوراق پیشین تامین کرد، در نتیجه به منظور تعدیل سود واقعی وام، متقاضیان خرید اوراق فعلی را در دستور کار قرار داده‌اند. از سوی دیگر افزایش سود با افزایش قیمت اوراق عاملی است که می‌تواند مانعی در برابر رشد بیشتر قیمت این اوراق باشد. با وجود قرار گرفتن «تسه9212» در سطح 70 هزار تومانی اما آخرین معامله این اوراق در سطح 67 هزار تومانی بود.

بازار نفت
بیشترین افت در 11 هفته
هر بشکه نفت خام آمریکا با افت 6/ 5 درصدی بیشترین ریزش در یازده هفته اخیر را به دنبال تقویت شاخص دلار تجربه کرد. ضعف تقاضا با توجه به گزارش اداره اطلاعات انرژی آمریکا (EIA) از افزایش 8 میلیون بشکه موجودی نفت تجاری عامل فشار بر قیمت نفت بود. همچنین، بانک مرکزی چین (با رسیدن رشد تولید ناخالص داخلی سه ماهه به کمترین میزان از سال 2009) برای چهارمین‌بار در سال نرخ سود را کاهش داد که می‌تواند سیگنال افزایش تقاضا باشد. اما برخی تحلیلگران معتقدند این امر بر تشدید نگرانی‌ها از کند شدن اقتصاد جهانی تاکید دارد و در نتیجه نتوانست حمایت چندانی از قیمت نفت کند. در این شرایط، تولیدکنندگان اوپک در رقابت برای سهم بازار آسیا با تخفیف اقدام به فروش می‌کنند و تولیدکنندگان شیل نیز برای هشتمین هفته متوالی با کاهش تعداد دکل‌ها (یک مورد) مواجه شدند.

آشنایی با مفهوم تعدیل سود در بورس

افرادی که می‌خواهند سرمایه‌گذاری در بازار بورس را آغاز کنند، تحت تاثیر عوامل بسیار زیادی اقدام به خرید و فروش سهم خواهند کرد. بدون شک، سودآور بودن یک شرکت از جمله مواردی است که تاثیر زیادی بر تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران می‌گذارد. دو مفهوم «پیش‌بینی سود» و «تعدیل سود»، در بین فعالان بازار سرمایه برای تشخیص سودآوری شرکت‌ها، از اهمیت زیادی برخوردارند. پیش‌‌بینی سود همان‌طور که از اسمش پیداست، گویای چشم‌انداز یک ساله‌ی آتی شرکت است. مثبت یا منفی بودن تعدیل سود نیز، نشان دهنده‌ی تغییرات در سود پیش‌بینی شده می‌باشد. در ادامه‌ی این مقاله از سری مقالات آموزش بورس در چراغ ، بیش‌تر راجع به دو مفهوم مالی پیش‌بینی سود و تعدیل سود در بورس صحبت خواهیم کرد.

پیش‌بینی سود چیست؟

پیش‌بینی سود به چه معناست

پیش از آن‌که به بررسی مفهوم تعدیل سود در بورس بپردازیم، بهتر است با مفهوم پیش‌بینی سود آشنا شویم. در سال‌های اخیر، شرکت‌های پذیرفته شده در بورس موظف بودند تا در یک ماه پایانی هرسال مالی، اقدام به انتشار بودجه‌ی سال آینده‌ی خود نمایند. آن‌ها به نوعی مقدار سود به ازای هر سهم (EPS) را پیش‌بینی می‌کنند. مثلاً یک شرکت در اسفند ماه سال ۱۳۹۹ پیش‌بینی می‌کند که در پایان سال مالی ۱۴۰۰ به ازای هر سهم، ۲۵۰ تومان سود به سهامدارانش بپردازد. سرمایه‌گذاران شرکت‌ها با استفاده از این‌گونه پیش‌بینی‌ها می‌توانند چشم‌انداز شرکت را حداقل برای یک سال آینده، ترسیم نمایند. لازم به ذکر است که ارائه‌ی پیش‌بینی سود شرکت‌ها صرفاً مختص کشور ما نیست و نهادهای مختلفی در سطح دنیا آن را ارائه می‌دهند. برای مثال، تامسون رویترز، به‌عنوان یکی از پیشتازان این اقدام در سطح بین‌الملل، از سال ۱۹۷۶ سودآوری بیش از ۴۰‌هزار شرکت را ارائه می‌دهد.

قانون توقف پیش‌بینی سود

سازمان بورس و اوراق بهادار از نهم دی ماه سال ۱۳۹۶، دستورالعمل جدیدی را اعلام و اجرایی نمود که در پی آن پیش‌بینی سود هر سهم متوقف شد. در گذشته یکی از عمده دلایلی که موجب متوقف ماندن طولانی نمادهای بورسی می‌شد، تفاوت بسیار زیاد بین سود محقق شده و EPS پیش‌بینی شده بود. همین موضوعات منجر به حذف بحث انتشار گزارش در رابطه با پیش‌بینی سود، و توجه به مفهوم تعدیل سود در بورس گردید. البته اجرای این دستورالعمل با واکنش‌های مثبت و منفی کم‌سابقه‌ای از سوی فعالان بازار بورس، همراه شد. عده‌ای معتقد بودند که حذف پیش‌بینی EPS موجب شد تا سرمایه‌گذاران با تحلیل و بررسی بیش‌تری اقدام به خرید و فروش نمایند. اما بقیه نظری مخالف داشتند و بر این اعتقاد بودند که دخیل بودن سهامداران شرکت در محاسبات، سبب گمراهی خواهد شد.

در حال حاضر، شرکت‌ها طی یک گزارش تفسیری هیئت مدیره، اقدام به انتشار آمار کاملی از صورت‌های مالی خود شامل تولید، فروش، نرخ‌ قیمت‌ها و موارد دیگر می‌کنند. همچنین، با استفاده از روش (TTM) در دوازده ماهه‌ی گذشته، بعد از پایان سال مالی و مشخص شدن عملکرد واقعی در همان سال، درآمد سهم سالانه‌ی واقعی مشخص می‌شود. علاوه بر این، گزارشات فصلی نیز که مربوط به سود و زیان شرکت‌ها می‌باشد، به صورت شش ماهه یا نه ماهه منتشر می‌شود. تغییرات به وجود آمده و اعمال قانون جدید، موجب شد تا افراد تحلیل‌گر با استفاده از اطلاعات موجود در سایت کدال، میزان سود برخی از شرکت‌ها را پیش‌بینی کنند. در این صورت سهامداران و تحلیل‌گران با تحلیل دقیق‌تری می‌توانند اقدام به معامله، خرید و فروش سهام کرده و به ارزش‌های ذاتی یک شرکت توجه کنند. در ادامه راجع به مفهوم تعدیل سود در بورس صحبت خواهیم کرد.

تعدیل سود در بورس چیست؟

در بازار بورس تعدیل سود چیست

مفهوم تعدیل سود در بورس زمانی روی کار می‌آید که بین سود پیش‌بینی شده در ابتدای دوره‌ی مالی و سود محقق شده در پایان دوره تفاوت وجود داشته باشد. در این صورت باید پیش‌بینی جدیدی از میزان بازدهی و سودآوری شرکت ارائه شود و به بازار منعکس گردد. به تغییرات ایجاد شده در اثر این تفاوت، متعادل‌سازی سود می‌گویند. به بیان دیگر، زمانی‌که شرکت‌ها با توجه به بخش‌های موجود در بخش امور مالی، درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری سود خود را افزایش یا کاهش می‌دهند، چنانچه سود سهام شرکت در طول سال تغییر کند، به آن تعدیل گفته می‌شود.

مثبت یا منفی بودن تعدیل سود در بورس

در بحث تعدیل سود باید گفت که در بازار سرمایه، همواره این احتمال وجود دارد که سود محقق شده نسبت به مبلغ سودی که پیش بینی شده است، بیشتر یا کمتر باشد. در صورتی‌که سود شرکت نسبت به سود پیش‌بینی شده بیشتر باشد، به آن تعدیل سود مثبت می‌گویند. اما اگر در پیش‌بینی جدیدی که انجام می‌شود، سود شرکت کاهش یابد به آن تعدیل سود منفی گفته می‌شود. برای درک بهتر مطلب به مثال زیر توجه کنید.

فرض کنید که شرکتی پیش‌بینی کرده است که در پایان سال مالی ۱۳۹۹، ۲۰۰ تومان سود به ازای هر سهم به دست آورد. اما پس از گذشت سه ماه از فعالیت شرکت و با بررسی عملکرد این سه ماه، پیش‌بینی خود را تغییر داده و میزان سود خود را از ۲۰۰ تومان به ۲۲۰ تومان افزایش دهد (تعدیل مثبت). همین شرکت ممکن است پس از بررسی عملکرد ۶ ‌ماهه‌ی خود، به این نتیجه برسد که سود ۲۲۰ تومانی برایش محقق نمی‌شود و پیش‌بینی سود شرکت، باید به ۱۸۵ تومان کاهش یابد (تعدیل منفی). به این‌گونه تغییرات در سود پیش‌بینی شده، اصطلاحاً تعدیل سود در بورس می‌گویند. معامله‌گران و سرمایه‌گذاران همواره باید در تصمیم‌گیری‌های خودشان به تعدیل سود سهام توجه داشته باشند.

پیشخور شدن قیمت در تعدیل سود در بورس

در بازار بورس پیشخور شدن قیمت در تعدیل سود چیست؟

به طور کلی، زمانی‌که میزان تعدیل سود در بورس برای سهامی بیش از ۲۰ درصد باشد، نماد متوقف می‌شود تا شرکت گزارش خود را اعلام کند و سپس نماد بازگشایی خواهد شد. هنگام بازگشایی نمادها، معمولاً درصد تعدیل‌ها اثرش را بر قیمت سهم گذاشته و شاهد رشد و یا کاهش قیمت سهم خواهیم بود. البته گاهی هم این امر اتفاق نخواهد افتاد. برای مثال زمانی‌که شرکتی ۴۰ درصد تعدیل مثبت داشته باشد، نمی‌توان انتظار داشت که در بازگشایی ۴۰ درصد به قیمت سهم افزوده شده باشد.

بعد از تعدیل سود در بورس معمولاً درصد تغییرات قیمت سهم را عرضه و تقاضا در روز بازگشایی مشخص خواهد کرد. نکته‌ی دیگری که باید به آن توجه داشته باشید، این است که شاید قبل از انتشار پیش‌بینی جدید شرکت، عده‌ای از افزایش سود آن باخبر شوند و قبل از بسته شدن نماد برای تعدیل، رشد قیمتی را در سهم شاهد باشیم. به همین دلیل پس از بازگشایی قیمت سهم، ممکن است تغییرات رو به بالا نداشته باشیم.

سخن آخر

در این مقاله از سایت آموزش چراغ راجع به تعدیل سود در بورس و مثبت یا منفی بودن آن و همچنین پیش‌بینی سود، صحبت کردیم. گفتیم که در حال حاضر، شرکت‌ها دیگر پیش‌بینی سود را ارائه نمی‌دهند. اما با این وجود، می‌توان با استفاده از تحلیل بنیادی، تخمین‌هایی از سودآوری شرکت‌های بورسی به دست آورد. بنابراین، همواره باید به رصد گزارشات ماهانه، فصلی، ۶ ماهه و ۹ ماهه پرداخت. همچنین گفتیم که سرمایه‌گذاران باید همواره در تصمیم‌گیریهای خود، به تعدیل سود سهام توجه داشته باشند. چراغ به عنوان نسل جدیدی از پلتفرم‌های آموزش و استخدام در تلاش است تا با ارائه‌ی مطالب و دوره های آموزش بورس به شما برای معامله و سرمایه‌گذاری در این بازار کمک کند.

تسعیر ارز به زبان ساده !

تسعیر ارز یکی از مسائل مهم اقتصادی و تجاری در تمام دنیاست. در کشورهای مختلف از طریق تسعیر ارز اثر تغییرات نرخ ارز در عملیات مالی و حسابداری شرکت‌ها و واحدهای تجاری بررسی و به صورت استاندارد در صورت‌های مالی آن‌ها منعکس می‌شود.

در کشور ما به دلیل بالا بودن نسبی نرخ تورم سالیانه و در نتیجه آن کاهش ارزش پول ملی، تقریبا همه واحدهای تجاری از جمله واحدهایی که به واردات یا صادرات می‌پردازند درگیر این مسأله‌اند. از آن جا شرکت‌های پذیرفته شده در بورس نیز جزء بزرگترین واحدهای تجاری کشور و به نوعی بخش مهمی از چرخه اقتصاد می‌باشند، توجه به این موضوع برای سرمایه‌گذاران این حوزه و حتی سایر بازارهای موازی الزامی است.

یک واحد تجاری فعالیت‌های خارجی خود را به دو صورت انجام می‌دهد. ممکن است معاملاتی به ارز انجام دهد یا عملیات خارجی داشته باشد. لذا قبل از بیان دقیق‌تر مفهوم تسعیر ارز لازم است که درباره‌ی این مفاهیم توضیحاتی ارائه شود.

تعریف ارز

ارز یا currency نوعی پول پذیرفته شده است که توسط دولت توزیع شده و مبادله کالا و خدمات با آن امکان‌پذیر است. هر کشوری ارز مخصوص به خود را دارد. در بعضی موارد برای مبادلات و معاملات تجاری لازم است از ارز رایج کشور مقابل یا ارزهای معتبر جهانی استفاده کرد. در مقاله “کجا سرمایه‌گذاری کنیم؟” به طور مفصل در مورد ارز و بازار ارز صحبت کرده‌ایم.

معاملات ارزی

به معاملاتی که در آن‌ها به‌جای ریال از ارز استفاده شود معاملات ارزی می‌گویند. برای مثال خرید یا فروش کالاها یا خدماتی که قرار است بهای آن‌ها به ارز پرداخت یا دریافت شود جزء معاملات ارزی هستند.

عملیات خارجی

به کلیه‌ی عملیات یک واحد تجاری فرعی، وابسته، یا شعبه‌ی دیگر واحد تجاری اصلی یا مشارکت با سایر واحدهای تجاری که در کشوری دیگر مستقر شده باشد را عملیات خارجی گفته می‌شود. در واقع به فعالیت‌ واحدهای مستقر در خارج از کشور برای یک شرکت داخلی، عملیات خارجی می‌گویند. مثلا اگر یک کارخانه تولیدی دارای شعبه یا واحدی در سایر کشورها باشد، به فعالیت آن‌ واحد یا شعبه در کشور مذکور عملیات خارجی می‌گویند.

واحد پول گزارشگری

واحد پولی که صورت‌های مالی بر اساس آن منظور از پیشخور شدن قیمت ‌ها چیست؟ تنظیم می‌شود. مثلا در اکثر شرکت‌های ایرانی واحد پول گزارشگری ریال است.

نرخ تسعیر

نرخ تبدیل دو واحد پولی به یکدیگر را نرخ تسعیر ارز گویند. اما به دلیل این که تعیین نرخ لحظه‌ای ارز دشواری‌های خاص خود را دارد، معمولا به صورت تقریبی در بازه‌های زمانی مختلف مثل یک هفته یا یک ماه از میانگین نرخ ارز به عنوان نرخ تقریبی استفاده می‌شود. اما اگر نوسانات نرخ ارز شدید باشد، نمی‌توان به این میانگین اتکا کرد!

نحوه محاسبه تسعیر ارز

اگر عملیات مالی یک شرکت به ریال ثبت شود، باید تمام معاملات ارزی آن به ریال تبدیل شود. این تبدیل واحد پولی را تسعیر ارز می‌گوییم.

در فرهنگ دهخدا تسعیر، نرخ نهادن و قیمت گذاری معنا شده است.

در واقع با تسعیر ارز حسابدار بررسی می‌کند که نرخ تغییرات ارز چه تاثیری بر عملیات مالی گذاشته و آیا برای شرکت سودآور بوده است یا خیر!

یک مثال ساده!

فرض منظور از پیشخور شدن قیمت ‌ها چیست؟ کنید یک شرکت تولیدی ایرانی با شرکتی خارجی وارد معامله می‌شود. اگر پرداخت مدتی بعد از معامله صورت گیرد، نرخ ارز در زمان انجام معامله و زمان پرداخت تفاوت خواهد داشت.

برای مثال فرض کنید یک شرکت ایرانی کالایی را با قیمت ۱۰۰۰ دلار به یک شرکت خارجی می‌فروشد و در زمان امضای قرارداد نیز نرخ دلار ۴۰۰۰ تومان بوده است. پس معامله به صورت زیر ثبت می‌شود:

قیمت فروش کالا در قرارداد = قیمت کالا به دلار × نرخ دلار در زمان قرارداد

۴ میلیون تومان = ۴۰۰۰ تومان * ۱۰۰۰ دلار

پس از مدتی و در هنگام پرداخت شرکت خارجی قیمت دلار افزایش یافته و به ۱۲۰۰۰ تومان می‌رسد! در این صورت شرکت ایرانی به ازای هر کالا از محل افزایش نرخ ارز ۸ میلیون تومان دیگر هم سود می‌کند. در واقع قیمت فروش به‌صورت زیر ثبت می‌شود:

قیمت دریافتی فروش کالا = قیمت کالا به دلار منظور از پیشخور شدن قیمت ‌ها چیست؟ × نرخ دلار در زمان پرداخت

۱۲ میلیون تومان = ۱۲۰۰۰ تومان * ۱۰۰۰ دلار

در این جا شرکت از محل تسعیر ارز ۸ میلیون تومان سود کرده است.

لذا به سود یا زیانی که حاصل از تغییر نرخ ارز در صورت‌های مالی باشد، سود یا زیان ناشی از تسعیر نرخ ارز می‌گویند.

روش‌های مختلف محاسبه تسعیر ارز

حسابداران معمولا به سه طریق تسعیر ارز را ثبت می‌کنند.

1. در طول یک سال نرخ ارز را ثابت در نظر گرفته و معاملات شرکت را با آن نرخ ثبت می‌کنند. در انتهای سال مانده‌های ارز حاصل از معاملات را تسعیر کرده و سود و زیان حاصل از تسعیر ارز شرکت را محاسبه می‌کنند. این روش دقت محاسبات پایینی دارد، چون معمولا در طول یک سال ارز نوسانات زیادی دارد که در این روش درنظر گرفته ‌نمی‌شود.
2. تسعیر یا به صورت ماهانه و یا در دوره‌ی مالی مشخص انجام می‌شود. در این روش در هر ماه یا در هر دوره مالی نرخ ارز بروز رسانی می‌شود و تسعیر بر اساس نرخ جدید محاسبه می‌شود.
3. نوسانات نرخ ارز به صورت روزانه ثبت شده و عملیات تسعیر روزانه محاسبه می‌شود. این روش نسبت به دو روش قبل از دقت بیشتری برخوردار است.

چکیده مطلب:

در این مقاله سعی کردیم مفهوم تسعیر ارز و نحوه‌ی محاسبه‌ی آن را با چند مثال شرح دهیم. فهمیدیم که برای‌ ثبت معاملات‌ ارزی‌ و عملیات‌ خارجی‌ یک واحد تجاری‌ باید صورت‌های مالی‌ به‌ واحد پول‌ گزارشگری‌ (ریال‌) تسعیر شود و تاثیر تغییرات نرخ ارز بر عملیات مالی آن واحد‌ بررسی شود. امروزه بسیاری از عملیات‌های مالی با نرم‌افزارهای کاربردی راحت‌تر محاسبه می‌شوند اما برای حسابداران یا مدیران مالی شرکت‌ها و یا فعالان بازار سرمایه لازم است که با این مفاهیم پایه‌ای آشنا باشند تا بتوانند هر چه بهتر صورت‌های مالی را تحلیل و بررسی کنند.

نظرت درباره این مطلب چیه؟

میتونی از ۱ تا ۵ امتیاز بدی

میانگین نظرات / ۵. تعداد نظردهی:

اولین نفر شما هستید

۶۱ دیدگاه . دیدگاه تازه ای بنویسید

عالی بود فقط وقتی در بخشنامه بانک مرکزی مثلا در اسفند نرخ تسعیر برای گزارشگری مالی سال مالی منتهی به اسفند درج می‌شود این متوسط آن سال است یا فقط ماهانه اسفند ؟

سلام، وقتی صحبت از گزارش سال مالی هست قاعدتا آمار مربوط به سال هست.

امروز نرخ تسعیر ۲۰تمن اعلام کردند
آیا باعث افزایش قیمت دلار آزاد میشود؟

عاالی بود شیوا و رسا …سپاس فراوان

با سلام، مثالهایی که در اینجا اورده شده برای کالا است. فرض کنید برای اجرای پروژه ای سرمایه وارد کشور میشود. سرمایه گذار ارزی در قبال ارز واریزی به حساب سرمایه پذیر ایرانی چک ریالی بابت تضمین دریافت میکند. شرکت ایرانی سرمایه پذیر بواسطه نوسانات شدید نرخ ارز ورشکسته میشود. چک تضمین وجه ارزی در تاریخ مبادله چک به نرخ تسعیر روز واریز سرمایه گزار صلدر و بوی تسلیم شده است. استرداد وجه سرمایه گزاری با چه نرخی است؟ برای تاریخ ئقبل از توقف تکلیف روشن است ولی برای دوران پس از توقف ایا با همان نرخ تسعیر زمان مبادله چک است؟ تعبیر قانون تجارت ظاهرا چنین است . برای دوران سالهای ۸۲-۹۰ این فرمول و نوسانات ارز جواب میداد ولی با جهش نرخ ارز کارها بلاتکلیف باقی ماند و ورشکستگی ها امری عادی شد.

سلام ممنون از توضیحات کامل و شیوا
فقط یه سوال
سود ناشی از تسعیر رو آیا میشه به عنوان سود در نظر گرفت چون به هر حال بازرگان باید با ارز گرانتر همان کالا رو وارد کنه در واقع ارزش افزوده ای به دست نیامده

خیلی عالی و واضح، ممنون

ممنون ساده و کامل پاسخ دادید

سلام ممنون توضیحات ساده و شیوا بود ممنون

کاش ثبت ها رو به همراه مثال می زدید

بسیار روان و ساده توضیح دادید
سپاس برای توضیح هاتون

ممنون از شما . بسیار روان و کامل

خیلی سایت خوبی دارین ❤️❤️❤️

بالاخره فهمیدم😉
ممنون

تشکر از جناب عرفانیان و همکاران شما
بسیار شیوا شرح دادید .
لطفا اینگونه مطالب را بطور مستمر و بهمین رسایی بیان فرمایید . آرزوی موفییت

ممنون مطالب با مثالها مفهومی بود

عالی بود.به زبان ساده
سپاس

در ابتدا از تو ضیحات ساده و روان سپاسگزارم و عرض میکنم
نرخ تسعیر ارز به ۱۵۹۰۰ تغییر یافت

بسیار عالی و با مثالهای واضح و روشن بیان کردید سپاس فراوان مثالهای ساده و بسیار مفهومی بود تشکرفراوان

خیلی عالی بود واقعا جای تشکر داره

سلام خیلی ممنونم
عالی بود
اگه میشه باز هم درمورد تسعیر نرخ ارز
مطالبی هست عنوان کنید
ممنون میشم

سلام
من ۲ تا مقاله دیگه هم خونده بوده وخیلی پیچیده و عمیق توضیح داده بود که کامل متوجه نشدم ولی با یک بار خوندن مقاله شما هر کسی به راحتی متوجه مطالب میشه بهتر ار اون هم مثالهایی که مطرح کردید که به راحتی فهم مطلب کمک میکنه

خیلی خوب توضیح دادید ممنونم

سلام و سپاس از توضیحات شما به زبان ساده

درود و ادب.مطلبی که فرستادم در شبکه های مجازی دست به دست میشه.آیا واقعیته؟

دولت ومجلس اسلامی این روزها چراغ خاموش یک کلاه جدیدی سرمردم گذاشتن تقریبا هیچکس هم متوجه نشد . میدونید که در اثر تحریمها که کاغذ پاره ای بیش نیست فروش وصادرات نفت در یک سال گذشته از دوملیون وسیصد هزار بشکه به حدود پانصد هزار بشکه رسیده .در این مدت با بازی دادن مردم در بورس و مسکن ملی و امثالهم جبران قسمتی از این کم شدن درامد را نمودند .اما حالا که دیگر مردم متوجه این کلک دولت شده اند و تمایلی به سرمایه گداری در بورس و سایر بازارهای دروغی رو ندارند. در بودجه ۱۴۰۰ نرخ تسعیر ارز رو از ۴۲۰۰ تومن به ۱۷۵۰۰تومن افزایش دادند . یعنی کم شدن فروش نفت تا سطح یک چهارم گذشته را با چهار برابر کردن نرخ تسعیر ارز جبران کردند .میدانید به چه معنی است ؟ یعنی هر یک دلاری که از صادرات محصولات نفتی وپتروشیمی بدست دولت میرسید تبدیل ۴۲۰۰ تومن میشد . درسال اینده تبدیل به ۱۷۵۰۰ تومن میشه . باز میدونید یعنی چی ؟ یعنی کالاهایی که با قیمت ۴۲۰۰ تومن وارد میشد از سال آینده با قیمت ۱۷۵۰۰ تومن وارد میشه . باز میدونید یعنی چی ؟یعنی تورم ۴۱ درصدی به بالای ۱۶۰ درصد خواهد رسید . یعنی من وشما سال اینده قدرت خریدمون ۴۰۰ درصد کاهش پیدا میکنه . یعنی سال دیگه ما مردم ۴ برابر فقیرتر میشیم . و افزایش حقوقهایی که میگن ۲۵ درصد افزایش پیدا میکنه در برابر گرانی ۴۰۰ درصدی یعنی ۳۷۵ درصد دولت از جیب ملت دزدیده و برده

دوست عزیز. کمیسیون تلفیق مجلس، نرخ تسعیر را از ۴۲۰۰ به ۱۷۵۰۰ رسوند که اتفاقا تصمیم کاملا درستی بود. ارز ۴۲۰۰ در واقع توزیع رانت بود و فقط دلالها سود میکردند. روحانی خیلی بهش فشار اومده که چنینی نرخی برای تسعیر در کمیسیون تلفیق تصویب شده. حالا کالاها با قیمت ۱۷۵۰۰ وارد میشه، ولی در عوض، ما به التفاوت ارز ۴۲۰۰ و ارز ۱۷۵۰۰ را به عنوان یارانه، به خود مردم میدند.
ارز ۴۲۰۰ که معروف است به دلار جهانگیری، فروردین ۹۷ در دولت به تصویب رسید. یکی از اشتباه ترین تصمیمات دولت، تصویب منظور از پیشخور شدن قیمت ‌ها چیست؟ ارز ۴۲۰۰ بود که فقط و فقط دلالها پولدار شدند، ولی مردم سر سفرشون سودی ازش نبردند.
اون چیزی که باعث تورم و گرانی های کمرشکن میشه، در واقع کسری بودجه هست که وقتی دولت با کمبود درآمد مواجه میشه، متوسل به استقراض از بانک مرکزی میشه. بانک مرکزی هم نقدینگی خلق میکنه و به دست دولت میده. خلق نقدینگی باعث کاهش ارزش ریال و کاهش قدرت خرید و در واقع همون گرونی میشه. پس این دو مفهوم را قاطی نکنید.

سلام…. دوست عزیز…. هرچند که دیر شده برای پاسخگویی…. ولی این چیزی که شمامیفرمابید…. اصلا امکان پذیر نیست…. دولت چراغ خاموش یارانه چندین قلم کالا رو حذف کرد…. بعد توقع دارید…. مابه التفاوت ۴۲۰۰تا ۱۷۵۰۰رو یارانه بدن به ملت؟؟؟؟؟؟

یارانت رو گرفتی شما ؟ ما که چیزی ندیدم از این مابه التفاوت. هه

دوست عزیز امروز ۲۱ خرداد ۱۴۰۱ است،نمیدونم این پیام رو میخونی یا نه، برای افراد جدید مینویسم که یارانه آزاد شد و ما مردم عادی فقیرتر از همیشه شدیم. میخوام ببینم هنوز همون نطر رو داری؟ دولت مابهتفاوت ۴۲۰۰ تا ۱۷۵۰۰ یا هرچقد اعلام کرد بهت پرداخت کرد؟ خوشبحالت پس، به ما ۳۰۰ تومن دادن و ماهیانه چندین برابر دزدیدن. فقط پول شیر خشک و پوشک بچه من دوبرابر شد، الباقی بماند

دوران خاص

سایه فتحی: اکنون روزی بیش از هزار میلیارد تومان نقدینگی در اقتصاد ایران تولید می‌شود و فعلاً جای دیگری جز بازار سهام برای رفتن ندارد. حتی دولت هم از ورود این پول به این بازار بسیار خوشحال است. به نظر می‌رسد سیاستگذار اقتصادی هم ترجیح می‌دهد در این شرایط نقدینگی در بازار سرمایه تخلیه شود. اما واقعیت این است که حرفه‌ای‌های بازار نسبت به ادامه این روند نگران‌اند. سعید اسلامی‌بیدگلی دبیرکل کانون نهادهای سرمایه‌گذاری ایران با بیان این جملات در مورد وضعیت بازار سرمایه تاکید دارد؛ در شرایط فعلی بازار سرمایه دوران خاصی را تجربه می‌کند که این دوران پر از اتفاقات خوب بوده و اکنون هم نگران‌کننده شده است. می‌توانستیم از این فرصت طلایی برای توسعه بازار استفاده کنیم که متاسفانه در زمان مناسب این اتفاق رخ نداد.

در حالی که شاخص کل بورس هر هفته رکوردهای تازه‌ای به جا می‌گذارد، مشارکت 2 /1 میلیون کد معاملاتی در عرضه اولیه اخیر بورس برای برخی کارشناسان ابعاد نگران‌کننده‌ای پیدا کرده است. با توجه به این امر وضعیت بورس تهران را در شرایط فعلی چگونه ارزیابی می‌کنید؟

شاخص بورس امسال رشد بسیار حیرت‌انگیزی را تجربه کرده است. البته چنین رشدی در گذشته شاید دو بار اتفاق افتاده باشد. نکته کلیدی اینجاست که در دفعات قبلی، علت اصلی افزایش شاخص بورس، تعدیل ارزش سهام با تورم و قیمت ارز پس از وقوع جهش ارزی بود. این بار این‌گونه نیست و این مساله سوال‌برانگیز شده است. به نظر می‌رسد افزایش سرسام‌آور حجم نقدینگی و خواب بازارهای سرمایه‌گذاری جایگزین، عامل اصلی اقبال مردم به بازار سهام در شرایط فعلی است. البته تورم انتظاری که برای سال 98 شکل گرفت و نیز در برخی از قیمت سهام‌ها پیشخور شده، هم در این زمینه اثرگذار بوده است. از طرف دیگر همزمان با عوامل بیرونی، سازوکارهایی که در مجموعه بازار سرمایه کشور (ریزساختارها) وجود دارد، باعث شده تا ورود نقدینگی با رشدهای خیلی زیاد اثر خود را در این بازار نشان دهد. به‌طور مثال؛ عمق کم بازار، سهم اندک سهام شناور آزاد، عدم اجازه عرضه به سهامدار عمده، تنش‌هایی که در بازار پایه رخ داد و دخالت‌های نابجایی که برخی از مراکز سیاسی در موضوع تخصصی بازار سرمایه کردند که عملاً باعث شد تا ارکان بازار سرمایه در مورد اصلاح برخی ریزساختارهای بازار محتاط شوند. تمامی این عوامل در رشد حیرت‌انگیز بازار سرمایه در طول سال جاری اثرگذار بودند. از طرف دیگر مجموع سازوکارهایی که مردم را به سرمایه‌گذاری مستقیم تشویق کرده به‌رغم شعارهای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم در بورس، نیز اثرگذار بوده است. در نتیجه شاهدیم با همراهی تمامی این عوامل، ورود نقدینگی به بازار سرمایه باعث رشد بسیار زیاد قیمت بسیاری از سهم‌ها و در مجموع شاخص بورس شود.

متاسفانه به‌رغم توصیه‌های بسیار از سوی کارشناسان از جمله بنده که حتی بارها با نشریه شما (تجارت فردا) صحبت کردم در مقاطعی که نقدینگی به بازار ورود می‌کند (منظور از پیشخور شدن قیمت ‌ها چیست؟ البته اکنون بیشتر هجوم نقدینگی است)، باید اقداماتی چون افزایش سهام شناور آزاد و پذیرش سهم‌های بیشتر جدید، تسهیل روند افزایش سرمایه شرکت‌ها، طراحی اوراق جدید برای عرضه و توسعه ابزارهای مدیریت ریسک انجام شود اما کمتر به این توصیه‌ها توجه شده است. نمی‌گویم اصلاً این اقدامات انجام نشده اما به‌طور گسترده رخ نداده است. بنابراین بازار ظرفیت جذب حجم بالای نقدینگی در سهام جدید را نداشته است در نتیجه تعداد سهام محدودی منظور از پیشخور شدن قیمت ‌ها چیست؟ که وجود دارد به عنوان کالای مورد مبادله در بازار سرمایه با نقدینگی بسیار مواجه شده و قیمتشان رشد بسیاری یافته است. البته برخی کارشناسان معتقدند که این قیمت‌ها نشان‌دهنده پیشخور شدن پیش‌بینی‌ها درباره ارز و تورم در سال 99 است.

یعنی در حال حاضر عوامل بنیادی هم در افزایش شدید قیمت سهام اثر داشته‌اند؟

بله. در حال حاضر با توجه به شرایط اقتصاد ایران، عوامل انتظاری در حال افزایش هستند، اشاره کردم که برخی کارشناسان معتقدند که پیش‌بینی در مورد رشد قیمت ارز و تورم در سال آینده اکنون در حال پیشخور شدن در بازار سرمایه است. پس لزوماً افزایش قیمت‌ها، غیربنیادی نیست.

با توجه به توضیحاتی که شما ارائه کردید و وضعیتی که در بازار سهام شاهدیم آیا باید منتظر سقوط سنگین شاخص بورس در شرایط فعلی باشیم؟

طی یک تا دو سال گذشته به ‌عنوان کارشناس بارها و بارها اقدام به پیش‌بینی بازارها کردیم ولی هر بار اتفاقات غیرمنتظره‌ای رخ داد. حتی کارشناسان هم با توجه به شرایط بازارها شوک‌زده شدند. مثلاً در مورد بازار سرمایه که به‌طور ویژه در این گفت‌وگو به آن پرداخته‌ایم، شاهدیم بازدهی بسیار بالایی که سرمایه‌گذاران عادی و غیرحرفه‌ای کسب کرده و از آن صحبت می‌کنند، صندوق‌های سرمایه‌گذاری و سرمایه‌گذاران حرفه‌ای چنین بازدهی را نگرفته‌اند. چون این افراد سهم‌های بنیادی‌ای را که سهم شناور آزادشان زیاد بوده و نقدشوندگی بالاتری داشتند خریداری کرده‌اند. در حالی که سرمایه‌گذاران غیرحرفه‌ای بدون توجه به این مسائل و ریسک‌هایی که تهدیدشان می‌کند، هر سهمی که شنیده‌اند بازدهی خوبی داده، خریداری کرده‌اند. بنابراین سهام شرکت‌های کوچک رشدهای چند صد درصدی داشته‌اند که به‌طور کلی روند بازار و کسب بازدهی را تغییر داده‌اند. در چنین وضعیتی ممکن است لزوماً پیش‌بینی‌ها صحیح از آب درنیاید. از طرف دیگر توجه داشته باشید ما درباره اقتصادی صحبت می‌کنیم که در آن شدت تغییر ریسک‌ها بالاست. مثلاً در همین یک ماه گذشته چند اتفاق بزرگ رخ داد. ابتدا ماجرای ترور سردار سلیمانی و پس از آن حمله موشکی ایران به پایگاه عین‌الاسد و بعد از آن افشا شدن ماجرای دردناک سقوط هواپیمای اوکراینی. این موارد نشان می‌دهد که چقدر سرعت تغییر ریسک

در بازارها زیاد است.

از طرف دیگر دولت ابزارهای سیاستگذاری محدودی دارد و هنوز نتوانسته عملیات بازار باز را توسعه دهد. متاسفانه همچنان نرخ بهره در اقتصاد ایران بالا بوده و نقدینگی هم با شدت بالا در حال تولید است. ممکن است با یک تغییر در نرخ بهره، تمام پیش‌بینی‌های کارشناسان به هم بخورد. بنابراین در این شرایط پیش‌بینی روند بازارها کار بسیار سختی است. به هر ترتیب به نظر می‌رسد با توجه به اینکه بسیاری از حرفه‌ای‌های بازار معتقدند قیمت بسیاری از سهم‌ها (البته نه همه آنها) بسیار بالا بوده و ابزارهای سیاستی در دست دولت و سازمان بورس اوراق بهادار محدود است این احتمال وجود دارد که هریک از بازارهای جایگزین که با تحرک مواجه شوند، نقدینگی سرگردانی که فقط به دنبال فرصت‌های سودآوری است و از این بازار به آن بازار می‌رود، در این شرایط وارد بازار سرمایه شده و از آن خارج شود. در نهایت ممکن است تنش روانی ایجادشده به تخلیه نقدینگی از این بازار منجر شود.

دقت کنیم اکنون روزی بیش از هزار میلیارد تومان نقدینگی در اقتصاد ایران تولید می‌شود و فعلاً جای دیگری جز بازار سهام برای رفتن ندارد. حتی دولت هم از ورود این پول به این بازار بسیار خوشحال است. به نظر می‌رسد سیاستگذار اقتصادی هم ترجیح می‌دهد در این شرایط نقدینگی در بازار سرمایه تخلیه شود. در محافل خصوصی هم گفته می‌شود رشد شاخص بورس، تنها تورمی بوده که کسی از افزایش آن ناراحت نیست. اما واقعیت این است که حرفه‌ای‌های بازار نسبت به ادامه این روند نگران‌اند.

با این اوصاف با توجه به شرایطی که در بازار سرمایه وجود دارد و خوش‌خیالی سیاستگذار نسبت به رشد اسمی بورس و نگرانی‌های حرفه‌ای‌های بازار نسبت به هجوم شدید نقدینگی به بازار سرمایه و رشد شدید قیمت سهام شرکت‌های کوچک و سهم‌های مشکل‌دار که ممکن است به ریزش بسیار سنگین بازار منجر شود، آیا سقوط ناگهانی بورس می‌تواند زمینه‌ساز نوعی اعتراض و آشوب امنیتی دیگر باشد؟

در اینجا من در مورد سهم خاصی صحبت نمی‌کنم که مشکل‌دار است یا نه. این مساله بسیار کلیدی است و بهتر است بعداً درباره آن صحبت شود. به‌طور کلی می‌توان گفت ترس از بروز اعتراضات و نارضایتی‌ها، سیاستگذار را دچار محافظه‌کاری جدی کرده و از هرگونه تغییر در جهت اصلاح بازار واهمه دارد. تجربه بازار پایه هم نشان داد برای جنجالی و مهم شدن یک موضوع در بازار سرمایه لازم نیست میلیون‌ها نفر در خطر باشند، همین که منافع اقلیت پرسروصدایی به خطر بیفتد، ممکن است بازار را با چالش‌های بسیار جدی مواجه کند. پس از اعتراضات آبان‌ماه 98 و اعتراضات سقوط دردناک هواپیمای اوکراینی نشان داد که کشور دغدغه‌های امنیتی و اجتماعی هم دارد و ممکن است که هر اتفاقی در این زمینه ابعاد امنیتی پیدا کند.

اما بهتر است تا قبل از اینکه کار به اینجا برسد با راهکاری سیاستگذارانه مانع وقوع چالش‌های جدی در بازار سرمایه شد. راهکار درست این است که از طریق سیاستگذاری ورود نقدینگی به بازار را به نفع توسعه و ارتقای جایگاه بازار سرمایه در اقتصاد کشور پیش ببریم. متاسفانه کار به جایی رسیده، اتفاقی که آرزوی تمام فعالان و حرفه‌ای‌های بازار بوده که نقدینگی وارد بورس شود، اکنون باعث نگرانی آنها شده است. از طرفی مهم‌ترین مساله‌ای که در بازار سرمایه باید به مردم یاد داد این است که ریسک جزء ذاتی بازار سرمایه است همان‌طور که در این بازار سود می‌برند ممکن است متضرر هم شوند. بنابراین باید افراد غیرحرفه‌ای بدانند اگر تنها بر اساس شنیده‌ها سهام خریداری می‌کنند و سود هنگفت برده‌اند ممکن است همان سهم پرسود به یکباره با سقوط قیمت مواجه شود و زیان سنگین ببینند.

در حال حاضر گفته می‌شود قرار است ابزارهای معاملاتی مانند Short Sell راه‌اندازی شود اما در شرایط فعلی برخی کارشناسان معتقدند زمان برای این‌گونه توسعه‌ها در بازار از دست رفته است و اکنون شرایط مناسبی نیست و شاهدیم ابزارهای موجود هم تحت تاثیر جو حاکم بر بازار سهام، به درستی به‌کار گرفته نمی‌شوند. از طرفی نهادهای بزرگ مالی هم تحت تاثیر رفتارهای حقیقی‌ها در بورس در شرایط فعلی قرار گرفته‌اند. در چنین وضعیتی چقدر به توسعه ابزارهای معاملاتی جدید به ویژه ابزارهای پوشش ریسک سرمایه‌گذاران نیاز داریم؟

در اینجا این نکته را توضیح دهم، منظور من از انتقاداتی که نسبت به عملکرد بازار سرمایه می‌کنم، لزوماً متوجه سازمان بورس و اوراق بهادار نیست. به عنوان کسی که عضو شورای عالی بورس بودم شاهد تلاش‌های سازمان بورس برای توسعه و راه‌اندازی ابزارهای معاملاتی مانند Short Sell در زمان درست آن بوده‌ام اما متاسفانه این اتفاق رخ نداد. اکنون با توجه به شرایط بازار نگرانی‌هایی در زمینه راه‌اندازی و به‌کارگیری ابزارهای معاملاتی جدید وجود دارد که همان‌طور که شما گفتید یکی از آنها Short Sell است.

در هر حال این انتقادات متوجه مجموعه سیاست‌های کلان اقتصادی است که انتهای حلقه آن به بازار سرمایه می‌رسد. این سیاست‌ها نتوانست به توسعه ارزش پایه و ابزارهای بازار سرمایه، به‌رغم تلاش‌هایی که مجموعه ارکان بازار سرمایه و سازمان بورس در این دوره انجام دادند، منجر شود.

درباره رفتار بازیگران بزرگ بازار هم باید بگویم در این شرایط حساس، آنها هم ترجیح می‌دهند کلاه خودشان را بچسبند و کاری به این مساله نداشته باشند که ممکن است در بازار دیر یا زود شاخص سقوط منظور از پیشخور شدن قیمت ‌ها چیست؟ کند و فعلاً از رشد شاخص حداکثر منافع را ببرند.

شما به افزایش تعداد کدهای معاملاتی اشاره کردید این مساله هم نگران‌کننده است. من اولین هشدار را زمانی دادم که حجم معاملات حقیقی‌ها از حقوقی‌ها در بازار پیشی گرفت. مفهومش این است که به‌جای توسعه سرمایه‌گذاری غیرمستقیم، مراجعه به نهادهای تخصصی و افزایش خرید و فروش از طریق صندوق‌های سرمایه‌گذاری دائماً داریم افراد را تشویق می‌کنیم به‌طور مستقیم وارد بازار سرمایه شوند. این افراد عمدتاً کسانی هستند که اصلاً با بازار سرمایه آشنایی ندارند، با توجه به وضعیت نگران‌کننده اقتصاد ایران و رشد تورم و شرایط سیاسی کشور دائماً به دنبال بازاری هستند که در کوتاه‌مدت سود کسب کنند. طبیعی است این افراد با بروز کوچک‌ترین شوکی از این بازار خارج می‌شوند. وقتی هر بار بازار رشد می‌کند و همزمان با آن افراد جدید وارد آن می‌شوند این مساله خطرناک است. همان‌طور که اشاره کردم در حال حاضر ریزساختارهای بازار هم به نفع سرمایه‌گذار حقیقی عمل کرده است و می‌بینیم محدودیت بسیاری در مقابل سرمایه‌گذار حقوقی ایجاد کرده‌اند. از طرفی دولت هم حمایت‌های لازم از سیاستگذار بورسی در شرایط دشوار انجام نمی‌دهد و هر طور دلش می‌خواهد با بازار سرمایه رفتار می‌کند. مثلاً دولت در تنظیم بودجه برای میزان انتشار اوراق با مهم‌ترین نهاد بازار سرمایه کشور مشورت جدی و کافی نمی‌کند در حالی که اگر مشکلی پیش آید به گردن بازار سرمایه می‌اندازد. در نتیجه همه این عوامل باعث می‌شود تا سیاستگذار بورسی محافظه‌کار شود و نتواند ابزارهای سیاستی را به درستی به‌کار گیرد.

در این شرایط سیاستگذار بورسی باید چه تدابیری اتخاذ کند تا حداقل بتواند از این فرصت در جهت توسعه بازار استفاده کند؟ با این اوصاف وضعیت بازار سرمایه را در ماه‌های آینده با توجه به تشدید ریسک‌های سیاسی و اقتصادی و تنگنای بودجه دولت چگونه ارزیابی می‌کنید؟

توجه داشته باشیم، منظور از پیشخور شدن قیمت ‌ها چیست؟ بازار سرمایه یک قطعه از پازل اقتصادی و سیاسی کشور است. گرچه نماگرهای این قطعه پازل لزوماً همراستا و همزمان با سایر شاخص‌های اقتصادی حرکت نمی‌کند اما به شدت از آنها متاثر می‌شود. بنابراین باید تمام ابزارهای سیاستی در جهت توسعه بازار سرمایه باشند و همان‌طور که گفتم راهکار درست این است که از طریق سیاستگذاری ورود نقدینگی به بازار را به نفع توسعه و ارتقای جایگاه بازار سرمایه در اقتصاد کشور پیش ببریم. فراموش نکنید، مدیران بازار سرمایه، چه مدیران در عرصه سیاستگذاری و چه مدیران ارکان بازار سرمایه، از همه بیشتر نگران سقوط سنگین شاخص بورس هستند.

در پاسخ به سوالات قبلی اشاره کردم که در شرایطی قرار داریم که پیش‌بینی کردن کار بسیار سختی است. در شرایط فعلی متغیرهای تاثیرگذار زیادی وجود دارند و ریسک‌های بسیاری دور سر فضای سیاسی، اقتصادی و اجتماعی ایران می‌گردند. بنابراین در شرایط فعلی بازار سرمایه دوران خاصی را تجربه می‌کند که این دوران پر از اتفاقات خوب بوده و اکنون هم نگران‌کننده شده است. می‌توانستیم از این فرصت طلایی برای توسعه بازار استفاده کنیم که متاسفانه در زمان مناسب این اتفاق رخ نداد. البته همچنان این فرصت وجود دارد اما با توجه به وضعیت بازار انجام این کار کمی نگران‌کننده به نظر می‌رسد. چراکه این نگرانی وجود دارد که نکند با به‌کارگیری یک ابزار معاملاتی جدید یا اصلاح مقرراتی یا عرضه یک سهم جدید هراس در بازار ایجاد شود. به نظر می‌رسد اکنون مهم‌ترین دغدغه سازمان بورس موضوع هراس در بازار است نه کاهش شاخص بورس و به همین دلیل سیاست‌های بسیار محافظه‌کارانه برای محافظت از بازار در پیش گرفته است. از طرف دیگر بازار ارز وضعیت پیچیده‌ای دارد و نقدینگی هم دائماً در حال افزایش است. در این شرایط همان‌طور که گفتم کوچک‌ترین تحرکی در سایر بازارها ممکن است باعث تخلیه نقدینگی از بازار سرمایه شود.