حجم مبنا چیست؟ نحوه محاسبه حجم مبنا و ۴ نکته مهم درباره آن
بازار بورس مثل هر بازار سرمایه دیگری، محل معامله و مبادله بسیاری از افراد است. بدیهی است که این بازار با این حجم از داد و ستد، مورد سواستفاده افراد سودجو قرار بگیرد تا بتوانند روی نوسانات قیمت سهم‌های بازار به نفع خود تاثیر بگذارند. برای پیش‌گیری از این اتفاق و برای آنکه سهامداران بتوانند با آرامش خاطر و امنیت زیاد، به داد و ستد بپردازند، قانونی به نام حجم مبنا وضع شده است. این قانون در واقع یک عامل کنترل‌کننده در برابر نوسانات شدید قیمت سهام بورسی است. برای آنکه بدانید حجم مبنا چیست، چطور محاسبه میشود و نکات مهم در خصوص آن کدامند، این مطلب را بخوانید تا اطلاعات گسترده‌تری درباره بورس و بازار سرمایه داشته باشید. مطمئنا در چنین شرایطی و با حجم وسیع اطلاعات، هر فرد حقیقی و حقوقی که در چرخه معاملات بازار بورس حضور دارد، راحت‌تر معامله و مبادله انجام می‌دهد؛ ضمن اینکه در راستای سرمایه‌گذاری درصد خطا و اشتباه کم میشود. پس تا انتها همراه ما باشید!
حجم مبنا چیست و چه تاثیری در معاملات دارد؟
ارزش مبنا در بورس عبارت است از حداقل تعداد اوراق بهاداری که باید روزانه خرید و فروش شود تا قیمت پایانی آن اوراق یا سهام، با میانگین وزنی قیمت در آن روز برابر شود.
وجود این قانون تاثیر مثبتی در معاملات روزانه می‌گذارد. احتمالا می‌پرسید به چه علت؟ به دلیل اینکه شما مطمئن هستید نوسانات قیمت هر سهم در بازار سرمایه، به دلیل خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام شرکت صورت گرفته است؛ ضمن اینکه این قانون مداخلات افراد سودجو را بی‌تاثیر می‌کند و مانع از بروز قیمت‌های کاذب و غیرواقعی در بازار میشود.
احتمالا حالا که می‌دانید حجم مبنا چیست و چه تاثیراتی روی روند قیمتها در بازار سرمایه می‌گذارد، می‌خواهید از نحوه محاسبه آن سردربیاورید. نگران نباشید! ما در بخش بعدی به صورت مفصل درباره نحوه محاسبه توضیح داده‌ایم.
طریقه محاسبه حجم مبنا به چه صورت است؟
حالا که می‌دانید حجم مبنا چیست، لازم است این نکته را هم بدانید که این قانون فقط منحصر به بورس اوراق بهادار نمی‌شود و شرکتهای فرابورسی هم از این عامل بهره‌مند هستند. ما برای شما نحوه محاسبه را به صورت کامل و شفاف توضیح داده‌ایم تا جای هیچ ابهامی برایتان باقی نماند. این مطلب را از دست ندهید!
نحوه محاسبه حجم مبنای شرکتهای بورسی
برای آنکه چم‌و‌خم سرمایه‌گذاری در بورس را بهتر بدانید، علاوه بر اینکه می‌دانید ارزش مبنا چیست، به محاسبه آن در بازار بورس هم توجه ویژه داشته باشید.
در سال ۱۳۹۸، سازمان بورس اوراق بهادار مصوبه‌ا‌‌ی را به اجرا درآورد که در آن حجم مبنای تمامی شرکتهای پذیرفته شده در بورس تهران برابر با ضرب ۰.۰۰۰۴ در تعداد کل سهام شرکت است؛ همچنین برای شرکتهای بورسی حداقل ارزش مبنا را برابر با ۵۰ میلیارد ریال در نظر گرفته‌اند.
حداکثر ارزش مبنا هر شرکت با توجه به سرمایه شرکت به صورت زیر تعیین میشود:
- شرکتهای با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر برابر با ۱۲۰ میلیارد ریال؛
- شرکتهای با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال برابر با ۱۰۰ میلیارد ریال؛
این تعداد در پایان هر هفته با توجه به قیمت پایانی هر سهم در آخرین روز معاملاتی هفته محاسبه و در اولین روز معاملاتی هفته بعد اعمال میشود.
نحوه محاسبه حجم مبنای شرکتهای فرابورسی
شرکتهای فرابورس تا قبل از مصوبه سال ۹۸، ارزش مبنای برابر با یک داشتند، اما بعد از این مصوبه، حجم مبنای تمامی شرکت های فعال در بازار اول، دوم و پایه فرابورس هم مثل شرکتهای بورسی محاسبه شد.
در فرابورس ارزش مبنا در شرکتهای بازار پایه براساس رنگ تابلو متفاوت است؛ در واقع در تابلوی زرد برابر با ۲۰ میلیارد ریال، تابلوی نارنجی برابر با ۱۰ میلیارد ریال و در تابلوی قرمز برابر با ۵ میلیارد ریال تعیین شده است.
ارزش مبنا در سایر شرکتهای فرابورسی مانند شرکتهای بورس است.
با توجه به مطالب فوق و افزایش سطح معلوماتتان، می‌توانید بهترین زمان معامله در بورس را انتخاب کنید، وارد سامانه کارگزاری مورد نظر خود شوید، با یک حساب و کتاب سرانگشتی و تحلیل‌های مورد نیاز، سهام موردنظرتان را خریداری کنید.
ضمنا ما در بخش‌های بعدی این مطلب، به هر سوال دیگری درباره اینکه حجم مبنا چیست و مطالب پیرامون آن کدامند، دارید پاسخ خواهیم داد؛ ما به سایر بخش‌های این مطلب بیایید!
۴ نکته مهم و کاربردی در خصوص قانون حجم مبنا
زمانی که در هر زمینه و موضوعی تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی در حال تحقیق و بررسی هستید، سعی کنید نکات کاربردی، موثر درباره اصل موضوع و پیرامون آن را از دست ندهید، تا هم سطح دانش خود را ارتقا دهید و هم از چم و خم آن موضوع سر در بیاورید. انواع و اقسام مقوله‌‌های بورسی هم از این قاعده مستثنی نیست؛ ما برایتان ۴ نکته مفید تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی و مهم را در ادامه آورده‌ایم تا هر زمان کسی از شما پرسید حجم مبنا چیست پاسخ کامل و دقیقی برای آن داشته باشید.
- در گذشته و پیش از آنکه قوانین جدید برای محاسبه ارزش مبنای شرکتهای فرابورس ایران تصویب شود، عدد یک به عنوان مبنای محاسبه سهام شرکت‌ها در نظر گرفته می‌شد؛ اما امروزه فقط در شرایطی مثل: توقف نماد، خرید و فروش‌های عمده و … عدد ۱ به عنوان مبنا در سهم‌های فرابورسی قرار داده میشود؛
- کاربرد اصلی حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی نمادهای فعال در بازار بورس تهران است. میزان این حجم به طور خودکار، توسط سامانه معاملات اندازه‌گیری میشود. در واقع هیچ یک از سرمایه‌گذاران و معامله‌گران در محاسبه دخالتی ندارند و آن را در سایت شرکتمدیریت فناوری بورستهران، برای هر نماد مشاهده می‌کنند؛
- زمانی که حجم معاملات از ارزش مبنا خیلی پایین‌تر است، نوسان قیمت وجود ندارد و سهام قفل میشود؛ رفع این مشکل بر عهده سازمان بورس است؛ در واقع سازمان در یک مدت زمان مشخص، نماد سهام را بدون حجم مبنا یا دامنه نوسان باز می‌کند تا قیمت سهم مشخص شود؛
- حجم مبنا علاوه بر تاثیر مثبت و مزایا، یک تاثیر منفی هم دارد؛ در واقع هنگام تشکیل صف خرید و فروش، نوسان قیمت در روند نزولی و یا صعودی کند میشود و مقدار زیادی پول، بلوکه میشود؛
حالا که با نکات کاربردی هم آشنا شدید، وقت آن است که صادقانه از خودتان بپرسید، آیا حوصله، وقت، انرژی و دانش کافی را بر قدم گذاشتن در دنیای بورس و بازار سرمایه دارم؟! ضمن اینکه بودن در این بازار، ریسک‌پذیری زیادی می‌طلبد.
تنها موردی که در عرصه بورس و بازار سرمایه ریسک کمتری دارد و خرید آن در ۹۰ درصد مواقع برایتان سود به همراه دارد، عرضه اولیه سهام است؛ البته لازم به ذکر است که عرضه اولیه هم دانش و تخصص می‌خواهد تا ضرری متحمل نشوید.
اگر شما فرد ریسک‌پذیری نباشید، باید به روش‌های دیگری که برای سرمایه‌گذاری میزان ریسک کمتری می‌خواهد، روی بیاورید. روش‌هایی مثل دریافت وام، خرید طلا، سکه و… ما در بخش بعد به شما در این باره مفصل‌تر توضیح داده‌ایم.
اگر تمایلی به حضور در بازار سرمایه ندارید، این بخش را بخوانید!
ممکن است شما جزو دسته افرادی باشید که ریسک حاصل از سرمایه‌گذاری به روش نوین را نمی‌پذیرید و همیشه احتیاط را در نظر می‌گیرید. در واقع افراد محتاط پایشان را اندازه گلیمشان دراز می‌کنند و تمایلی به حضور در عرصه بورس و بازار سرمایه ندارند؛ بلکه به دریافت یک وام فوری و مدیریت هزینه‌های جاری زندگی به این شیوه بسنده می‌کنند.
برای آنکه شما بتوانید با ریسک کمتر و همچنین بی‌دغدغه‌تر وارد حوزه سرمایه‌گذاری شوید، نیازی نیست بدانید حجم مبنا چیست، نیازی نیست در دنیای بورس و … وارد شوید؛ بلکه تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی شما می‌توانید با بودجه نسبتا زیادتری (البته اگر نقدینگی شما زیاد است)، خانه و یا یک زمین در منطقه‌ای از شهر بخرید و شاهد رشد قیمت آن در سالیان پیش رو باشید؛ چون ملک در اکثر مواقع، موجبات پیشرفت شما و داراییتان را فراهم می‌کند.
همچنین می‌توانید با بودجه و پس‌انداز مورد نظرتان، طلا و سکه بخرید و سرمایه خود را زیاد کنید.
ضمنا در دنیای امروز که قیمت کالاها روز به روز درحال افزایش است، دریافت وام خرید کالا و تهیه محصولات مورد نیاز شما هم تقریبا می‌تواند یکی از راه‌های پس‌انداز و سرمایه‌گذاری باشد.
ریسک حاصل از سرمایه‌گذاری با تمام روش‌هایی که ذکر کردیم، از تزریق دارایی در بازار سرمایه کمتر است و نیازی نیست اضطراب و استرس رشد یا افت قیمت سهام را داشته باشید.
ضمنا پلتفرم لندو این کار را برای شما آسان کرده است. با یک کلیک وارد سامانه خرید قسطی لندو شوید و درباره خدمات آن بیشتر بدانید.
سوالات متداول درباره حجم مبنا چیست؟
حجم مبنا را از چه طریق می‌توان مشاهده کرد؟
برای مشاهده حجم مبنا لازم است وارد سایت سازمان بورس اوراق بهادار تهران شوید، بعد از آن سهم مورد نظرتان را از تابلوی معاملاتی جستجو کنید و در نهایت در پایین قسمت قیمت معاملاتی میزان حجم مبنا را مشاهده کنید.
حداقل و حداکثر ارزش مبنا در شرکتهای بورسی چقدر است؟
حداقل ارزش مبنا برای تمام شرکت‌ها معادل ۵۰ میلیارد ریال است. حداکثر ارزش مبنا برای شرکتهای با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر، ۱۲۰ میلیارد ریال و برای شرکتهای با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال، ۱۰۰ میلیارد ریال تعیین شده است.
اگر در اثر وجود حجم مبنا، سهمی قفل شود، سازمان بورس چه راهکاری ارائه می‌کند؟
اگر سازمان بورس با چنین وضعیتی مواجه شود، برای یک بازه کوتاه سهم را بدون در نظر گرفتن قانون ارزش مبنا برای معامله باز می‌کند. در نتیجه معاملات دوباره جریان می‌گیرد و سهم بر اساس عرضه و تقاضا قیمت‌گذاری خواهد شد.
حجم مبنا چیست و قانون جدید چگونه در معاملات سهام اثر می‌گذارد؟
در بازارهای سهام موجود در کشورهای مختلف، قانون گذاران به دنبال ایجاد شرایطی هستند که علاوه بر تعیین مناسب قیمتها در چهارچوب خرید و فروش معامله گران، جلوی مداخلات اشخاص فرصت طلب یا سوء استفاده‌گر گرفته شود.
به همین دلیل، همیشه راه‌حل‌هایی برای جلوگیری از اعمال نفوذ این افراد در چرخه طبیعی معاملات و به دنبال آن نوسان‌های غیر معمول قیمت در نظر تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی گرفته میشود تا علاوه بر جلوگیری از ضرر کردن سهامداران، مسیر طبیعی معاملات اوراق بهادار به درستی و بدون ایجاد مشکل طی شود.
به همین دلیل، یکی از عواملی که می‌تواند به جریان مناسب داد و ستدها در بازارهای مالی کمک کند، ایجاد چهار چوبی است که به وسیله آن تمام طرف‌های موجود از جمله ناشران – شرکت‌هایی که نماد معاملاتی آنها در بازار معامله می‌شوند – کارگزاران و هر یک از اشخاص حقیقی یا حقوقی که به شکلی در چرخه معاملات بازار دخالت دارند، بتوانند به راحتی و با حداکثر امنیت در آن به داد و ستد بپردازند.
به همین دلیل است که در تمامی بازارهای اوراق بهادار از جمله بورس تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی نیویورک، بورس‌های شانگهای، توکیو، فرانکفورت و غیره، نهادهایی برای حفظ چهارچوب معاملات و کنترل بر شیوه انجام آن فعالیت می‌کنند. در ایران نیز سازمان بورس و اوراق بهادار به عنوان متولی انجام معاملات در بازار سرمایه، از طریق شرکتهای زیر مجموعه خود – شامل شرکت بورس اوراق بهادار تهران و شرکت فرابورس ایران – در انجام معاملات سهام نظارت دارد. در ادامه به توضیح حجم مبنا می‌پردازیم.
کلیات حجم مبنا
در همین راستا یکی از ابزارهایی که از سال ۱۳۸۲ و در زمان تصدی دکتر حسین عبده تبریزی برای کمک به حفظ آرامش در معاملات سهام از آن استفاده میشود، حجم مبنا است. با استفاده از این ابزار، امکان نوسان غیر معمول تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی و کاذب برای سهم‌های بورسی از بین می‌رود. کاربرد اصلی حجم مبنا در محاسبه قیمت پایانی نمادهای فعال در بورس تهران است.
این ابزار تنها در بورس تهران مورد استفاده قرار می‌گیرد و میزان آن به طور خودکار، توسط سامانه معاملات اندازه گیری میشود. بنابراین هیچ یک از معامله‌گران در محاسبه آن دخالتی ندارند و می‌توانند آن را همیشه در سایت شرکت مدیریت فناوری بورس تهران (tsetmc) و برای هر یک از نمادها مشاهده کنند. برای آنکه بتوانیم حجم مبنا را به خوبی توضیح دهیم ابتدا لازم است تعریفی دقیق از قیمت پایانی داشته باشیم.
قیمت پایانی چیست؟
قیمت پایانی به طور ساده عبارت است از قیمتی که بر اساس میانگین وزنی معاملات هر نماد در یک روز به دست می‌آید. اما آنچه که قیمت پایانی در بورس تهران را از نمادهای مورد معامله در فرابورس جدا می‌کند میزان حجم مبنا تعیین شده از سوی هر یک از این بازارها است. درحالی که بورس تهران حجم مبنا نمادها را بر اساس قوانین داخلی محاسبه می‌کند، مطابق با دستورالعمل‌های تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی به کار گرفته شده در فرابورس، حجم مبنا برای تمامی نمادهای این بازار «عدد یک» در نظر گرفته شده است.
بنابراین قیمت پایانی در هر یک از نمادهای فرابورسی برابر با میانگین موزون تمامی معاملات انجام شده در روز خواهد بود. این در حالی است که نمادهای بورسی باید برای به دست آمدن قیمت پایانی هر روز عدد حاصل از میانگین وزنی را متناسب با حجم مبنا تعیین شده برای آن نماد تعدیل کنند.
لازم به ذکر است از تاریخ ۱۲ اسفند ۹۸، حجم مبنا در شرکت های بورسی تغییر کرده و در شرکت های فرابورسی نیز حجم مبنا جهت محاسبه قیمت پایانی قرار داده شده و دیگر حجم مبنای این شرکت ها یک نیست. که در ادامه به توضیح جزییات این قانون نیز پرداخته خواهد شد.
تعریف حجم مبنا
مطابق با تعریف مندرج در تارنمای شرکت بورس اوراق بهادار تهران، حجم مبنا عبارت است: آن تعداد از یک نوع اوراق بهادار که باید در هر روز مورد دادوستد قرار گیرد تا تمام درصد تغییرات مجاز در آن روز در تعیین قیمت روز بعد لحاظ شود.
هدف از تعیین حجم مبنا این است که سرمایه گذاران اطمینان داشته باشند که نوسانات قیمت سهام در نتیجه خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام شرکت صورت گرفته است و در نتیجه وجود حجم می تواند مانع از ایجاد قیمت های غیراقعی و کاذب در بازار می شود.
با موافقت شورای عالی بورس و اوراق بهادار و طبق مصوبه های جلسه هفتم اسفندماه ۹۸ هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار مقرر شد که برای شرکت های موجود در بازارهای اول، دوم و پایه فرابورس ایران حجم مبنا معادل ۴ در ده هزار تعداد سهام شرکت اعمال شود. فرابورس ایران اعلام کرد که حداقل ارزش مبنا در بازارهای اول و دوم فرابورس، ۵۰ میلیارد ریال و در تابلوهای زرد، نارنجی و قرمز بازار پایه به ترتیب ۲۰، ۱۰ و ۵ میلیارد ریال در نظر گرفته شده است.
همچنین حداکثر ارزش مبنا برای شرکت های با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر ۱۲۰ میلیارد ریال تعیین شده است و برای شرکت های با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال، حداکثر ارزش مبنا ۱۰۰ میلیارد ریال خواهد بود.
| طبقه بندی حداقل ارزش | ارزش |
| حداقل ارزش مبنای بازار اول و دوم فرابورس | ۵۰ میلیارد ریال |
| حداقل ارزش مبنای تابلو زرد | ۲۰ میلیارد ریال |
| حداقل ارزش مبنای تابلو نارنجی | ۱۰میلیارد تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی ریال |
| حداقل ارزش مبنای تابلو قرمز | ۵میلیارد ریال |
| طبقه بندی حداکثر ارزش | ارزش |
| حداکثر ارزش مبنای شرکت با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر | ۱۲۰میلیارد ریال |
| حداکثر ارزش مبنای شرکت با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال | ۱۰۰میلیارد ریال |
از سوی دیگر، تعداد حجم مبنای هر سهم، بر اساس قیمت پایانی سهام در آخرین روز معاملاتی هر هفته محاسبه و از نخستین روز معاملاتی هفته بعد اعمال می شود. همچنین در صورت اعمال اقدامات شرکتی، تغییرات حجم مبنا بر اساس مقررات و با رعایت نصاب های یادشده محاسبه و اعمال خواهد شد. این حجم مبنا داینامیک است تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی یعنی برای هفته بعد در آخرین روز کاری هفته به روزرسانی می شود لذا اگر قیمت سهام بالا رود حجم مبنا کاهشی و اگر قیمت پایین آید افزایشی است.
همچنین از تاریخ ۱۲ اسفند ماه تغییر در حجم مبنای شرکت های بورسی را شاهد هستیم و حداقل ارزش حجم مبنا (تعداد حجم مبنا ضربدر قیمت پایانی چهارشنبه هر هفته) ۵۰ میلیارد ریال و در شرکت هایی با سرمایه ۲۰ هزار میلیارد ریال و بالاتر، ۱۲۰ میلیارد ریال و با سرمایه کمتر از ۲۰ هزار میلیارد ریال ۱۰۰ میلیارد ریال تعیین می گردد. در فرمول قبلی حداقل ارزش ۵۰۰ میلیون ریال و حداکثر ارزش ۱۰ میلیارد ریال بود.
کارکرد قانون جدید حجم مبنا در بورس
کارکرد تغییر قانون حجم مبنا، به نوعی هم اسکیل کردن روند رشد با وضعیت ورود نقدینگی در بازار است. در بازار فرابورس، انتظار می رود این قانون از سرعت رشد بازار کم کند، اما این موضوع تاثیر خود را بیشتر در سهام شرکت های کوچک تری نشان خواهد داد که پیش از این و در عدم وجود حجم مبنا با دستکاری قیمت ها، پروژه شدن و با حجم کوچکی از پول رشد می کردند.
گرچه حجم معاملات اکثر این شرکت ها بیش از دو برابر فرمول اتخاذ شده در روز می باشد و با توجه به در نظر گرفتن قیمت پایانی آخرین روز معاملاتی هفته برای محاسبه حجم مبناء هرچه قیمت بالاتر برود نیاز به حجم مبنای کمتری خواهد بود و این موضوع قیمت ها را به سمت بالاتر سوق می دهد.
بنظر می رسد این قانون کمک کند، نزولی شدن متداوم و قفل شدن در صف فروش نداشته و در صف فروش نیز حجم متناسبی دست به دست شود که با ورود سهامدار جدید از شدت نزول کاسته خواهد شد و در صورت عدم معامله قیمت پایانی ترمز نزول قیمت را خواهد کشید و این مسئله در روزهای منفی به کمک بازار خواهد آمد.
در مجموع با توجه به ورود حجم بالایی از نقدینگی، انتظار می رود چهارچوب های قانونی نیز به مراتب حرفه ای تر و تکمیل شوند، این قانون کمک می کند قیمتها مبتنی بر حجم های واقعی تر مشخص شده و اثر قیمت سازی در بازار کمرنگ تر شود.
در انتها، توضیح ساده این مفهوم چنین است که اگر حجم مبنا برابر با حجم معاملات یک روز یک نماد باشد، قیمت پایانی معاملات آن روز برابر با میانگین وزنی تمامی معاملات در روز یاد شده خواهد بود. اما اگر میزان معاملات انجام شده در یک روز تنها درصدی از حجم مبنا باشد دیگر نمی‌توانیم قیمت پایانی را تنها با گرفتن میانگین وزنی از همه معاملات آن روز به دست بیاوریم.
چگونگی محاسبه حجم مبنا
برای آنکه چگونگی به کارگیری حجم مبنا را به خوبی توضیح دهیم با مثالی ساده کار تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی را پی می‌گیریم. فرض کنید که یک نماد، حجم مبنایی برابر با ۲ میلیون سهم دارد. در چنین شرایطی اگر قیمت پایانی این نماد در روز گذشته ۱۲۰ تومان باشد و میزان معاملات آن در روز مورد نظر به یک میلیون سهم (یعنی ۵۰ درصد حجم مبنا) برسد.
در اولین قدم از محاسبه قیمت پایانی روز جاری، ابتدا میانگین وزنی معاملات آن روز را به دست می‌آوریم. سپس تفاوت میانگین به دست آمده با قیمت پایانی روز گذشته را در نسبت معاملات امروز به حجم مبنا ضرب می‌کنیم و آن را به قیمت پایانی روز گذشته اضافه خواهیم کرد تا قیمت پایانی به دست آمده در این روز محاسبه شود. در این حالت اگر فرض کنیم که میانگین وزنی معاملات روز جاری ۱۳۰ باشد، قیمت پایانی نماد برابر با ۱۲۵ تومان خواهد بود.
میانگین وزنی معاملات امروز: ۱۳۰
قیمت پایانی روز گذشته: ۱۲۰ تومان
حجم مبنا: ۲ میلیون سهم
حجم معاملات روز جاری: ۱ میلیون سهم
تفاوت میانگین وزنی معاملات امروز با قیمت پایانی در روز گذشته:
۱۳۰-۱۲۰=۱۰
تعدیل با حجم مبنا:
۵=۱۰*۰.۵
قیمت پایانی امروز:
۱۲۵=۱۲۰+۵
بنابراین مبنای تغییرات قیمتها و سقف مجاز نوسان روز بعد، در بازه ۵ درصد مثبت و ۵ درصد منفی خواهد بود.
قیمت پایانی سهم چیست
قیمت پایانی سهم میانگین وزنی تمامی قیمت های معامله شده یک سهام در طول یک روز معاملاتی می باشد که بر اساس دو عامل میانگین وزنی تمامی قیمت های معامله شده در آن روز معاملاتی به علاوه مقایسه آن با حجم مبنا تعیین می گردد.
برای مشاوره نحوه محاسبه قیمت پایانی سهم در بورس
برای مشاوره نحوه محاسبه قیمت پایانی سهم در بورس
عناوین اصلی این مقاله
از آنجایی که قیمت سهام در بازار بورس در یک بازه مشخص به عنوان مثال ( +5% _ -5% ) نوسان داشته که در نتیجه آن سبب انجام معاملات مختلف در قیمت های متفاوت می شود. لذا امکان تعیین یک قیمت مشخص به عنوان قیمت سهم مورد نظر در یک روز معاملاتی مشخص وجود ندارد.
بدیهی است که به منظور انجام محاسبات، پیش بینی روند تغییرات آینده، تصمیم گیری در رابطه با خرید یا فروش سهم و سایر موارد از این دست نیاز به تعیین یک قیمت مشخص و ثابت وجود دارد. از این رو سازمان بورس و اوراق بهادار اقدام به محاسبه میانگین وزنی تمامی قیمت های مورد معامله قرار گرفته یک سهم در طول یک روز معاملاتی و تعیین آن به عنوان قیمت پایانی هر سهام در پایان آن روز معاملاتی کرده است.
از آنجایی که قیمت پایانی بر روند تصمیم گیری سهامداران در رابطه با پیش بینی آینده سهام مورد نظر و انجام معاملات خرید و فروش بر روی آن بسیار تعیین کننده می باشد لذا در ادامه به ارائه مطالبی در رابطه با تعریف دقیق قیمت پایانی سهم در بورس، عوامل تعیین کننده آن و نحوه محاسبه این قیمت پرداخته شده است.
قیمت پایانی سهم در بورس چیست
همانطور که گفته شد قیمت پایانی سهم در واقع میانگین وزنی تمامی معاملات انجام شده با قیمت های مختلف سهم مورد نظر است که در بازه نوسان قیمتی مجاز بازار سرمایه ( 10± ، 5± ، 3± ، 2± ، 1±) تنها در یک روز معاملاتی مشخص محقق شده اند. سازمان بورس با معرفی قیمت پایانی به عنوان مبنای محاسبه و پیش بینی سرمایه گذاران در رابطه با روند تغییرات سهام مورد نظر در آینده کمک شایانی به تسهیل فرایند سرمایه گذاری در بازار سرمایه متشکل از بورس و فرابورس کرده است.
به طور کلی نحوه استفاده از قیمت پایانی سهم در بورس به این صورت است که در پایان هر روز معاملاتی بازار سرمایه میانگین وزنی قیمت های محقق شده محاسبه و به عنوان قیمت پایانی سهام مورد نظر در صفحه معاملاتی مربوط به آن درج می شود . همچنین لازم به ذکر است که قیمت یاد شده به عنوان قیمت آغازین سهم مورد نظر در رروز معاملاتی جدید نیز مبنا قرار داده می شود.
بیشتر بخوانید: سجام
عوامل تعیین کننده قیمت پایانی سهام در بورس
عوامل زیادی بر تعیین قیمت پایانی سهام در بورس تاثیر گذار است که از جمله آن ها می توان به افزایش سرمایه شرکت، ارائه سهام حق تقدم برای صاحبان سهم مورد نظر و سایر موارد از این دست اشاره کرد، اما مهمترین و تاثیر گذار ترین آن ها شامل دو عامل است که در ادامه به توضیح هر یک از آن ها به صورت جداگانه پرداخته شده است. این عوامل عبارتند از:
حجم معاملات انجام شده:
همانطور که گفته شد قیمت پایانی سهام های مختلف شامل تمامی قیمت های محقق شده سهم مورد نظر در طول یک روز معاملاتی است که در بازه نوسانی مجاز بازار سرمایه اتفاق می افتد، همچنین لازم به ذکر است که علاوه بر قیمت های مختلفی که تجربه می شود حجم معاملات انجام شده در هر یک از این قیمت ها نیز مهم بوده و در تعیین قیمت پایانی سهم مورد استفاده قرار می گیرد که در این صورت فرمول محاسبه قیمت پایانی سهام در بازار بورس به صورت زیر است:
حجم مبنا:
همانطور که گفتیم میانگین وزنی قیمت سهام علاوه بر اینکه به عنوان قیمت پایانی سهم مورد نظر در پایان یک روز معاملاتی در نظر گرفته می شود ، تاثیر حجم مبنا بر قیمت پایانی به عنوان قیمت آغازین روز معاملاتی بعد نیز در صفحه معاملاتی آن قرار داده می شود که در این حالت علاوه بر حجم معاملات انجام شده عامل حجم مبنا نیز در تعیین آن تاثیر گذار می باشد.
حجم مبنا در واقع نشان دهنده تعداد سهامی است که در یک روز معاملاتی برای یک نماد بورسی باید معامله شود تا رشد قیمت پایانی سهام بتواند به طور 100% بر روی قیمت آغازین و یا آغازین سهام مورد نظر در روز معاملاتی آینده تاثیر بگذارد.
با توجه مطالب ذکر شده برای تعیین قیمت آغازین یا همان بازگشایی یک سهام لازم است تا هر دو عامل تاثیر گذار بر روی آن یعنی قیمت پایانی ( میانگین وزنی قیمت های محقق شده ) و حجم مبنا را در نظر گرفته شود. در ادامه نحوه تعیین قیمت بازگشایی یک سهام بر اساس قیمت پایانی و حجم مبنا آموزش داده خواهد شد.
بیشتر بخوانید: سمات
نحوه محاسبه قیمت بازگشایی سهام با استفاده از قیمت پایانی و حجم مبنای آن
برای محاسبه قیمت آغازین یک سهام در روز معاملاتی جدید تنها کافیست تا با استفاده از قیمت پایانی و حجم مبنای سهام مورد نظر و قرار دادن آن ها در فرمول زیر این کار را انجام دهیم:
در ادامه بخوانید: دریافت کد بورسی
سوالات متداول
1- ✔️ قیمت پایانی سهم در بورس چیست ؟
✔️ میانگین وزنی تمامی معاملات انجام شده با قیمت های مختلف سهم مورد نظر است که در بازه نوسان قیمتی مجاز بازار سرمایه در یک روز معاملاتی مشخص محقق شده اند که در متن مقاله به طور کامل توضیح داده شده است
2- ✔️ عوامل تعیین کننده قیمت پایانی سهام در بورس چه چیز های هستند ؟
عوامل زیادی بر تعیین قیمت پایانی سهام در بورس تاثیر گذار است اما مهمترین و تاثیر گذار ترین آن ها حجم مبنا است که در متن مقاله به ارائه آن پرداخته شده است
3- ✔️ نحوه محاسبه قیمت بازگشایی سهام با استفاده از قیمت پایانی و حجم مبنای آن
✔️ برای محاسبه قیمت آغازین یک سهام در روز معاملاتی جدید تنها کافیست تا با استفاده از قیمت پایانی و حجم مبنای سهام مورد نظر در این رابطه اقدام شود که در متن مقاله به طور کامل توضیح داده شدهاست
کارکرد حجم مبنا در بازار سرمایه
حجم مبنا و تاثیر آن بر تغییرات قیمتی
یکی از موضوعات مهم در تابلو خوانی و بازار خوانی بحث مربوط به حجم مبنا در شرکت می باشد. حجم مبنا حداقل تعداد سهام یک شرکت است که باید در طول روز معامله شود تا قیمت سهم بتواند بر اساس سقف دامنه نوسان روزانه افزایش یا کاهش داشته باشد.
هدف از تعیین حجم مبنا این است که که سرمایه گذاران اطمینان داشته باشند که نوسانات قیمت سهام در نتیجه خرید و فروش تعداد مشخصی از سهام است چرا که در غیر این صورت معامله حتی چند سهم می‌تواند قیمت سهام را تحت تاثیر قرار دهد و قیمت های غیر واقعی در سهم ایجاد کند. به عنوان مثال حجم مبنای شرکت چکارن در شکل زیر ۷۶۸۶۴سهم می باشد.
برای بیشتر شرکت های بورسی حجم مبنا ۰.۰۰۰۸ تعداد سهام شرکت در نظر گرفته شده است. برای شرکت های فرابورس نیز حجم مبنا ۱ می باشد. به عنوان مثال حجم مبنا شرکت دتولید که جز شرکت های فرابورسی می باشد ۱ است.
نکته مهم در حجم مبنا:
گاهی اوقات مشاهده می شود که در صف خرید، آخرین معامله سهم در محدوده سقف دامنه نوسان ۵%+ می باشد ولی قیمت پایانی در محدوده ۱%+ می‌باشد. برای شرکتهای بورسی، زمانی که سهم صف خرید است تعداد سهامی که باید معامله شود حداقل باید به اندازه حجم مبنا باشد تا قیمت پایانی سهم در سقف قیمت مجاز روزانه قرار گیرد و اگر حجم معاملات کمتر از حجم مبنا باشد قیمت پایانی سهم نسبت به حجم معامله تعیین می شود.
مثال:
اگر سهمی دارای صف خرید ۲ میلیونی باشد و حجم مبنای آن ۵۰۰ هزار سهم باشد، در صورت معامله ۲۵۰ هزار سهم، قیمت پایانی ۲.۵% مثبت میشود. اما اگر ۵۰۰ هزار سهم و بیشتر از آن معامله شود قیمت پایانی سهم ۵% مثبت میشود. حال همین وضعیت را می‌توان برای صف فروش نیز مد نظر داشت. در شکل زیر سهام شرکت کارخانجات داروپخش مورد بررسی قرار گرفته است.
نکته مهم در حجم مبنا:
گاهی اوقات مشاهده می شود که در صف خرید، آخرین معامله سهم در محدوده سقف دامنه نوسان ۵%+ می باشد ولی قیمت پایانی در محدوده ۱%+ می‌باشد. برای شرکتهای بورسی، زمانی که سهم صف خرید است تعداد سهامی که باید معامله شود حداقل باید به اندازه حجم مبنا باشد تا قیمت پایانی سهم در سقف قیمت مجاز روزانه قرار گیرد و اگر حجم معاملات کمتر از حجم مبنا باشد قیمت پایانی سهم نسبت به حجم معامله تعیین می شود.
مثال:
اگر سهمی دارای صف خرید ۲ میلیونی باشد و حجم مبنای آن ۵۰۰ هزار سهم باشد، در صورت معامله ۲۵۰ هزار سهم، قیمت پایانی ۲.۵% مثبت میشود. اما اگر ۵۰۰ هزار سهم و بیشتر از آن معامله شود قیمت پایانی سهم ۵% مثبت میشود. حال همین وضعیت را می‌توان برای صف فروش نیز مد نظر داشت. در شکل زیر سهام شرکت کارخانجات داروپخش مورد بررسی قرار گرفته است.
حجم مبنا
حجم مبنای سهام یک شرکت در بورس چیست؟ این شاخص چه تاثیری در خرید و فروش های بازار بورس می گذارد؟ برای آن که برداشت صحیح و دقیقی نسبت به این فاکتور خاص در بازار بورس داشته باشید لازم است با مفهوم دامنه نوسان و قیمت پایانی سهم نیز آشنا باشیم. بدانیم دامنه نوسان چیست؟ دامنه نوسان در بورس و فرابورس چقدر است؟ قیمت پایانی چیست؟ قیمت پایانی چگونه محاسبه میشود؟ از این رو در این مقاله تلاش شده که به این پرسشها پاسخ داده شود.
دامنه نوسان قیمت چیست؟
برای تعریف حجم مبنای سهام یک شرکت ابتدا باید به تعریف دامنه نوسان دقت داشته باشید. دامنه نوسان در حقیقت آن میزانی از تغییرات قیمتی است که در یک روز برای سهام یک شرکت، امکان پذیر خواهد بود. سهام بورس اورق بهادار بازه مثبت و منفی 5 درصد و حق تقدم سهم ها در بازه منفی و مثبت 10 درصد نوسان دارند. این دامنه نوسان در بازار فرابورس متفاوت است. بازار فرابورس دارای سه تابلو زرد، نارنجی و قرمز است که سهم های فرابورس در یکی از این تابلو قرار خواهند گرفت. دامنه نوسان تابلو زرد مثبت و منفی 3 درصد که اگر در سه روز متوالی صف تشکیل شود (صف خرید یا فروش) دامنه در روز چهارم به مثبت و منفی 5 تغییر خواهد کرد، تابلو نارنجی مثبت و منفی 2 درصد که اگر در سه روز متوالی صف تشکیل شود (صف خرید یا فروش) دامنه در روز چهارم به مثبت و منفی 4 تغییر خواهد کرد و تابلو قرمز مثبت و منفی یک درصد که اگر در سه روز متوالی صف تشکیل شود (صف خرید یا فروش) دامنه در روز چهارم به مثبت و منفی 3 تغییر خواهد کرد است .
براساس مقرراتی که در بازار سرمایه تعریف شده است در برخی از موارد سهام در بازار بورس بدون دامنه نوسان قیمت معامله می شود. این موارد به شرح زیر است :
- چنانچه سهم بعد از مجمع عمومی سالیانه که برای تقسیم سود برگزار شده است بازگشایی شود .
- بازگشایی سهم بعد از مجمع فوق العاده که به منظور تغییر سرمایه شرکت برگزار می شود .
- بازگشایی سهم بعد از تغییر سود هر سهم یا EPS در صورتی که تغییر از ۲۰ درصد بیشتر باشد .
حجم مبنای سهام یک شرکت چیست؟
حال که با مفهوم دامنه نوسان قیمت آشنا شدیم به تعریف حجم مبنای سهام یک شرکت می پردازیم. حجم مبنا کمترین میزان معامله یک سهام است که به موجب آن نوسانات آن سهام در دامنه نوسان به سقف یا کف می رسد. حجم مبنا از سال 1382 به بازار بورس وارد شد و پیش از آن چنین مفهوم تعریف شده ای در معاملات بازارهای بورسی حضور نداشت. در سال 1382 و زمانی که دکتر حسین عبده تبریزی بر مسند دبیر کلی بورس جای گرفت، این مفهوم را به بازار بورس وارد کرد. انگیزه تبریزی از اعمال مفهومی به نام "حجم مبنا" به بازار بورس، خط کشی کردن این بازار به گونه ای که معاملات آن در یک چهارچوب مشخص و با سطح آرامش و اطمینان بالاتر انجام شوند، بود. او در واقع توانست در این زمینه موفق نیز عمل کند و حجم مبنا از آشفتگی و هیجان زدگی معاملات بورس و تاثیر آن ها بر قیمت، به شدت کاست. البته طرح حسین عبده تبریزی، مخالفانی نیز داشت و برخی از افراد بازار سرمایه با شکل گیری چنین چیزی مخالفت کرده و آن را مانعی در معاملات آزاد بورس، قلمداد کردند .
از تاریخ دوازدهم اسفند ماه سال 1398 نیز حجم مبنا در بازاز فرابورس ایران پیاده سازی شد. تا قبل از این تاریخ حجم مبنا برای نمادهای موجود در تمامی بازارهای فرابورس 1 بوده است. البته لازم به ذکر است که این فاکتور مهار کننده تنها در بازار بورس و فرابورس ایران دیده می شود و یک فرمول جهانی در بازارهای بورس به شمار نمی رود .
نحوه محاسبه حجم مبنای سهام یک شرکت
در فاصله سال های 1382 تا 1393، حجم مبنای سهام یک شرکت عددی ثابت بود و هر نماد بورسی بسته به اندازه خود و تعداد سهامی که به بازار وارد می کرد، از این نرخ ثابت حجم مبنا تاثیر می پذیرفت. اما از سال 1393 به بعد، فرمول محاسبه حجم مبنای سهام یک شرکت دستخوش تغییراتی شد. شکل محاسبه حجم مبنا به این ترتیب است در یک سال حداقل 20 درصد تعداد سهام شرکت معامله شود. اگر در نظر بگیریم یک سال دارای 250 روز کاری است بنابراین برای محاسبه حجم مبنا یک روز کافی است 20 درصد تعداد سهام شرکت را بر 250 روز کاری تقسیم کنیم که در این صورت حجم مبنا برابر 0.0008 (هشت ده هزارم) کل سهم شرکت می شود. البته قابل ذکر است محاسبه و عدد یاد شده تنها برای محاسبه حجم مبنا بازار بورس است. حجم مبنا برای فرابورس 0.0004 (چهار در ده هزارم) برابر تعداد سهام شرکت است . در سال 1398 سازمان بورس اوراق بهادارو شورای عالی بورس حجم مبنای کلیه ی شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران براساس فرمول قبلی (ماده واحده مصوب 28 / 11 / 1398 هیئت مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار) چهار در ده هزار سهام شرکت اعلام کرد وبراین اساس حجم مبنای شرکت های بورس از 0.0008 به 0.0004 تغییر یافت .
همچنین شروط های زیر برای کلیه شرکتهای بورسی و فرابورسی تعیین شده است :
- حداقل ارزش مبنا برای تمامی شرکت‌ها در بازار بورس بازار اول و دوم فرابورس برابر با 50 میلیارد ریال
- حداقل ارزش مبنا در بازار پایه زرد برابر با 20میلیارد ریال
- حداقل ارزش مبنا در بازار پایه نارنجی برابر با 10میلیارد ریال
- حداقل ارزش مبنا دربازار پایه قرمز برابر با 5میلیارد ریال
- حداکثر ارزش مبنا برای شرکتهای با سرمایه 20 هزار میلیارد ریال و بالاتر، 120 میلیارد ریال
- برای شرکتهای با سرمایه کمتر از 20 هزار میلیارد ریال، 100 میلیارد ریال
دیدگاه شما