بازار اولیه چیست؟

عرضه اولیه چیست و چگونه انجام می شود؟

عرضه اولیه سهام شرکت‌ها یکی از گزینه‌های بسیار جذاب برای سرمایه‌ گذاران، به ویژه افراد تازه ‌وارد در بورس به شمار می‌رود. چون سهامی که در این عرضه به فروش می‌رسند در بیشتر مواقع سودآور هستند و به همین دلیل، طرفداران زیادی دارند .

این اصطلاح که ترجمه عبارت Initial Public Offering -IPO است به اولین روز عرضه سهام یک شرکت در بازار بورس اشاره می‌کند که در آن، درصد مشخصی از کل سهام شرکت برای نخستین بار در بازار بورس عرضه می‌شود. تجربه نشان داده که بیش از ۹۰% از عرضه‌های اولیه‌ای که در بورس انجام می‌‌شوند سودآور هستند. توجه داشته باشید بازار اولیه چیست؟ که عرضه اولیه یک شرکت در بورس به این معنی نیست که آن شرکت، تازه کار خودش را شروع کرده است. بلکه به این معنی است که به تازگی اجازه خرید و فروش سهام آن در بورس صادر شده است. حتی گاهی ممکن است شرکت‌های دولتی با سال‌ها سابقه کار در این عرضه شرکت کنند. شرایط خرید و فروش سهام در عرضه‌های اولیه کمی با سهام‌های عادی متفاوت است. حالا سوال درست این است که چگونه می‌توان سهام‌ این چنینی را خریداری کرد؟

چگونه عرضه اولیه بخریم؟

روش‌های گوناگونی برای خرید عرضه اولیه سهام وجود دارند. اما در این مقاله فقط به روش‌هایی که در بورس تهران مورد استفاده قرار می‌گیرند می‌پردازیم. تا همین چند وقت پیش، عرضه‌های اولیه‌ای که در بورس انجام می‌شدند به روش حراج با اولویت زمان صورت می‌گرفتند. به این ترتیب که سهم‌ها طی فرآیندی که سرمایه‌ گذاران حقیقی در آن نقشی نداشتند، ابتدا کشف قیمت می‌شد؛ یعنی قیمتی که سرمایه ‌گذاران برای اولین بار می‌توانستند آن سهام را خریداری کنند، مشخص می‌گشت. سپس با توجه به تعداد سهام شرکت و تعداد سهامی که قرار بود عرضه شود، سهمیه هر فرد برای خرید سهام عرضه اولیه مشخص و ساعت سفارش گذاری تعیین می‌گردید. مثلا بورس اعلام می‌کرد که عرضه سهام شرکت «a» در ساعت ۱۲:۳۰ آغاز می‌شود و هر سرمایه گذار می‌تواند ۱۰۰۰ سهم را در قیمت ۱۰۰ تومان سفارش بگذارد. پس در این روش، قیمت خرید، ساعت خرید و حداکثر حجم خرید از قبل کاملا مشخص می‌شد و شما باید در ساعت مشخص شده سفارش خود را در سیستم ثبت می‌کردید. اگر هم تعداد سهم‌های تقاضا شده از تعداد سهم‌های عرضه شده بیشتر می‌شد، اولویت با افرادی بود که سفارش خود را زودتر ثبت کرده بودند. اما مدتی است که روش خرید عرضه اولیه به روش بوک بیلدینگ تغییر پیدا کرده است .

چرا قیمت سهام شرکت‌ها بعد از اولین عرضه رشد می‌کند؟

همان‌طور که با هم گفتیم، یکی از علت‌های رشد قیمت سهم بعد از اولین عرضه، وجود دو محدودیت است؛ محدودیت در تعداد سهام قابل خریداری و محدودیت در تعداد سهام عرضه شده. گذشته از این‌ها معمولا در این جور مواقع، سهام شرکت کمی ارزان‌تر از ارزش ذاتی که توسط تحلیل‌گران برآورد شده، عرضه می‌شود تا برای سرمایه گذاران جذابیت بیشتری داشته باشد. این کار باعث افزایش تقاضا برای آن سهم می‌شود. این جذابیت قیمتی در کنار عواملی که توضیح داده شد، باعث می‌شود تا قیمت سهام شرکت‌ها بعد از عرضه اولیه رشد کند. بعد از مدتی با افزایش قیمت سهم و هم چنین عرضه سهامداران عمده و سرمایه گذارانی که در ابتدا سهم را خریداری کرده‌اند کم‌کم تقاضا برای سهم کاهش پیدا می‌کند. در این هنگام می‌گویند که سهم، متعادل شده است. پس از این ماجرا، سرمایه گذاران با آن سهم نیز مثل سایر سهم‌های بازار برخورد می‌کنند. از این به بعد رشد و افت قیمت سهم به عملکرد آن شرکت بستگی پیدا می‌کند. حتی اگر آن سهم به شکل هیجانی رشد کرده باشد، باز هم این احتمال وجود دارد که افت زیادی را تجربه کند .

چه زمانی بهترین وقت برای فروش سهام عرضه اولیه است؟

عرضه اولیه سهام با حفظ منافع سرمایه‌ گذاران باعث رونق بازار بورس و توسعه اقتصادی می‌شود. در واقع این عرضه، یک رابطه برد–برد را ایجاد می‌کند. البته این بدان معنا نیست که سرمایه‌ گذاران باید سهام تازه عرضه ‌شده را برای مدت نامشخصی در سبد سرمایه‌ گذاری خود داشته باشند. از نظر تئوریک و بر اساس آنچه در دنیا رایج است قیمت فروش عرضه اولیه سهام را به گونه‌ای تعیین می‌کنند تا شرکت‌کنندگان بتوانند از بازدهی ۱۰ تا ۲۰ درصدی بهره‌مند شوند. در حقیقت، نمی‌توان در مورد زمان مناسب برای فروش سهام اولین عرضه نظر قطعی داد. چون این موضوع به عوامل مختلفی مانند نیاز شما به نقدینگی حاصل از این عرضه، خرید اولین عرضه به صورت اعتباری از کارگزار و در نتیجه تسویه‌حساب با آن و مواردی از این دست، بستگی دارد. سهامداران می‌توانند از فردای روز عرضه، سهام خود را به فروش برسانند. اما برای دانستن بهترین زمان برای فروش سهم، باید برخی موارد را در نظر داشته باشید :

• ارزیابی وضعیت فعلی و آینده شرکت عرضه‌ شده در بازار بورس
• توجه به میزان بزرگی و کوچکی شرکت عرضه ‌شده در بازار بورس
• مطالعه تحلیل بنیادی سهام عرضه اولیه در سایت‌های تحلیل‌گری و کانال‌های خبری کارگزاری‌ها
• بررسی رفتار سهامداران عمده در ایام معاملات سهم پس از اولین عرضه
• بررسی روند فعلی بازار بورس

منظور روش بوک بیلدینگ چیست؟

به تازگی در بورس تهران از روش جدیدی به نام بوک بیلدینگ برای خرید عرضه اولیه رونمایی شده است. مهم‌ترین مزیت این روش، امکان ثبت سفارش به قیمت‌های متفاوت است. در روش بوک بیلدینگ، هر سفارش با توجه به حداکثر حجم مشخص شده و در قیمتی که خریدار تعیین می‌کند در سامانه معاملات ثبت خواهد شد. به این ترتیب، در تخصیص سهام، بی‌عدالتی ایجاد نمی‌شود.

در روش بوک بیلدینگ هر خریدار با توجه به تحلیل و بررسی‌های خود، درخواست خرید سهام را در ساعتی مشخص که از قبل توسط ناظر بازار اعلام می‌شود، در سیستم معاملاتی ثبت می‌کند. یکی از معایب روش بوک بیلدینگ، قیمت و محدودیت مثبت و منفی ۱۰ درصد است. با وجود آن که نهاد عرضه کننده، یک قیمت را به عنوان کف قیمت سهم مشخص می‌کند. اما سرمایه گذاران می‌توانند سفارش خرید خود را در بازه‌ای بین این قیمت کف و ۱۰% بالاتر از آن قرار دهند .

مشکل این است که به احتمال زیاد چنین کاری باعث می‌شود تا افراد در سقف قیمتی ثبت سفارش و خرید سهام را انجام دهند که ممکن است باعث ایجاد صف خرید در عرضه اولیه شود. اما به صورت کلی، شما در این روش راحت‌تر از روش حراج، خرید خواهید کرد. هم چنین دیگر اولویت با سفارش زودتر نیست و شما نباید خیلی سریع سفارش خود را ثبت کنید. بلکه بر اساس تحلیل خود آن قیمتی را که در بازه مشخص شده انتخاب کرده و در آن قیمت، سفارش خود را ثبت می‌کنید .

چند پرسش رایج درباره عرضه اولیه

پرسش ۱: آیا می‌توان روز معاملاتی بعد از عرضه اولیه باز هم از آن سهم خریداری کرد؟

پاسخ ۱: بله. در روزهای معاملاتی بعد از عرضه اولیه می‌توانید سهام مورد نظر را خریداری کنید. با توجه به حجم زیاد تقاضا، بهتر است سفارش خو را در ساعت ۸:۳۰ و در بالاترین قیمت ثبت کنید.

پرسش ۲:‌ سفارش خرید عرضه اولیه را در چه قیمتی ثبت کنیم؟

پاسخ ۲: با توجه به استقبال زیاد و تقاضای فراوان برای عرضه اولیه، باید سفارش خود را در سقف قیمتی ثبت کنید تا سهم به شما تعلق بگیرد.

پرسش ۳:‌ قیمت‌گذاری هر سهم چگونه است و چرا در عرضه اولیه شرکت‌های مختلف قیمت هر برگه سهم آن‌ها متفاوت است؟

پاسخ ۳: این مورد به ارزش‌گذاری شرکت و تعداد کل سهام آن بر می‌گردد. بالاتر بودن قیمت یک سهم خاص، اصولاً دلیلی بر ارزش آن نیست، بلکه به عواملی چون ارزش شرکت و… بستگی دارد.

پرسش ۴: آیا خود کارگزاری ثبت سفارش عرضه اولیه را انجام می‌دهد؟

پاسخ ۴: این مورد به کارگزاری و نحوه توافق اولیه شما با آن بستگی دارد. ممکن است در هنگام ثبت‌نام و گرفتن کد بورسی با کارگزاری توافق کرده‌ باشید که عرضه اولیه را به صورت خودکار برای شما انجام دهد و نیازی نباشد خودتان ثبت سفارش کنید. بنابراین، حتماً دقت کنید که در این موضوع وضعیت خود را بدانید.

پرسش ۵: آیا می‌توان تعداد کمتری از حداکثر مجاز سهم خرید؟

پاسخ ۵: بله، می‌توانید این کار را انجام دهید. البته با توجه تعداد بازار اولیه چیست؟ زیاد متقاضیان، معمولاً تعداد سهم کمتری نسبت به سقف مجاز به هر کد تعلق می‌گیرد. با یک محاسبه سرانگشتی، می‌توانید این تعداد را به دست آورید.

آشنایی با مفاهیم پایه بورس / عرضه اولیه سهام چیست؟

آشنایی با برخی از مفاهیم پایه بازار سرمایه، درک بهتری از سرمایه‌گذاری در این بازار را برای اشخاص فراهم می‌کنند. از سوی دیگر آشنایی با برخی اصطلاحات رایج بازار سهام، امکان استفاده بیشتر از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بورس را به دنبال دارد.

• عرضه اولیه چیست؟
• روش‌های خرید عرضه اولیه
• عرضه اولیه چه مزایایی برای شرکت‌ها دارد؟
• عرضه اولیه، سودآور است؟

به گزارش اقتصادآنلاین، بسیاری از سرمایه‌گذارانی که در بازار سهام فعالیت می‌کنند، با مفاهیمی مانند عرضه اولیه، پذیره‌نویسی، افزایش سرمایه شرکت‌ها و. آشنایی دارند. در این سلسله گزارش، به مشروحی از تعاریف و کاربرد مفاهیم و اصطلاحات بورسی پرداخته می‌شود. در این گزارش نیز، مفهوم عرضه اولیه، کابرد و ویژگی‌های آن بررسی می‌شود.

عرضه اولیه چیست؟

این اصطلاح که ترجمه عبارت Initial Public Offering یا (IPO) است، به اولین روز عرضه سهام یک شرکت در بورس اشاره دارد که طی آن، درصد مشخصی از کل سهام شرکت برای نخستین بار در بازار سرمایه عرضه می‌شود. برای خرید عرضه‌های اولیه، باید به اطلاعیه‌های ناظر بازار توجه داشت. زیرا این اطلاعیه‌ها، شامل موارد مهمی از جمله بازه قیمت سهمیه مجاز هر فرد و زمان مجاز ارسال سفارش است.

روش‌های خرید عرضه اولیه

عرضه اولیه، به دو روش ثبت سفارش و بوک بیلدینگ قابل خریداری است. در روش ثبت سفارش، شرکت‌ها تعداد سهام منتشرشده، حداکثر تعداد سهمی که هر فرد می‌تواند خریداری کند و قیمت هر سهم خود را برای عرضه اولیه در بورس اعلام می‌کنند. سرمایه‌گذاران نیز با توجه به این اطلاعات می‌توانند اقدام به ثبت سفارش برای خرید سهام شرکت مورد نظر کنند.

روش بوک بیلدینگ در مقایسه با ثبت سفارش، روش جدیدتری محسوب می‌شود که مهم‌ترین مزیت آن، امکان ثبت سفارش به قیمت‌های متفاوت است. در روش بوک بیلدینگ، هر سفارش با توجه به حداکثر حجم مشخص‌شده و در قیمتی که خریدار تعیین می‌کند، در سامانه معاملات ثبت خواهد شد. درواقع در روش بوک بیلدینگ دیگر اولویت زمانی مدنظر نیست، بلکه اولویت قیمتی مدنظر است.

در این روش، هر خریدار درخواست خرید سهام را در ساعتی مشخص که از قبل توسط ناظر بازار اعلام می‌شود، در سیستم معاملاتی ثبت می‌کند. در روش بوک بیلدینگ هر کد بورسی تنها از طریق یک کارگزاری و از طریق یک درخواست می‌تواند در اولین عرضه شرکت کند.

یکی از معایب روش بوک بیلدینگ، قیمت و محدودیت مثبت و منفی ۱۰درصد است. با وجود آن که نهاد عرضه‌کننده، یک قیمت را به عنوان کف قیمت سهم مشخص می‌کند، اما سرمایه گذاران می‌توانند سفارش خرید خود را در بازه‌ای میان این قیمت کف و ۱۰ درصد بالاتر از آن قرار دهند. بنابراین این احتمال وجود دارد که افراد در سقف قیمتی، ثبت سفارش و خرید سهام را انجام دهند و موجب ایجاد صف خرید شوند.

عرضه اولیه چه مزایایی برای شرکت‌ها دارد؟

شرکت‌ها برای برخورداری از امکاناتی مانند سهولت تأمین مالی از طریق بورس، افزایش نقدشوندگی سهام و کاهش هزینه سرمایه، بهبود ساختار مالی و اقتصادی شرکت در نتیجه رعایت الزامات پذیرش اوراق بهادار و. اقدام به عرضه اولیه سهام و ورود به بازار سرمایه می‌کنند.

عرضه اولیه، سودآور است؟

عرضه اولیه سهام شرکت‌ها، از جمله روش‌های مناسب برای سرمایه‌ گذاران به ویژه افراد تازه ‌وارد در بورس است. دلیل این موضوع، سودآور بودن عرضه‌های اولیه در بیشتر موارد است. با این وجود، باید توجه داشت که عرضه اولیه همیشه سودآور نیست و به عواملی مانند وضعیت بازار و معاملات نیز بستگی دارد.

بر اساس تجربیات موجود، بیش از ۹۰درصد از عرضه‌های اولیه بازار سهام، سودآور هستند. لازم به ذکر است که عرضه اولیه یک شرکت در بورس، به این معنی نیست که آن شرکت به تازگی فعالیت خود را شروع کرده است، بلکه به این معنی است که به تازگی اجازه خرید و فروش سهام آن در بورس صادر شده است.

عرضه اولیه چیست؟

عرضه اولیه یا IPO به بخشی از سهام کل یک شرکت گفته می شود که برای اولین بار در بازار بورس عرضه میشود و با آن خرید و فروش انجام میدهند، عرضه اولیه ممکن است یه دوره به دست عده ایی خاص اداره شده باشد، اما زمانی که برای اولین بار در بورس معامله میشود به آن عرضه اولیه میگویند.

میزان عرضه شدن سهام یک شرکت به وضعیت شفافیت فعالیت ها، میزان سود دهی، سابقه فعالیت و کیفیت صورت های مالی، بستگی دارد.

شرکت ها به چه دلیل وارد بازار بورس میشوند؟

1. از طریق بازار بورس راحتر از قبل خرید و فروش انجام میشود.
2. افزایش نقد شوندگی
3. کاهش هزینه سرمایه
4. قدرت چانه زنی به سود شرکت ها است، در بازار بورس این شگرد سود جویی راحتر عملی میشود.
5. بازار بورس از بازار های شناخته شده جهان است، سرمایه گذاری در این بازار اتبار داخلی و خارجی شرکت را افزایش میدهد.
6. راحتی در کنترل میزان بستانکاری و بدهکاری
7. بهبود ساختار مالی.

به چه دلیل عرضه اولیه شدن برای سهامداران جذاب است؟

• در بازار بورس سهام های شرکت ها با قیمت کمتر عرضه میشوند واین موضوع بسیار مورد استقبال خریداران قرار میگیرد، این اتفاق در زمانی که بازار از شاخص نقدینگی بالای برخوردار باشد بیشتر رخ میدهد. اما نقش عرضه اولیه درخرید و فروش بسیار پر رنگ است، زیرا عموما از سهم های پر سود شمرده میشوند.
• قبل از اینکه عرضه اولیه به بازار تزریق شود، سهامداران بر اساس ساعت و زمان سهم خریداری میکردند، یعنی آن شخصی که اخر از همه ثبت نام میکرد امکان داشت موفق به خریداری سهام نشود، اما عرضه اولیه این مشکل را حل کرد و دیگر خریداران با این مشکل سر و کار نخواهند داشت، همین باعث جذابیت عرضه اولیه شده.
• وقتی یک سهام خیلی بزرگ بین همه متقاضیان تقسیم میشود و همگی از آن بهره میبرند، به این روش book buldig میگویند. عرضه اولیه از این روش پیروی میکند و باعث صعودی شدن آمار عرضه اولیه شده است.

عرضه اولیه با روش book buldig

در این روش نیازی به عجله کردن نیست، شما میتوانید سر فرصت نمودار های شاخص های را بررسی کنید، جو بازار را مورد بررسی قرار دهید، پس از آن موجودی خود را افزایش دهید و نسبت به قیمتی که وارد سیستم کرده اید، سهام خود را خریداری کنید.

عرضه اولیه با روش حراج

سازمان بورس اوراق ساعت و روزی را مشخص میکند، که شما برای خرید سهام عرضه اولیه اقدام کنید. گاهی ساعت آن تمدید میکند ولی این اتفاق الزامی نیست پس بهتر است در همان ساعات اولیه خرید خود را انجام دهید.

آیا هزینه کلان برای خرید عرضه اولیه نیاز است؟

خرید عرضه اولیه نیاز به سرمایه اولیه زیادی نیست، شما با مراجعه با کارگزاری خلوت و اما کاربلد، با خیال راحت به خیرد و فروش سهام خود بپردازید.

اما گاهی میشود بدون هیچ نقدینگی سهام عرضه اولیه بازار را خریداری کرد. سهامداران در بعضی از موارد به جای نقدینگی در زمان معامله به خریدار سهام اعتبار میدهند و چند روز بعد با آن تسویه میکنند، اگر خریدار پس از گذشت یه هفته با سهامدارن اصلی تسویه کند، صاحب سهام خواهد شد.

مراحل خرید سهام عرضه اولیه

اگر شما یک سهامدار مبتدی هستید و به تازگی وارد دنیا بورس شدید، اصلا نگران عرضه اولیه و نحوه خریداری آن نباشید.

در مرحله اول شما نیاز به کد بورسی یا همان کد معاملاتی دارید. پس از دریافت کد برای شما یک رمز و نام کاربری ارسال میشود.

نسبت به تاریخ های عرضه اولیه آگاه شوید، زیرا همیشگی نبوده و فقط چندبار درسال عرضه میشود. البته نگران این موضوع نباشید، اکثر کارگزاری ها مشتریان خود را آگاه میکنند.

در تاریخ عرضه اولیه درساعت۸ الی۱۰ به سایت tsetmc مراجعه کرده و آمار ها را به دقت بررسی کنید. پس از آن با کلیک بر روی اعلام اشاره ، پیغام های ناظر بازار که برای همه نماد های مختلف را مشاهده و مقایسه کنید.

پیام ناظر شامل تاریخ عرضه اولیه، تعداد کل سهام، ساعت مجاز، سهمیه هر نفر، بازه قیمت هر سهم و سایر شرایط ورود میباشد.

پس پیام موجودی حساب خود را بر حسب نیاز افزایش دهید و عرضه اولیه را در ساعت مشخص برای ناظر ارسال کنید.

پس از اینکه از درستی کار خود مطمن شدید، نتیجه کار خود را بررسی کرده و در ساعات شبانی همان روز از میزان رشد سهام خود مطلع شوید.

رشد قیمت سهم پس از تزریق عرضه اولیه به عواملی بستگی دارد:

• تعداد سهام عرضه شده: تعداد فروشندگان عرضه با تعداد عرضه رابطه مستقیم دارد، هرچه فروشندگان کمتر باشند نتیچه میگیریم که تعداد سهام کمی به بازار تزریق شده است.
• رفتار سهامدار عمده: رشد سهام به عرضه اولیه مجدد بستگی دارد، اگر از عرضه سهام دیگر خوداری شود، عرضه اولیه رشد زیادی خواهد کرد.
• جو کلی بازار: در زمانی که جو رو به صعور است کمتر کسی پبدا میشود که قصد فروش داسته باشد.

پس از خرید سهام عرضه اولیه چه زمان مناسب فروش است؟

قطعا پس از هرخریدی، یه معامله فروش در پیش روی سهام دار است، اما بازار نوسان خود را دارد و در حین معاملات باید یه نکاتی توجه کرد:

• بررسی وضعیت فعلی، گذشته و آینده شرکت که سهام هارا عرضه کرده.
• توجه به کمییت سهام های شرکت.
• تحلیل اخبار ها در سایت های مختلف درباره سهام عرضه اولیه.
• رفتار سهامداران کلان را زیر ذرده بین خود بگیرید.
• از روند فعلی بازار غافل نشوید.
• بازار بورس مانند هر بازار دیگر از رکود و نزول در امان نیست، پس این شماهستید که به عنوان سهامدارد باید معاملات خودرا با نزول و صعود بازار هماهنگ کنید.
• بعد از عرضه اولیه قطعا صغ خرید و فروش تشکیل میشود، اما اگر پس اط گذشت زمان این صف کمرنگ تر شد، نشانه خوبی نیست .

آیا عرضه اولیه همیشه سود دهی دارد؟

نکته ایی که شما به عنوان سهامدار تازه وارد باید توجه کنید ، این است که سهام های اولیه همیشه باعث صعودی شدن سد شما نمیشود.

بازار بورس از صدها عرضه اولیه تشکیل شده اما همه انها به طور همیشگی به سمت بالا حرکت نکرده اند، گاهی افت داشته و باعث ضرر دهی شده. پس نگذارید خیال سود دهی شمارا از خرید و فروش به موقع منع کند.

برای شناخت بازار اولیه چیست؟ عرضه اولیه هایی با بنیاد خوب دوره جامع تحلیل بنیادی سهام توصیه می شود

کلام اخر

هیچ بازاری در دنیا یک نواخت نبوده، همه آنها در هز زمینه ایی که فعالیت داشته باشند از نوسان های بازار در امان نبوده. اما اگر میخواهید به فرد موفق در بازار بورس تبدیل شوید، به شما توصیه میکنم مقاله ذکر شده را با دقت بخوانید و هرگز گول ظاهر نمودار شاخص را نخورید، هیچ چیز همیشگی نیست.

عرضه اولیه چیست؟ + فیلم نحوه خرید عرضه اولیه

کمتر کسی پیدا می‌شود که در بورس ایران فعالیت کند اما چیزی در رابطه با عرضه‌های اولیه نشنیده باشد. در این مقاله قصد داریم در رابطه با عرضه‌های اولیه صحبت کنیم و بررسی کنیم که منظور از عرضه‌ اولیه چیست و چرا شرکت‌ها تمایل دارند که سهامشان را در بورس عرضه کنند. پس با ما همراه باشید.

عرضه اولیه چیست؟ چگونه با استفاده از آن سود کنیم؟

به عرضه سهام یک شرکت برای اولین بار در بورس، عرضه اولیه (Initial Public Offering- IPO) گفته می‌شود. طی این فرآیند درصد مشخصی از سهام شرکت برای بار اول قابلیت معامله در بورس را پیدا می‌کند.

وقتی صحبت از عرضه‌های اولیه می‌شود ممکن است ذهنتان به این سمت برود که شرکت فعالیتش را تازه آغاز کرده است. اما این باور درست نیست، بیشتر این شرکت‌ها از چند سال قبل فعالیت خود را آغاز کرده‌اند و معمولا عملکرد خوبی داشته‌اند. اما سهامشان به‌صورت عمومی عرضه نمی‌شده و تنها دست یک عده خاصی بوده است.

خیلی‌ها اعتقاد دارند که عرضه‌های اولیه در بورس مثل طلا هستند، یعنی هر کدام را بخریم به احتمال خیلی بالایی سود کرده‌ایم. واقعیت هم همین است، در چند سال گذشته تقریبا تمامی عرضه‌های اولیه سودآور بوده‌اند. زیرا معمولا زیر ارزش ذاتی خود به فروش می‌رسند.

شرکت‌ها معمولا جهت تامین مالی و جذب سرمایه‌گذاران، سهام خود را در بازار زیر ارزش واقعی عرضه می‌کنند.

فرآیند عرضه اولیه و چگونگی کشف قیمت آن‌

در قدم اول پیش از آن که سهام شرکت‌ها در بورس یا فرابورس عرضه شود، عملکرد و نحوه سودآوری آن‌ها توسط سازمان بورس اوراق بهادار بررسی می‌شود. سپس تحلیلگران شرکت را ارزش‌گذاری می‌کنند و یک بازه قیمتی برای آن در نظر می‌گیرند. برای این‌که این عرضه‌ها مورد استقبال افراد و سرمایه‌گذاران قرار گیرند، دامنه مجاز قیمتی آن‌ها معمولا کمی پایین‌تر از ارزش واقعی شرکت در نظر گرفته می‌شود.

بعد از ارائه عرضه اولیه‌ها معمولا تا چند روز، سهم در سقفِ دامنه مجاز قیمتی معامله می‌شود و بیشتر مواقع با یک صف خرید طویل مواجه می‌شویم.

(برای آشنایی بیشتر با صف خرید اینجا کلیک کرده و آموزش بورس از صفر را دانلود کنید).

طی عرضه‌های اولیه گذشته‌ای که وجود داشته طی چند روز اولیه، قیمت سهام هر کدام از عرضه‌ها حداقل ۱۰ % الی ۲۰ % رشد کرده است.

بعضی از عرضه‌ها هم بوده‌اند که قیمتشان بعد از گذشت مدتی دو برابر شده. به‌طور کلی می‌توان گفت که اکثر عرضه‌ اولیه‌ها سودآور هستند، برخی کمتر و برخی بیشتر؛ اما این ما هستیم که تصمیم می‌گیریم که کدام یک از عرضه‌ها را برای بلندمدت نگه ‌داریم و از کدام‌ یک برای گرفتن یک سود 10 الی 20 درصدی استفاده کنیم.

احتمالا الان با خودتان بگویید که این خیلی خوب است، مقدار زیادی سرمایه وارد سهم می‌کنم و بعد از گرفتن سودِ به نسبت تضمین شده‌ام، هر چند که اندک باشد از بازار خارج می‌شوم. اما به این شکل نیست. هر شخصِ حقیقی و حقوقی، تنها به مقداری مشخص می‌تواند خرید کند.

محدودیت حجمی هنگام خرید عرضه اولیه‌ها

همان‌طور که در ابتدای مقاله اشاره کردیم، در عرضه اولیه‌ها تنها درصد مشخصی از سهام شرکت برای اولین بار میان سهامداران عمومی به فروش می‌رسد.

این فیلم آموزشی را تماشا کنید: آموزش خرید و فروش سهام

این درصد از سهام عرضه شده می‌تواند با توجه به بزرگی و حجم شرکت متفاوت باشد. ممکن است یک شرکت کوچک تنها 10 درصد از سهامش را در قالب عرضه اولیه بفروشد اما یک شرکت بزرگ، درصد بیشتری از سهام خود را بین عموم مردم به فروش بگذارد.

هر فردی در خرید این سفارش‌ها دارای یک محدوده حجمی مشخص است. یعنی من به تنهایی نمی‌توانم سفارش خرید 10 درصد از سهام شرکت را ثبت کنم و تنها اجازه دارم که سفارشم را به اندازه تعداد مشخص شده در اطلاعیه عرضه اولیه، ثبت کنم. این محدودیت حجم، فقط در روز ارائه عرضه اولیه به‌وجود می‌آید. از فردای آن روز می‌توانید هر تعداد سهمی که می‌خواهید را برای خرید انتخاب کنید.

روش‌های ثبت عرضه اولیه

عرضه اولیه به روش ترکیبی

جدید‌ترین روش عرضه سهم‌‌ها در بازار سرمایه، روش عرضه ترکیبی است. در عرضه اولیه به روش ترکیبی ثبت سفارش در دو مرحله انجام می‌شود.

در مرحله اول قسمتی از سهامی که برای عرضه در بورس در نظر گرفته شده، به سرمایه‌گذاران واجد شرایط اختصاص داده می‌شود. صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله بورسی (ETF) و صندوق‌های صدور و ابطال‌ نمونه‌ای از سرمایه‌گذاران واجد شرایط هستند.

صندوق‌ها براساس سهمیه اعلامی و دامنه قیمتی مشخص شده توسط بورس، در فرآیند کشف قیمت حضور پیدا می‌کنند. بعد از کشف قیمت، این رقم به‌عنوان مبنای عرضه سهام (عرضه به قیمت ثابت) به سایر سرمایه‌گذاران اعلام می‌شود.

در مرحله دوم، سایر سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی می‌توانند سفارش‌های خود را در قیمت کشف شده در مرحله اول ثبت کنند. یعنی اجازه ثبت سفارش تنها در یک قیمت وجود دارد و دیگر بازه قیمتی در نظر گرفته نمی‌شود.

تعداد سفارش نیز متناسب با چیزی است که در آگهی عرضه اولیه ثبت شده.

عرضه اولیه به روش ثبت سفارش (Book Building)

در روش ثبت سفارش افراد می‌توانند درخواست خرید خود را در یک بازه زمانی مشخص شده وارد سیستم کنند. در این روش می‌توانید پیش از ثبت سفارش سهام را ارزش‌گذاری کنید و با توجه به ارزش‌گذاری خود، قیمت مناسب را در بازه مورد نظر انتخاب کنید.

اما نکته‌ای که در این روش باید به آن توجه شود این است که اولویت خرید با افرادی است که سفارش خود را در قیمت بالاتری ثبت کنند. مثلا اگر شما در قیمت پایین‌تر سفارش خرید بگذارید، ابتدا به کسانی که در قیمت بالاتر درخواست خرید گذاشتند، سهم تعلق می‌گیرد و اگر چیزی باقی ماند به شما تخصیص پیدا می‌کند.

عرضه اولیه به روش حراج

در حال حاضر از این روش استفاده چندانی نمی‌شود و استفاده از آن در گذشته رایج‌تر بود. در عرضه اولیه به روش حراج، زمان و قیمت درخواستی از اهمیت بالایی برخوردار است. یعنی کسانی که سفارش خود را در بازه مشخص، زودتر و با قیمت بالاتری ثبت کرده‌اند با احتمال بیشتری در عرضه اولیه مشارکت خواهند داشت.

درواقع در این روش یک قیمت پایه مشخص می‌شود، سپس درخواست‌ها با توجه به آن قیمت پایه، ثبت می‌شود.

اما از آنجایی که سهم به کسانی که قیمت بالاتری پیشنهاد داده‌اند تعلق می‌گیرد، قیمت به‌طور افسار گسیخته‌ای زیاد می‌شود که بعضا منطقی هم نیست.

به‌خاطر دلایل ذکر شده استفاده از این روش همواره مورد انتقاد قرار گرفته است و روش‌هایی که در بالا ذکر کردیم جایگزین آن شده‌اند.

نکته‌ای که باید پیش از ورود به هر بازاری به آن توجه کنیم این است که بازارهای مالی همواره دارای ریسک هستند. درست است که تقریبا تمامی عرضه اولیه‌ها سود ده هستند اما باز هم بهتر است قبل از خرید، شرکت را به‌طور اجمالی بررسی کنیم.

بررسی وضعیت مالی و چگونگی عملکرد آن‌ها می‌تواند به ما کمک کند تا بفهمیم که این سهم را برای بلندمدت نگه داریم یا بعد از گرفتن یک سود 10 الی 20 درصدی از آن خارج شویم.

برخی از سرمایه‌گذاران در صورت تشخیص ارزندگی سهام عرضه شده، در روزهای بعد از عرضه اولیه به شکل سنگین وارد سهم می‌شوند.

اما اگر قصدمان فقط گرفتن سود چند درصدی باشد، می‌توان بدون بررسی وضعیت شرکت هم وارد سهم شد و سپس زمانی که تقاضا برای عرضه اولیه رو به کاهش بود، آن را فروخت. پیش از این در مقاله‌ای جدا در رابطه به بهترین زمان فروش عرضه‌های اولیه نیز صحبت کرده بودیم.

زمان دقیقی برای ارائه عرضه اولیه‌های جدید وجود ندارد. گاهی در یک ماه 4 الی 5 عرضه داریم، درحالی که بعد از آن تا چند ماه هیچ عرضه اولیه‌ای وجود ندارد.

جمع‌بندی

در این مقاله با عرضه اولیه آشنا شدیم و فهمیدیم، به فرآیندی که طی آن سهام شرکت‌ها برای اولین‌بار در بورس یا فرابورس به‌فروش می‌رسند، عرضه اولیه گفته می‌شود.

آموختیم که در حال حاضر از سه روش ترکیبی، ثبت سفارش و حراج برای عرضه اولیه‌ها استفاده می‌شود که قدیمی‌ترین آن، روش حراج بود که الان دیگر به مقدار بسیار کمی از آن استفاده می‌شود. دلیل این اتفاق هم وجود رانت در فرآیند عرضه بود.

روش ثبت سفارش تقریبا جایگزین روش حراج شد که بسیاری از مشکلات عرضه به روش حراج را از بین می‌برد. اما این روش هم دارای مشکلاتی است که مانع از کشف قیمت به‌درستی می‌شود. چون سرمایه‌گذاران با علم به اینکه ممکن است در کف قیمتی سهم بهشان تخصیص یابد، اکثرا در بالاترین قیمت ممکن سفارش خود را ثبت می‌کنند.

برای حل مشکل قبل، روش ترکیبی مورد توجه قرار گرفته، در این روش ابتدا قیمت سهم توسط صندوق‌های سرمایه‌گذاری مشخص می‌شود. بعد از کشف قیمت، سایر افراد اجازه دارند فقط در قیمت کشف شده سفارش خود را ثبت کنند.

به‌طور کلی می‌توان گفت که استفاده از روش ترکیبی، می‌تواند تمام مشکل‌های دو بازار اولیه چیست؟ روش قبل را برطرف کند.

شما به کدام روش علاقه‌مند هستید؟ لطفا نظرات خودتان را با ما در میان بگذارید.

می‌توانید ویدیوهای بیشتری از تالار بورس را به‌صورت رایگان در شبکه اشتراک ویدیو آپارات و همچنین کانال یوتیوب تالار بورس دنبال کنید.

تفاوت پذیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسی و عرضه اولیه در چیست؟

دنیای‌اقتصاد : امروز (یکشنبه ۱۵ اسفندماه) واگذاری بخشی از سهام دو باشگاه پرسپولیس و استقلال از طریق افزایش سرمایه از محل صرف سهام و به‌صورت پذیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسی آغاز خواهد شد؛ داغ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ترین بحث این ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌روزهای تالار شیشه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای که برخی آن را با عرضه اولیه اشتباه می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گیرند. موضوعی که «دنیای‌اقتصاد» را بر آن داشت تا به تشریح تفاوت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها و شباهت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های میان پذیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسی و عرضه اولیه سهام بپردازد. شرکت‌های سهامی عام برای ورود به بازار سرمایه، قسمتی از سرمایه شرکت را از طریق فروش سهام به مردم تامین می‌کنند، به این منظور پس از واریز سرمایه تعهد‌شده از سوی موسسان در شماره حساب شرکت مربوطه، نوبت به پذیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسی سهام می‌رسد، سپس مراحل ثبت شرکت در مراجع ثبت شرکت‌ها و در نهایت با بازگشایی نماد مربوط به شرکت در بازار، سهام مذکور مورد دادوستد قرار می‌گیرد. در نگاه اول شاید پذیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسی و عرضه اولیه سهام در نگاه سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاران به‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ویژه سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاران جدید بورسی از شباهت زیادی برخوردار باشند. یکی از شباهت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌های پذیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسی و عرضه اولیه، روش ثبت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌سفارش است، اما تفاوت‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ها کجاست؟

۱- در عرضه اولیه سهام در بورس یا فرابورس، محدوده قیمتی برای سهم در نظر گرفته می‌شود، پذیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسی اما در قیمت اسمی یعنی ۱۰۰‌تومان انجام می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌پذیرد.

۲- برای عرضه اولیه سهام یک بازه زمانی معمولا ۲ساعته در یک روز در نظر گرفته می‌شود و سپس بر اساس سفارش‌های ثبت‌شده در سیستم سهام به متقاضیان تخصیص پیدا می‌کند. در پذیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسی اما مهلت زمانی حدکثر ۳۰ روزه در نظر گرفته می‌شود. پذیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسان با شروع زمان پذیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسی می‌توانند سفارش‌های خود را در سیستم معاملاتی ثبت کنند و این فرآیند تا زمانی که تمام اوراق موردنظر شرکت عرضه شود ادامه پیدا می‌کند. این فرآیند ممکن است در همان روز اول پذیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسی به اتمام رسیده یا تا پایان مهلت مقرر تداوم یابد و حتی در برخی موارد در صورت عدم‌تکمیل پذیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسی احتمال تمدید زمان پیش‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌بینی شده نیز وجود دارد.

۳- مهم‌ترین تفاوت پذیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسی و عرضه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ اولیه سهام اما زمان قابل‌معامله‌شدن سهم شرکت در بازار سهام است. در عرضه اولیه بلافاصله در روز بعد از عرضه، نماد شرکت بازشده و با دامنه‌نوسان ۵‌درصدی آماده معامله می‌شود. در پذیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسی اما پس از اتمام فرآیند، باید مراحل مربوط به ثبت شرکت دنبال شود. این مرحله ممکن است روزها یا ‌ماه‌ها به درازا بکشد، پس از آن است که شاهد بازگشایی نماد معاملاتی در بازار سهام و انجام دادوستد خواهیم بود. نکته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای که باید مورد‌توجه سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذاران قرار گیرد.

۴- همچنین عرضه اولیه در بازارهای بورس و فرابورس انجام می‌شود اما در پذیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسی، شرکت بعد از ثبت، در بازار پایه درج می‌شود.‌ بنابراین پذیره‌نویسی نسبت به عرضه اولیه دارای ریسک بالایی است.

افزایش سرمایه از روش صرف سهام چیست؟

زمانی که سهامداران حق استفاده از حق‌تقدم را از خود سلب کنند و سهام جدید را به سهامداران جدید واگذار کنند، افزایش سرمایه از محل صرف سهام با سلب حق‌تقدم رخ می‌دهد. همان رویدادی که قرار است در واگذاری سهام پرسپولیس و استقلال رخ دهد.

در افزایش سرمایه به روش صرف سهام به‌جای انتشار سهام عادی با ارزش اسمی، پذیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسی سهام جدید ناشی از این عمل به قیمت بازار انجام می‌گیرد. منظور از صرف سهام، اضافه ارزش سهام یعنی مابه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌التفاوت ارزش بازاری و اسمی سهام است. در مجموع این نوع افزایش سرمایه به یکی از سه طریق زیر عمل می‌شود:

۱- سهام جایزه برای سهامداران قبلی: در این حالت، مازاد پرداختی بابت فروش سهام جدید نسبت به ارزش اسمی هر سهم، یعنی هزار ریال، در قالب صرف سهام ثبت می‌شود و متناسب با آن سهام جدید بین سهامداران قبل از افزایش سرمایه از محل صرف سهام با سلب حق‌تقدم توزیع می‌شود؛ چون فروش سهام جدید در بازار به قیمتی پایین‌تر از قیمت پایانی روز فروش انجام می‌شود، محاسبات به‌نحوی است که ارزش ثروت سهامداران قبل از افزایش سرمایه از محل صرف سهام، با ارزش ثروت آنها بعد از دریافت سهام جایزه از محل صرف سهام، برابر باشد. البته پس از بازگشایی، ممکن است بابت تغییرات انتظارات این ثروت دستخوش تغییر شود، اما محاسبات قیمت تئوریک به نحوی است که ثروت سهامداران پیشین تغییر نکند. به تعبیری، قوانین به شکلی تنظیم شده‌اند که افزایش سرمایه شرکت از محل آورده نقدی، منجر به کاهش یا افزایش ارزش سهامداران پیشین نشود.

۲- سود نقدی: در این حالت، مازاد پرداختی بابت صرف سهام نسبت به ارزش اسمی هر سهم، یعنی هزار ریال، در قالب سود نقدی بین سهامداران قبلی توزیع می‌شود تا قیمت هر سهم کاهش یافته به قیمت تئوریک به‌علاوه میزان سود نقدی دریافتی بعد از افزایش سرمایه از محل صرف سهام با سلب حق‌تقدم، برابر با ارزش دارایی سهامداران پیش از دعوت به مجمع شود. این حالت و محاسبات آن دقیقا مشابه با حالت سهام جایزه ثبت می‌شود و متناسب با آن سهام جدید بین سهامداران قبل از افزایش سرمایه از محل صرف سهام توزیع می‌شود، چون فروش سهام جدید در بازار به قیمتی پایین‌تر از قیمت پایانی روز فروش انجام می‌شود، محاسبات به‌نحوی است که ارزش ثروت سهامداران قبل از افزایش سرمایه از محل صرف سهام با سلب حق‌تقدم، با ارزش ثروت آنها بعد از دریافت سود نقدی از محل صرف سهام، برابر باشد. این روش برای شرکت مطلوبیت چندانی ندارد؛ چراکه منجر به خروج نقدینگی از شرکت می‌شود.

۳- انتقال صرف سهام به اندوخته شرکت: در این حالت، مازاد پرداختی بابت صرف سهام نسبت به ارزش اسمی هر سهم، یعنی هزار ریال، در قالب اندوخته صرف سهام ثبت می‌شود و شرکت می‌تواند برای تامین‌مالی طرح‌های جاری یا توسعه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای خود از آن استفاده کند. به این دلیل که در این روش، از محل صرف سهام افزایش سرمایه رخ می‌دهد، قیمت سهام جدید بالاتر از روش‌های اول و دوم تعیین و در بازار به‌فروش می‌رسد. این روش به دلیل مزایایی که برای تمام سهامداران دارد و آورده نقدی بیشتری که برای شرکت فراهم می‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌کند، روش ارجح افزایش سرمایه است که اخیرا مورد‌توجه قرار گرفته و مصوبه مجلس شورای اسلامی برای معافیت افزایش سرمایه از محل صرف سهام با سلب حق‌تقدم قائل به این حالت است. در این روش، شرکت سهام خود را به مبلغی بیش از قیمت اسمی و از طریق پذیره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌نویسی به فروش رسانده و تفاوت حاصل از قیمت فروش و قیمت اسمی سهام را، به حساب اندوخته منتقل یا در ازای آن سهام جدید (سهام جایزه) به سهامداران قبلی می‌دهد.