انواع مختلف ریسکهای مالی چیست؟
ریسک عملیاتی
ریسک چیست؟
ریسک بخشی از هر تلاش انسانی است. از لحظه ای که صبح از خواب بیدار می شویم، رانندگی می کنیم یا از وسایل حمل و نقل عمومی برای رفتن به مدرسه یا محل کار خود استفاده می کنیم تا زمانی که دوباره به تختخواب خود برگردیم، در معرض ریسک های مختلفی هستیم.
آنچه مطالعه ریسک را جذاب می کند این است که اگرچه ممکن است برخی از این ریسک ها کاملاً داوطلبانه نباشد، اما ما به دنبال برخی از ریسک ها هستیم (به عنوان مثال سرعت زیاد در بزرگراه ها، پرش از ارتفاع و یا شرط بندی) و از آنها لذت می بریم. اگرچه ممکن است برخی از این ریسک ها پیش پا افتاده باشند، اما برخی از آنها تفاوت قابل توجهی در زندگی ما ایجاد می کنند. شاید بتوان ادعا کرد که هر پیشرفت بزرگ در تمدن بشری، از اختراع ابزار غارنشینی گرفته تا ژن درمانی، به این دلیل امکان پذیر شده است که فردی مایل بوده است ریسک کند و وضعیت موجود را به چالش بکشد.
در طول تاریخ بشر، ریسک و حفظ بقاء همواره در کنار هم بوده اند. انسانهای اولیه، زندگی کوتاه و بیرحمانه ای داشته اند، زیرا جستجوی غذا و سرپناه آنها را در معرض آسیب های جسمی از سوی حیوانات درنده و آب و هوای نامناسب قرار می داد. حتی با توسعه بیشتر جوامع مستقر در سومر، بابل و یونان، ریسک های دیگری مانند جنگ و بیماری به آنها تحمیل گردید.
مردم، غالباً ریسک را به عنوان تهدیدی برای هدف، در نظر می گیرند. به عبارت دیگر، ریسک را چیزی تصور می کنند که تأثیر منفی بر اهداف بگذارد یا عوامل مؤثر در موفقیت یک کسب و کار را تهدید کند. با این حال ریسک می تواند به همان اندازه که تهدید است، فرصت نیز باشد. به همین دلیل در مباحث تخصصی، همیشه از ریسک به عنوان تهدید سخن نمی گویند، بلکه از تأثیرات مثبت آن نیز صحبت می شود.
عبارت ریسک از واژه ایتالیایی ریسکو (risco یا rischio) به معنی خطر گرفته شده است که در قرن هفدهم وارد زبان انگلیسی گردید. بر اساس تعریفی که در سال1992 میلادی ارائه شد، ریسک را “شانس وقوع یک خطر” تعریف کرده اند که این موضوع، مفهوم احتمال یا عدم اطمینان را نشان می دهد.
در زبان چینی، اصطلاح ریسک با در کنار هم قرار گرفتن دو عبارت بیان شده است که ترجمه آنها “خطر” و “فرصت” می باشد که نشان دهنده تاثیر مثبت و منفی ریسک می باشد. به عبارت دیگر، ریسک به این معنی است که شما به همان اندازه که مستعد صعود هستید به همان اندازه نیز مستعد نزول خواهید بود و ریسک، همواره سرازیری و نزول نیست حتی در مواقعی که چنین احساس می شود.
در حال حاضر تعاریف متفاوتی از ریسک وجود دارد که برخی از آنها عبارتند از:
- ریسک عبارت است از خطری که به علت عدم اطمینان در مورد وقوع حادثه ای در آینده، پیش می آید و هر چقدر این عدم اطمینان بیشتر باشد، ریسک بالاتر است.
- ریسک عبارت است از احتمال این که بازده واقعی سرمایه گذاری از میزان مورد انتظار، کمتر شود.
- ریسک عبارت است از حاصل ضرب احتمال وقوع یک رویداد نامطلوب در تاثیر زیان وارده از آن رویداد.
- ریسک، احتمال عدم دستیابی به هدف می باشد.
- ریسک، به معنی احتمال آسیب و یا زیان می باشد.
از میان تعاریف متعدد ارائه شده برای ریسک، تعریفی که کوزو (COSO) ارائه می دهد شاید از متداول ترین و بهترین تعاریف ریسک باشد:
ریسک، احتمال وقوع رویدادی است که دستیابی به استراتژی و اهداف را تحت تاثیر قرار خواهد داد.
تعریف ریسک عملیاتی
اصطلاح ریسک عملیاتی، برای اولین بار در اوایل دهه 1990 در خدمات مالی پدیدار شد. تا مدتها برای تشخیص ریسک های عملیاتی، لازم بود به این سؤال پاسخ داده شود که کدام یک از ریسک ها متفاوت با سایر ریسک ها است، تا بتوانیم آنها را در گروه ریسک های عملیاتی قرار دهیم. با افزایش آگاهی از ریسک و نشر آن، نیاز به داشتن یک تعریف مشترک از ریسک عملیاتی تقویت گردید.
در هر سازمانی، بایستی یک تعریف قابل درک و قابل پذیرش در خصوص ریسک عملیاتی تبیین گردد. در سالهای گذشته تعریف یکسان و متداولی از ریسک عملیاتی در ادبیات ریسک و یا در صنعت مالی مشاهده نمی گردید و ریسک عملیاتی، به ریسک های ذاتی مختلفی گفته می شد که فعالیت های کسب و کار در سراسر سازمان را در بر می گرفت و به دنبال آن، زیان های شدیدی به سازمان وارد می گردید. اما مشخص گردید ریسک های عملیاتی چیزی وسیع تر از این مفهوم بوده و مؤلفه هایی از ریسک های عملیاتی وجود دارد که زمینه ساز سایر ریسک ها است.
اگرچه این نوع ریسک، از صدها سال قبل وجود داشته است اما اصطلاح ریسک عملیاتی به خودی خود، در دهه گذشته تعریف شده است. برخلاف تعاریف “ریسک بازار” و “ریسک اعتباری” که کاملاً شفاف بیان گردیده بود، تعریف ریسک عملیاتی از زمان شکل گیری، به سرعت در حال تکامل بوده است. در ابتدا، به هر نوع ریسك غیرقابل تشخیص که یك بانك با آن روبرو می گردید، ریسک عملیاتی گفته می شد. بررسی انجمن بانكداران انگلیس (BBA) در سال 1999 میلادی نشان داد که اگرچه توافق كلی در مورد مفهوم كلی ریسك عملیاتی وجود دارد، اما از نظر جنبه های تفصیلی، در برخی موارد تنوع آرا وجود دارد. با این حال، بحث و تبادل نظر بیشتر، تعریف این نوع از ریسک را به طور قابل توجهی تصحیح نمود. از لحاظ تئوری، در سازمان های مالی تعاریف زیادی برای ریسک عملیاتی وجود داردکه برخی از آنها عبارتند از:
- ریسک عملیاتی، انواع مختلف ریسکهای مالی چیست؟ تمامی ریسک ها به استثناء ریسک های اعتباری و بازار است.
- ریسک های عملیاتی، رویدادها، فعالیتها یا شرایطی هستند که می توانند بر یک سازمان و دستیابی به اهداف تجاری یا کیفی، اثر بگذارند.
- ریسک عملیاتی، ریسکی است که از نواقص سیستم های اطلاعاتی یا کنترل های داخلی، منجر به زیان غیر منتظره خواهد شد. این ریسک با خطای انسانی، خرابی سیستم ها و رویه ها یا کنترل های ناکافی همراه است.
- ریسک عملیاتی، ریسک زیان های ناشی از شکست یا عدم کفایت فرآیندها، افراد، سیستم ها و یا ناشی از حوادث بیرونی است. (کمیته نظارت بانکی بال).
تعریف ریسک عملیاتی که اکنون بیشتر در شرکت های ارائه دهنده خدمات مالی مورد استفاده قرار می گیرد، پیشنهادی است که توسط کمیته نظارت بانکی بال طی مستندی با عنوان “ International Convergence of Capital Measurement and Capital Standards ” منتشر شده است، که به شرح ذیل می باشد:
“ریسک عملیاتی، ریسک زیان مستقیم یا غیرمستقیم ناشی از عدم کفایت یا شکست فرآیندهای داخلی، افراد، سیستم ها یا ناشی از حوادث بیرونی است.”
کمیته بال در تعریف ریسک عملیاتی، ریسک حقوقی را به ریسک های انواع مختلف ریسکهای مالی چیست؟ عملیاتی اضافه نموده است اما ریسک های استراتژیک و شهرت را از آن حذف نموده و با این کار، تعریف ریسک عملیاتی را محدودتر و دقیق تر ساخته است.
اگرچه این تعریف برای موسسات مالی و بانک ها ابداع شده است، اما این تعریف، مفهوم منطقی از دامنه ریسک عملیاتی در کلیه صنایع است. علیرغم اینکه کمیته بال تعریف ریسک عملیاتی را منتشر کرده است اما آن را به صورت یک بیانیه کلی ارائه داده و تعریف شفاف و واضحی از افراد، فرآیند، سیستم ها و رویدادهای بیرونی بیان نکرده است.
در جدول زیر نمونه هایی از زیر مجموعه های چهار محرک کلیدی در تعریف بال، آورده شده است.
به طور خلاصه می توان گفت، ریسک عملیاتی ریسکی است که با فعالیتهای روزمره یک سازمان در ارتباط است که شامل مدیریت عملکرد فرآیندها، افراد و سیستم ها برای رسیدن به اهداف مورد انتظار می باشد. بانک ها می توانند فرآیندهای خود را برای کاهش خطای انسانی و شکست های عملیاتی تنظیم کرده و برنامه های احتمالی برای کاهش مشکلاتی مانند خرابی سیستم را تهیه کنند.
هر زمان که در شیوه انجام یک کار، ابداع یا اصلاحی صورت بگیرد، باید ریسک های عملیاتی آن مدیریت شود تا شانس موفقیت تا حد ممکن بیشتر شده و درمقابل، احتمال شکست، آسیب یا زیان تا حد ممکن کمتر شود. این یک رویکرد منطقی برای متعادل کردن ریسک ها در برابر منافع حاصل از آن در یک وضعیت و سپس انتخاب موثرترین اقدام است.
مدیریت ریسک عملیاتی
مدیریت ریسک عملیاتی ابزاری برای تصمیم گیری است که به طور سیستماتیک به شناسایی ریسک ها و مزایای عملیات سازمان و انتخاب بهترین اقدام در هر شرایطی کمک می کند. فرایند مدیریت ریسک برای به حداقل رساندن ریسک ها به منظور کاهش فجایع، حفظ دارایی ها و حفاظت از سلامت و رفاه طراحی شده است. این فرایند در هنگام انجام عملیات و رویه های کاری (و نه پس از آن) اجرا می شود که به عنوان مثال می توان به اقداماتی که قبل از هر پرواز در فرودگاه ها انجام می شود، اشاره نمود.
به طور کلی، مدیریت ریسک بیش از آنکه عملی واکنشی باشد، اقدامی پیشگیرانه است. این روش مبتنی بر این فلسفه است که صبر کردن در انتظار وقوع یک حادثه و سپس یافتن راهی که بتوان از وقوع مجدد آن جلوگیری کرد، غیرمسئولانه و بیهوده است. به عبارت دیگر، هر وقت روش کاری را اصلاح می کنیم تا شانس موفقیت بیشتر شود، در حالی که احتمال شکست، آسیب یا زیان را تا حد ممکن کمتر کنیم، در حقیقت ریسک را مدیریت می کنیم. این یک رویکرد متداول برای ایجاد تعادل بین ریسک ها در برابر منافع حاصل از یک وضعیت و سپس انتخاب موثرترین اقدام است.
مدیریت ریسک باید بخشی کاملاً درگیر و ادغام شده در برنامه ریزی و اجرای هر عملیاتی باشد که به طور معمول توسط مدیریت اعمال می شود و نه روشی برای واکنش در هنگام بروز مسائل و مشکلاتی که پیش بینی نشده اند. تعیین دقیق ریسک ها به همراه تجزیه و تحلیل و کنترل آنها، موجب می شود که مسائل و مشکلاتی که ممکن است در شرایط مختلف بروز کند را پیش بینی نموده و روش های مقابله با آن مشکلات، از قبل مشخص شوند.
یک مسئله در مدیریت ریسک های عملیاتی این است که تا زمانی که ریسک رخ ندهد، اطمینان از تأثیر ریسک امکان پذیر نیست و شدت ریسک ممکن است کمتر برآورد شود. یکی دیگر انواع مختلف ریسکهای مالی چیست؟ از مسائلی که در ریسک عملیاتی وجود دارد، این است که فضای کسب و کار دائماً در حال تغییر است. بنابراین هنگامی که در مورد نحوه مدیریت یا کنترل ریسک ها تصمیم گیری شد، مهم است که فرایندی برای نظارت فعال، بازنگری و گزارش منظم در چارچوب مدیریت ریسک وجود داشته باشد.
تعریف مدیریت ریسک عملیاتی
بانک مرکزی ج.ا.ا با توجه به منابع تخصصی مختلف، به خصوص اسناد کمیته نظارت بانکی بال در سال 1386 اقدام به انتشار بخشنامه ای به شماره مب/3244 با عنوان “مجموعه رهنمودها برای مديريت مؤثر ريسک عملياتی“، نموده است که در آن مدیریت ریسک عملیاتی را به صورت زیر تعریف نموده است:
مدیریت ریسک عملیاتی “عبارت است از فرآیند شناسایی، ارزیابی و اندازه گیری، تجزیه و تحلیل و واکنش مناسب نسبت به ریسک عملیاتی و نیز نظارت ( شامل پایش و گزارش دهی و …)، مستمر بر آن با توجه به شرایط متغیر محیطی ( اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، تکنولوژیک و …).”
در ادامه بخشنامه مذکور به این موضوع اشاره شده است که مديريت ريسک عملياتي از سه جزء ذيل تشکيل می شود:
• شناسایی، ارزیابی و اندازه گیری ریسک عملیاتی؛
• پایش ریسک عملیاتی و گزارش دهی؛
• کنترل ریسک عملیاتی و کاهش آن.فرایند مدیریت ریسک عملیاتی
اداره کل مطالعات و مقررات بانک مرکزی ج.ا.ا در سال 1383 اقدام به انتشار مجلدی با عنوان “اقدامات موثر برای مدیریت و نظارت ریسک عملیاتی” نموده است که ترجمه رهنمود کمیته بال با نام “Sound Practices for the Management and Supervision of Operational Risk” منتشر شده در سال 2003 میلادی می باشد. در این مجلد، در اصول شماره 4 تا 7 به موضوع مدیریت ریسک اشاره شده است که شامل؛ شناسایی، اندازه گیری، پایش، کاهش-کنترل می باشد. همچنین اصول 6 تا 9 رهنمود کمیته بال با عنوان “Principles for the Sound Management of Operational Risk” منتشره شده در سال 2011 میلادی، در بخش محیط مدیریت ریسک به شناسایی و ارزیابی، پایش و گزارشگری، کنترل و کاهش پرداخته است.
بنابراین با توجه به اصول فوق الذکر و مطالب ارائه شده در تعریف و اجزای مدیریت ریسک علمیاتی، می توان گفت علیرغم اینکه در مستندات مختلف، فرایند مدیریت ریسک به مراحل مختلف تقسیم بندی شده است، لیکن تمامی آنها تفکیک یا ترکیبی از بخش هایی است که در رهنمودهای کمیته بال به آن اشاره شده است. لذا فرایند مدیریت ریسک را می توان به 5 مرحله تقسیم نمود که در چرخه ای به صورت زیر در کنار یکدیگر قرار می گیرند.
1- شناسایی
2- ارزیابی
3- گزارشگری
4- پاسخ به ریسک (کاهش و کنترل)
5- پایشانواع ریسک سرمایه گذاری؛ ۱۱ ریسکی که سرمایه شما را تهدید میکند
ریسک به زبان ساده احتمالی است قابل اندازهگیری از ارزش ازدسترفته یا بهدستنیامده. وقتی صحبت از سرمایه گذاری است ریسک عبارت است از عدم اطمینانی که در مورد بازدهی مورد انتظار یک سرمایهگذاری انواع مختلف ریسکهای مالی چیست؟ وجود دارد. پیش از اینکه بتوانید دربارهی سرمایهگذاری تصمیم بگیرید باید با انواع مختلف ریسک سرمایه گذاری آشنا باشید. برای همین در این مقاله میخواهیم به انواع متفاوت ریسک سرمایه گذاری اشاره کنیم.
ریسک نرخ بهره (Interest Rate Risk)
ریسک نرخ بهره احتمالِ افتِ ارزش اوراق بدهی با نرخ ثابت است که بر اثر افزایش نرخ تورم اتفاق میافتد. هر زمان که سرمایهگذاران اوراق بهاداری بخرند که سودی با نرخ ثابت دارد، سرمایهشان را در معرض ریسک نرخ بهره قرار دادهاند. این مسئله برای اوراق قرضه و همچنین سهام ممتاز مصداق دارد.
ریسک تجاری (Business Risk)
ریسک تجاری میزان ریسکی است که با اوراق بهادارِ به خصوصی مرتبط است. این ریسک را با نام ریسک غیرسیستماتیک نیز میشناسند که به ریسک مرتبط با صادرکنندهی به خصوص یک اوراق بهادار ارتباط دارد. به طور کلی همهی کسبوکارها در یک صنعت دارای نوع یکسانی از ریسک تجاری هستند. اما ریسک تجاری در مورد هر کسبوکار به احتمالِ ورشکستگیِ مالی صادر کنندهی سهم یا ورق قرضهی آن کسبوکار اشاره دارد. یک راه متداول برای اجتناب از ریسک غیرسیستماتیک ایجاد تنوع در سرمایهگذاری است؛ یعنی خرید سهم از صندوقهای سرمایهگذاری مشترکی که اوراق بهادار شرکتهای متنوع بسیاری را در سبد سرمایهگذاریشان دارند.
ریسک اعتباری (Credit Risk)
این ریسک به احتمال عدم توانایی صادرکنندهی اوراق قرضه برای پرداخت نرخ سود مورد انتظار و/یا بازپرداخت اصل پول اشاره میکند. معمولا هر چه ریسک اعتباری بالاتر باشد نرخ بهرهی اوراق نیز بالاتر خواهد بود.
ریسک مالیاتپذیری (Taxability Risk)
ریسک مالیاتپذیری به ریسک اوراق قرضهای اشاره دارد که در ابتدا با فرض معاف بودن از مالیات صادر میشوند اما ممکن است پیش از فرا رسیدن موعد سررسید، تغییر وضعیت بدهند و شامل پرداخت مالیات بشوند. از آنجا که اوراق قرضهی معاف از مالیات نرخ بهرهی پایینتری نسبت به انواع دیگر این اوراق دارند، دارندگان آنها در صورت بالفعل شدن ریسک مالیاتپذیری، بازدهی کمتری نسبت به حالت اولیه (معاف بودن از پرداخت مالیات) دریافت خواهند کرد.
ریسک استرداد (Call Risk)
ریسک استرداد مختص اوراق قرضه است و به احتمال استرداد اوراق قرضه پیش از موعد سررسید آن اشاره دارد. ریسک استرداد معمولا در کنار ریسک سرمایه گذاری مجدد مطرح میشود، که کمی بعد به آن میپردازیم، زیرا دارندهی اوراق قرضه در این مرحله باید بفهمد کدام سرمایهگذاری مقدار برابری سود و ریسک را برای او به همراه خواهد آورد. ریسک استرداد اغلب زمانی محتملتر است که نرخ تورم رو به کاهش باشد. در چنین شرایطی شرکتها سعی میکنند با جمعآوری اوراق قرضهی منتشر شدهشان و سپس انتشار اوراقی که نرخ بهرهی پایینتری دارند؛ پول کمتری از دست بدهند. در شرایط کاهش نرخ بهره سرمایهگذاران معمولا مجبورند ریسک بیشتری را برای بهدست آوردن جریانِ درآمدی یکسان با گذشته متحمل بشوند.
ریسک تورم (Inflationary Risk)
ریسک تورم یا ریسک قدرت خرید به احتمال کاهش ارزش یک دارایی یا درآمد بر اثر افت ارزش واحد پولی یک کشور اشاره دارد. به زبان دیگر ریسک تورم ریسک تورم اقتصادی در آینده است که طی آن قدرت خرید پول جاری که از یک سرمایهگذاری به دست میآید افت پیدا میکند. بهترین راه کاهش این ریسک سرمایه گذاری های سنجشپذیر (appreciable investments) مانند سهام یا اوراق قرضهی قابل تبدیل است که از نوعی مؤلفهی رشد برخوردارند که در طولانیمدت از تورم پیشی میگیرد.
ریسک نقدینگی (Liquidity Risk)
ریسک نقدینگی به این احتمال اشاره دارد که یک سرمایهگذار ممکن است در زمان مورد نیاز و به اندازهی کافی نتواند خرید یا فروش انجام بدهد زیرا در فرصتهای سرمایهگذاری برای خرید و فروش محدودیت وجود دارد. فروش املاک و مستغلات مثالی خوب برای تشریح ریسک نقدینگی هستند. برخلاف اوراق قرضهی دولتی یا سهام بلوچیپ (blue chip) که از شهرت و اطمینان شرکتهای معتبر و بزرگ برخوردار هستند و ریسک نقدینگی پایین دارند (به سرعت به فروش میروند) اغلب اوقات فروش املاک و مستغلات در لحظهی مورد نیاز، دشوار است.
ریسک بازار (Market Risk)
ریسک بازار یا ریسک سیستماتیک نوعی ریسک است که تمام اوراق بهادار را به شیوهای یکسان تحت تأثیر قرار میدهد. به زبان دیگر این ریسک در اثر عواملی به وجود میآید که نمیتوان آن را با تنوعبخشی به سرمایهگذاری کنترل کرد. این عوامل در حقیقت برآیند متغیرهای اقتصاد کلان هستند که خارج از کنترل سرمایهگذار است مانند: سیاستگذاری دولت، نرخ بیکاری، تغییرات نرخ ارز، تورم، تولید ناخالص ملی و … .
ریسک سرمایه گذاری مجدد (Reinvestment Risk)
در شرایط کاهش نرخ تورم، دارندگان اوراق بهادار که موعد سررسیدشان نزدیک است یا برای تحویل اوراق بدهی احضار شدهاند، با انتخابی سخت برای سرمایهگذاری روی اوراقی روبهرو هستند که بتوانند نرخ بهرهای مساوی یا بیشتری از اوراق تحویلشده برایشان به ارمغان بیاورد. برای این منظور آنها غالبا مجبورند اوراقی را خریداری کنند که مانند گذشته سود عایدشان نمیکنند؛ مگر اینکه ریسک اعتباری یا ریسک بازار بیشتری را متحمل شوند و اوراقی را خریداری کنند که از اعتبار کمتری برخوردارند.
این شرایط به ریسک سرمایه گذاری مجدد معروف است: این ریسک در شرایطی به وجود میآید که در آن کاهش نرخ تورم به افت ارزش پولِ به دست آمده از یک سرمایهگذاری منتهی میشود و موجب میشود که اصل و سود سرمایه مجددا با نرخ بهرهای کمتر سرمایهگذاری شود.
ریسک اجتماعی، سیاسی، قانونگذاری (Social/Political / legislative Risk)
ریسک مرتبط با احتمال دولتی شدن صنایع، اعمال نامطلوب حکومت یا تغییرات اجتماعی که به از دست رفتن ارزش منجر بشود ریسک اجتماعی یا سیاسی نامیده میشود. ریسکهای قانونگذاری مرتبط با نرخهای بهره نیز میتوانند جزءِ ریسکهای قانونگذاری به حساب بیایند.
ریسک نرخ ارز (Currency/Exchange Rate Risk)
ریسک نرخ ارز، ریسک ناشی از تبدیل واحد پول به یک واحد پولی دیگر است. نوسانات دائمی نرخ ارز خارجی که سرمایهگذاری در آنجا انجام شده در برابر نرخ پول داخلی ممکن است ارزش یک دارایی را با ریسک بالاتری روبهرو کند. برای سرمایهگذاری در کشورهای خارجی نیاز است این تفاوت نرخ ارز در دو کشور مد نظر قرار بگیرد. این ریسک به خصوص زمانی افزایش مییابد که واحد پول کشوری به خصوص به مقدار قابلتوجه افت پیدا کند، در این حالت تمام سرمایهگذاریهای خارجی انجامشده در آن کشور نیز دستخوش این افت خواهند شد. به همین منوال در صورتی که واحد پول کشور یک سرمایهگذار افت کند سرمایهگذاری خارجی برای او سودآور خواهد بود.
قابل درک است که ریسک نرخ ارز برای سرمایهگذاریهای کوتاهمدت، بیشتر است زیرا در آنها فرصتی برای جبران ضررها در طول زمان وجود ندارد.
خدمات ارزیابی ریسک
یکی از مهمترین کار هایی که مدیران موفق قبل از اقدام به کار مهمی انجام میدهند بررسی تمام جوانب آن کار و در نظر گرفتن سود وزیان آن است. مشورت در این زیمنه و کمک گرفتن از افرادی که در حوزه های مختلف تخصص دارند میتواند به آن ها دید آگاهانه تری بدهد. در ارائه خدمات ارزیابی ریسک در شرکت حسابداری آریا تهران متخصصین ما تمامی عواقب و شرایط تصمیم شما را به صورت کاملا طبقه بندی شده در اختیار شما قرار میدهند. ما در تصمیم های دشوار مالی و عملیاتی در کنار شما هستیم و با قدرت در کنارتان میمانیم تا بهترین و سودآور ترین تصمیمات را داشته باشید.
ارزیابی ریسک چیست
ارزیابی ریسک اصطلاحی است که برای توصیف فرآیند یا یک روش کلی استفاده می شود برای مثال : تجزیه و تحلیل و ارزیابی خطر مرتبط با آن خطر.
و اما اصول اصول ارزیابی ریسک شامل به ترتیب زیر است :
- مرحله 1: خطرات (یعنی هر چیزی که ممکن است آسیب برساند) را شناسایی کنید. کارفرمایان وظیفه دارند خطرات بهداشتی و ایمنی کارگران خود را ارزیابی کنند.
- مرحله 2: تصمیم بگیرید انواع مختلف ریسکهای مالی چیست؟ که چه کسی ممکن است آسیب ببیند و چگونه.
- مرحله 3: خطرات را ارزیابی کرده و اقدام کنید. .
- مرحله 4: از یافته ها ثبت کنید.
- مرحله 5: ارزیابی ریسک را مرور کنید.
تعریف ارزیابی ریسک
انواع خدمات ارزیابی ریسک
انواع اجزای ارزیابی ریسک شامل موارد زیر می باشد:
ارزیابی ریسک عمومی خطرات مربوط به وظایف و فعالیت های کاری را ارزیابی می کند. آنها را می توان در مکان های مختلف و توسط شرکت های مختلف برای فعالیت های مشابه استفاده کرد، بنابراین اغلب از آنها به عنوان الگوهای ارزیابی ریسک استفاده می شوند و به شما این امکان را می دهد که از تکرار در فرآیندهای مدیریت ریسک خود جلوگیری کنید.
با این وجود، هنگام استفاده از ارزیابی عمومی ریسک، توجه به این نکته مهم است که هر محل کار و فعالیت کمی متفاوت خواهد بود و هرگونه تفاوت می تواند بر صحت این ارزیابی ریسک تأثیر بگذارد. برای اطمینان از مرتبط بودن ارزیابی های عمومی و اینکه آنها در کاهش خطرات موثر هستند، باید آنها را بررسی کرده و متناسب با آنها تنظیمات را به روز کنید.- ارزیابی خطر خاص سایت
از مهمترین انواع ارزیابی ریسک است، زیرا برای فعالیت خاصی در یک مکان خاص انجام می شود.آنها کاملاً مرتبط هستند و باید در از بین بردن یا کنترل خطرات و ایمن نگه داشتن افراد، موثر باشند.این ارزیابی ها ممکن است پس از انجام ارزیابی های عمومی خطر برای به دست آوردن درک بهتر از خطرات و روش های کنترل ریسک در انجام شود.
از نظر قانونی شما ملزم به انجام اقدامات منطقی برای کاهش خطرات و محافظت از مردم در برابر آسیب هستید. ارزیابی ریسک مخصوص سایت می تواند به شما کمک کند تا متناسب با سطح ریسک، اقدامات کنترلی را برنامه ریزی و اجرا کنید.
به عنوان کاملترین روش ارزیابی ریسک، ارزیابی خطر خاص سایت می تواند به شما کمک کند تا نیروی کار خود و افراد جامعه را در امان نگه دارید و از تجارت خود در برابر مسئولیت های قانونی و خسارت های ناشی از نقض ایمنی محافظت کنید.- ارزیابی خطر پویا
ارزیابی خطر پویا در شرایط پیش بینی نشده انجام می شود. اگر تغییرات ناگهانی و قابل توجهی در سلامت و ایمنی محل کار یا فعالیت های کاری ایجاد شود ، ارزیابی ریسک کتبی ممکن است قابل استفاده نباشد. برای ارزیابی اینکه آیا ادامه کار ایمن است یا خیر، ممکن است لازم باشد خطرات در محل مورد بررسی قرار گیرند.یک چیز مشترک در همه ارزیابی های ریسک فوق این است که آنها باید پس از پنج مرحله انجام روند خدمات ارزیابی ریسک تکمیل شوند.
هنگام انجام فرایند ارزیابی، همیشه توصیه می شود که برای تکمیل ارزیابی ریسک، با دیگر نیرو های انسانی مشورت کنید، زیرا آنها ممکن است راه حلی عملی برای انجام کارها به صورت ایمن بدانند.
خدمات ارزیابی ریسک
انواع تکنیک های تحلیل و ارزیابی ریسک
انواع تکنیک های تحلیل و ارزیابی ریسک عبارتند از :
- ارزیابی ریسک کیفی
- ارزیابی کمی
- ارزیابی ریسک عمومی
- ارزیابی خطر خاص سایت
- ارزیابی ریسک پویا
ارزیابی ریسک کیفی چیست؟
یکی از سوالاتی که در این قسمت مطرح میشود این است که تجزیه و تحلیل کیفی ریسک چیست ؟
بیشتر ارزیابی های ریسک، در گروه ریسک کیفی قرار می گیرد. هنگام انجام ارزیابی کیفی،سیستم ارزیابی از قضاوت شخصی خود برای شناسایی خطرات برنامه ریزی اقدامات کنترلی استفاده می کند.
بعد از اینکه ارزیابی کننده احتمال و شدت خطر را در نظر گرفت، ریسک ها در سطوح بالا، متوسط یا پایین طبقه بندی می شوند.
معرفی تکنیک های تحلیل و ارزیابی ریسک
ارزیابی ریسک کمی چیست ؟
حالا که ارزیابی ریسک کیفی را فهمیدیم سوال بعدی این است که تجزیه و تحلیل کمی ریسک چیست ؟
در این نوع ارزیابی ریسک (ریسک کمی) از ابزارها و تکنیک های کمی برای اندازه گیری سطح ریسک ها استفاده می شود.
ممکن است از یک ماتریس ریسک استفاده شود تا بتواند مقداری را به احتمال و شدت خطرات اختصاص دهد.در نمونه ارزیابی ریسک ممکن است از یک ماتریس 3 × 3 با مقادیر زیر استفاده شود:
- ماتریس ریسک 3 × 3 – احتمال
- بسیار بعید = 1
- احتمالاً = 2
- خیلی زیاد = 3
- ماتریس خطر 3 × 3 – شدت
- کمی = 1
- جدی = 2
- عمده = 3
برای محاسبه سطح خطر، می توان از معادله زیر استفاده کرد:
- ریسک = شدت x احتمال
همچنین گزینه های دیگری برای ماتریس های خطر وجود دارد، مانند ماتریس 5 × 5.
مقادیری که استفاده می کنید به اولویت شخصی و تنوع مورد نیاز شما در سطح خطر بستگی خواهد داشت.
ویژگی های انتخاب روش کیفی یا کمی ریسک
بارزترین تفاوت بین تجزیه و تحلیل ریسک کیفی و کمی ، رویکرد آنها به فرآیند است. تجزیه و تحلیل ریسک کیفی بیشتر ذهنی است.
این کار بر روی شناسایی خطرات متمرکز است تا هم احتمال وقوع یک رویداد خاص در طول چرخه عمر پروژه را اندازه گیری کند و هم تاثیری که در صورت ضربه زدن به برنامه کلی داشته است را می توان اندازه گیری کرد.
سپس نتایج در یک ماتریس ارزیابی ریسک (یا هر نوع گزارش گرافیکی بصری) ثبت می شود.
از طرف دیگر، تحلیل کمی خطر، عینی است. از داده های قابل تأیید برای تجزیه و تحلیل تأثیرات ریسک از نظر اضافه هزینه ، مصرف منابع و تأخیرهای برنامه استفاده می کند.
در نهایت، هدف یکسان است؛ تفاوت در این است که این یک رویکرد علمی پر از داده است.
از نظر افراد، تجزیه و تحلیل ریسک کمی یک مقدار عددی به خطرات موجود اختصاص می دهد – ریسک A، 40٪ احتمال وقوع دارد، بر اساس داده های کمی (نوسانات در هزینه های منابع، متوسط زمان اتمام فعالیت، تدارکات و . . .) و 15٪ احتمال باعث تاخیر در چند روز می شود.
بنابراین کاملاً به کمیت و دقت داده های شما بستگی دارد. بهترین کار برای آن که به خوبی بتوانید ریسک تصمیمات بزرگ مالی را در نطر بگیرید و بهترین تصمیم را برای سودآوری و موفقیت بیشتر اخذ کنید این است که از خدمات ارزیابی ریسک شرکت های معتبری مثل شرکت حسابداری آریا تهران بهره مند شوید.
برآورد میزان ریسک
برداشت های گوناگونی توسط افراد مختلف از یک ریسک مشخص وجود دارد.
افراد مختلف از یک ریسک مشخص، برداشتهایی گوناگون دارند. از سوی افراد غیرعلمی برآورد میزان ریسک با نتایج آماری و معادلات ریاضی ریسک همخوانی ندارد.
به طور کلی ریسک دو جنبه متفاوت را در بر میگیرد:
- ریسک ذهنی : به برداشت از میزان ریسک در سر افراد غیر متخصص که به آن ریسک ذهنی یا درکی میگویند.
- ریسک واقعی : به برآورد علمی ای که بر پایه اطلاعات آماری از میزان ریسک استت، ریسک واقعی گفته می شود.
ریسک ذهنی امکان دارد که کمتر ریسک واقعی یا بیشتر از آن باشد هممچنین ارزیابی ریسک به صورت آگاهانه یا نا آگاهانه صورت می گیرد. در این بین لازم است عواملی که بر قضاوت نادرست افراد تاثیر می گذارند و برای اصلاح ریسک پذیری لازم هستند، شناخته شوند.
انواع تکنیک ارزیابی ریسک
تکنیک PHA، تکنیکBIA ، تکنیک حالات خرابی فرآیند FMEA، تکنیک تحلیل لایههای حفاظت ( LOPA )، تکنیک ارزیابی قابلیت اطمینان انسانی ( HRA ) و تکنیک نگهداری مبتنی بر قابلیت اطمینان RCM انواع تکنیک های ارزیابی ریسک هستند.
معرفی انواع تکنیک ارزیابی ریسک
تکنیک ارزیابی ریسک PHA
تجزیه و تحلیل خطر فرآیند (PHA) مجموعه ای از ارزیابی های سازمان یافته و سیستماتیک از خطرات احتمالی مرتبط با یک فرآیند صنعتی است.
PHA اطلاعاتی را برای کمک به مدیران و کارمندان در تصمیم گیری برای بهبود ایمنی و کاهش عواقب ناشی از انتشار ناخواسته یا بی برنامه مواد شیمیایی خطرناک فراهم می کند.
یک PHA به سمت تجزیه و تحلیل، علل و عواقب احتمالی آتش سوزی، انفجار، انتشار مواد شیمیایی سمی یا قابل اشتعال و ریختن مواد شیمیایی خطرناک حرکت می کند و بر تجهیزات، ابزار دقیق، برنامه های کاربردی، اقدامات انسانی و عوامل خارجی متمرکز است که ممکن است روند را تحت تأثیر قرار دهد.
تکنیک ارزیابی ریسک BIA
تجزیه و تحلیل تأثیر تجاری (BIA) عواقب اختلال در عملکرد و فرآیند کسب و کار را پیش بینی می کند و اطلاعات مورد نیاز برای توسعه استراتژی های بازیابی را جمع آوری می کند.
سناریوهای ضرر احتمالی باید در هنگام ارزیابی ریسک شناسایی شوند. همچنین ممکن است در اثر عدم موفقیت تأمین کننده کالا یا خدمات یا تأخیر در تحویل ، فعالیت ها قطع شود.
موارد احتمالی زیادی وجود دارد که باید مورد توجه قرار گیرند.
تکنیک ارزیابی ریسک RCM
قابلیت اطمینان محور (RCM) مفهومی از برنامه ریزی تعمیر و نگهداری است تا اطمینان حاصل شود که سیستم ها به آنچه کاربر آنها در زمینه عملیاتی فعلی خود نیاز دارند، ادامه می دهند.
اجرای موفقیت آمیز RCM منجر به افزایش در اثربخشی هزینه، قابلیت اطمینان، زمان کار دستگاه و درک بیشتر از سطح ریسکی می شود که سازمان مدیریت می کند.
در خدمات ارزیابی ریسک آریا تهران ما از بهترین روش های تخصصی برای مدیریت ریسک و اولویت بندی ریسک های شغلی و فرآیندی استفاده میکنیم. برای ارتباط با متخصصین این حوزه با ما تماس بگیرید.
مهندسی مالی چیست؟ – نگاهی نو به مهندسی مالی
این سوال که مهندسی مالی چیست؟ چه کاربردهایی دارد و چطور میتوان از تکنیک های آن در بنگاه های اقتصادی استفاده کرد؟ این ها سوالاتی است که در ادامه سوال “مهندسی مالی چیست؟” مطرح خواهد شد. در ادامه قصد داریم از رشته مهندسی مالی بیشتر بدانیم و نگاهی اجمالی و نو به اینکه مهندس مالی کیست؟ بیاندازیم. همراه با کد بورسی باشید.
از رشته مهندسی مالی بیشتر بدانیم
از مهندسی چه انتظاراتی دارید؟ ما اینجاییم تا به تمام سوالات شما در این خصوص پاسخ دهیم.
*نخست، برای هرکس که نیاز به کسب اطلاعات ابتدایی در خصوص مهندسی مالی دارد، اغلب سوالاتی از این قبیل پیش می آید:*
۱– رشته مهندسی مالی با اقتصاد مالی چه تفاوتی دارد؟
- در واقع یک دوره مهندسی مالی بیشتر در لایه های عمیقِ کاربردی و ابزارهای محاسباتی متمرکز می شودتا روی مباحث پایهای و نظری، همچنین اقتصادی و …؛ اما این نکته نیز باید در نظر گرفته شود که در ایران بسته به روش آموزشی هر دانشکده ای میتواند متفاوت باشد.
۲– رشته مهندسی مالی چه فرقی با MBA گرایش مالی (مدیریت ارشد کسب و کار) دارد؟
- پاسخ این است که یک دوره مهندسی نسبت به رشته MBA (مدیریت ارشد کسب و کار)، اغلب کیفیت محاسباتی بسیار بیشتری دارد. در اصل، حالت ایدهآل و خیلی خوب ترکیبی از MBA به عنوان معامله کننده یا معامله گر و مهندسی مالی به عنوان پشتیبان محاسباتی است اما در کشور ایران بسته به روش آموزشی هر دانشکده ای میتواند متفاوت باشد.
تاریخچه ی مهندسی مالی از کجاست و مهندسی مالی چیست؟
واژه “مهندس مالی” برای اولین بار توسط بانک های لندن اواسط دهه ۱۹۸۰ برای افتتاح واحد (مدیریت ریسک) ۱ تشکیل شد و شامل عده ای از متخصصان بود که هر کدام آنها در زمینه (ریسک شرکتی) ۲ دارای تخصص بودند. در آن زمان، این واحدها یک دیدگاه راهبردی جدید انواع مختلف ریسکهای مالی چیست؟ همراه با ابتکار، برای مدیریت ریسک ارائه دادند و همه ی ریسک های مالی موجود برای همه ی شرکت ها را آزمایش کردند.
مهمترین موضوع در بحث جهانی شدن مهندسی مالی، محافظت از اوراق بهادار هر شرکت در برابر بقیه ی شرکت های مالیِ سایر کشورهای دنیاست.
همچنین این را نیز باید بدانیم نوسانات نرخ ارز، نوسانات نرخ بهره و …. بر بازدهی اوراق بهادار تاثیر به سزایی دارد.
-(مدیریت ریسک ۱ : به شناخت، بررسی و تجزیه تحلیل عوامل خطرساز که ممکن است در طول یک پروژه رخ دهد، می گویند.)
-(ریسک شرکتی ۲ : سرمایه گذارانی که صاحب سهام در شرکتی خاصی هستند ولی از سرمایه گذاری مالی در آن سرکت مطمئن نیستند که به آن «ریسک خاص»، «ریسک غیرسیستماتیک» نیز گفته میشود.)
به فرایند های مالی با ایده های نوآورانه با به کارگیری ابزارهای مالی، برای حل مسایل مالی و طراحی اوراق بهادار به روش های خلاقانه توسط مدیران ارشد مالی، «مهندسی مالی» گفته می شود، که برای کنترل و اداره ریسک مالی شرکت ها استفاده می شود.
شرکت های بزرگ تولیدی و خدماتی و ….در دهه های گذشته تلاش کرده اند با به بوجود آوردن ابزارهای جدید مثل: انواع سهام ،انواع اوراق قرضه و یا سایر ابزارهای مالی، وجوه بلاتکلیف در بازارهای مالی را جذب کنند و در فعالیتهایی که سود بیشتری درآن است، سرمایهگذاری کنند.
پس از ناکارآمدیِ تقریبا نسبیِ بازار مهندسی صنایع و (تحقیق در عملیات) ۳ ، آموزشگاه هایی که با این موضوعات درگیر بودند، تصمیم گرفتند تا با ورود به حوزه ی مالی قابلیتهای کمی و آماری خود را از طریق این حوزه انجام دهند؛ بنابراین با نام “مهندسی مالی” رشته ای ایجاد کردند که موضوعش مباحث مالی از قبیل: مدیریت سرمایهگذاری، (پورتفولیو) ۴ ، تخمین ریسک، مدیریت ریسک و… است.
البته در آنها از ابزارهای کمی و مالی مانند روشهای عددی، محاسباتی و آماری به طور وسیع استفاده میشود.
-(تحقیق در عملیات ۳ یا پژوهش عملیاتی: از زیر مجموعه های ریاضیات کاربردی ست، که دیدگاههای کاربردی آن در مهندسی صنایع قابل توجه است.)
-(پورتفولیو ۴ : مجموعه یا سبدی از پروژه ها، طرح ها و یا سایر کارهایی است که برای آسان کردن مدیریت موثر و برآورد کردن کلیه اهداف راهبردی کسب و کار در کنار هم قرار میگیرند .)
در حال حاضر، با توجه به نتایج تجارب این رشته از گذشته تا کنون در مجموع؛ در دانشگاهها و بازارکار؛ علاوه بر موفقیت های قابل ملاحظه؛ محبوبیت چشمگیری نیز داشته است.
اما این موفقیت و محبوبیت حتما به این معنی نیست که از لحاظ رفاه اجتماعی هم موفق بوده است چرا که منتقدین این رشته بر این باورند که رشتههایی مثل رشته مهندسی مالی، استعدادهایی را که می توانند در مباحث بنیادی مفیدتر باشند را به سمت مباحث بازاری می کشاند و ضرباتی نیز انواع مختلف ریسکهای مالی چیست؟ به بدنه جامعه ی مالی وارد کرده است.
یکی از کابردهای دیگر مهندسی مالی، مدیریت داراییها و بدهیها و چگونگی ساختاربندی دارایی ها و بدهی های یک بنگاه اقتصادی است.
هم اکنون میخواهیم بدانیم،مهندسی مالی چه ویژگی های دارد؟
۱- مهندسی مالی انواع ریسک ها را شناسایی و اندازه گیری میکند.
۲- نتایج حاصل از مدیریت شرکت ها را به طور کلی معین و مشخص میکند.
حال با دانستتن نکات فوق میخواهیم بدانیم در واقع هدف و یا اهداف مهندسی مالی چیست؟
- مهندسی مالی، فرصت های سرمایه گذاری را شناسایی میکند در خصوص آنها تحقیق کرده و آنها را به سمت فرصت های سازنده ی اقتصادی و فراهم کردن بستر ی برای رشد بازار سرمایه و بورس کشور هدایت میکند.
- مهندسی مالی،مدیریت مربوط به مصارف، سرمایه گذاری ها و منابع در بنگاه های اقتصادی را به عهده میگیرد.
- مهندسی مالی، موارد مربوط به شرکت های بیمه را مدیریت میکند و همه محصولات بیمه ای برای فراهم آوردن انواع نیازهای موجود در این بازار با توجه به قوانین هر کشور را عرضه و فراهم میکند.
- مهندسی مالی، به بررسی، آنالیز و خلقِ انواع روش های تامین مالی در قسمتِ مسکن جهت برطرف کردن مسائل و مشکلات مسکن درکشور کمک می کند.
- مهندسی مالی، بانکها را به صورت علمی مدیریت میکند، مثل؛ تجزیه تحلیل و مدیریت انواع ریسک ها در نظام بانکی،کمک به توسعه و رشد نظام پولی کشور وهمچنین مدیریت (سبد سهام) ۵ اعتبارات و منابع بانکی و…
- مهندسی مالی، انواع تولیدات و محصولات مالی نوآورانه با توجه به قوانین هر کشور را خلق می کند، انواع تولیدات و محصولات مالی را بررسی کرده و قیمت گذاری آنها و در نهایت مدیریت ریسک هر یک از آنها را به عهده می گیرد.
(سبدد سهام ۵ :به کلیه ی سهامهای خریداری شده توسط سرمایه گذاران، سبد سهام میگویند.)
درصورتی که تمایل دارید تا وارد بازار بورس شوید میتوانید از طریق لینک زیر ( ثبت نام سریع و رایگان ) اقدام به ثبت نام نمایید. راهنمایی و آموزش بورس نیز به صورت رایگان بعد از ثبت نام برای شما ارسال خواهد شد.
نقش مهندسی مالی در بازارهای مالی و اقتصادی چیست؟
۱- ایجاد بازار هدف
۲- نو آوری و استفاده از ابزارهای مالیِ قانونی، برای ایجاد توازن در بازارها
وظایف اصلی مهندسان مالی چیست؟
از نقش های مهندسان مالی به موارد اصلی زیر می توان اشاره کرد:
- نوآوری و خلاقیت؛ منظور از خلاقیت این است که از ساختارهای جدید رو نمایی کنند. مهندسان مالی بیشتر مواقع بر روی اوراق جدید تمرکز میکنند و خلاقیت به خرج می دهند؛ درست زمانیکه اوراق موجود در بازار، نیاز های مشتریان را بر طرف نمی کند، آنها در پی خلق و یا ایجاد اوراقی هستند که نیازهای آن زمانِ مشتریان را برآورده کنند.
- یافتن دریچه های قانونی؛ مهندسین مالی به دنبال پیدا کردن دروازه ها و دیدگاه هایی برای بهره وری و استخراج از قوانین موجود هستند، مثلا با به کار بردن (آربیتراژ) ۶ و قانون های مالیاتی در تلاشند سود را به بالاترین حد ممکن برسانند. آنها همیشه از ریاضیات در نظریه های مالی استفاده میکنند و خیلی سریع ایدههای جدید را پیدا میکنند. مهندسان مالی تلاش میکنند آزاد و رها فکر کنند، بسیار خلاقند و از بسته بودن به دور اند.
- خلق بازار؛ خالقین بازار، داد و ستدهایی را انجام میدهند که نیازهای مشتریان را مرتفع کرده و سپس طبق نظر مشتری، آن را به او می فروشند. یک داد و ستد یا معامله، فقط موقعی در بهترین حالت است که با کمترین هزینه، هدف های مشتری را تأمین کند.
(آربیتراژ)۶خرید و فروش همزمان یک کالا در دو بازار مختلف، که قیمتهای یکسانی در دو بازار ندارند.)
مهندسی مالی چیست؟ – از چه ابزارهایی بهره میگیرد؟
این رشته همانند همه رشته های مهندسی، نیاز به ابزارهای فیزیکی و غیر فیزیکی(معنایی) دارد.
- ابزارهای فیزیکی؛ محصولات فیزیکی و یا تولید هایی که در بازار کالا به خرید و فروش میرسند، یعنی تولیداتی هستند که ارزش ذاتی آنها در خود آنهاست. مثل تجهیزات، مواد غذایی، ماشین آلات ،گاز، نفت و ….
- ابزارهای مالی یا غیر فیزیکی؛ به عبارتی محصولات مالی که در بازارهای مالی معامله میشوند، مانند محصولاتی که ارزش آنها بستگی به جریانات نقدی ای دارد که در آینده برای صاحبان خود ایجاد میکنند.
-ابزارهای مهندسی مالی را میتوان در مجموع به انواع زیر تقسیم و طبقه بندی کرد:
یک- ابزار بدهی: تعهد کاغذی و یا الکترونیکیست که افراد یا شرکتها در قبال دریافت وام، جهت باز پرداخت آن؛ به صاحبان سهام و یا وام دهنده می دهند.
دو-ابزارهای مالكیت: رایج ترین نوع ابزارهای مالکیت سهام عادی شركتها و همچنین قراردادها ست. این ابزارها مربوط به مالكیت حقوق صاحبان سهام و بخشی از یك سازمان است.
سه- ابزارهای مشتقه؛ ابزارهایی که اصولا مبتنی بر یک دارایی پایه هستند که بیشتر برای از میان برداشتن (ریسک بازار) ۷ طراحی شدهاند.
چهار-ابزارهای تركیبی؛ تركیبی از آیتم های بالا هستند كه میتوان به تركیبی از ابزارهای مالكیت و بدهی و اختیار خرید سهام و همچنین اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام اشاره کرد.
(ریسک بازار۷: این احتمال همیشه وجود دارد که یک سرمایه گذار به خاطرکلیه اتفاقات یا عواملی که بر رویکرد کل بازارهای مالی تأثیر میگذارند، دچار زیان شود )
حالا میخواهیم بدانیم،عوامل مؤثر بر رشد مهندسی مالی کدامند؟
۱-مجموعه عوامل محیطی؛ کلیه عواملی که از شرایط اقتصادی-مالی و اقتصادی کشور تاثیر میگیرند و شرکتها ناچارند که خود را با آنها تطبیق دهند و همچنین اثرات آن عوامل را درایجاد ابزارهای مالی خود مورد توجه قرار دهند. این عوامل عبارتست از:
- جهانی شدن بازارها: یکی از خصوصیات بارز بازارهای امروزه ی دنیا، جهانی شدن آنها از راه جریان انتشار سرمایه است. در حال حاضر، اکثر اوراق قرضه و سهام شرکتها، در دیگر کشورهای دنیا نیز به خرید و فروش می رشند. ریسک نوسان، نرخ ارز و ریسک سیاسی کشورها ریسک هایی ست که جهانی شدن بازارها موجب آن شده است.
- قوانین مالیاتی: مقررات و قوانین مالیاتی هرکشوری برروی همه ی شرکت ها در بازارهای مالی تاثیر بسزایی دارند. تغییرات و نوسانات همیشگی این قوانین و مقررات، موجب پدید آمدن یک سری امکانات و محدودیت هایی می شود که شرکتها برای فرار از این محدودیتها و جهت به دست آوردن امکانات و فرصت های بهتر،اقدام به صدور و نشر ابزارهای مالی نوآورانه می کنند.
- نوسان قیمتها:نوسانات و تغییرات قیمتِ همه ی تولیدات مالی و محصولات فیزیکی در بازارها، از ریسک شرکتهارا به وجود می آورند. این شرکتها برای در امان ماندن از ریسک نوسانات قیمت، به طراحی ابزارهای مالی مثل (برگه اختیار معامله) ۸ اقدام میکنند که در آن اختیار خرید و فروش محصولی را با یک قیمت معین و در یک دوره زمانی مشخص به فروشنده و خریدار میدهد و همچنین تعهد میدهد محصول یا محصولاتی را در یک زمان از قبل تعیین شده در آینده با یک قیمت از قبل تعیین شده بر اساس قرارداد آتی به خریدار دهد.
(اختیار معامله ۸ قراردادی بر طبق قانون است که یک خریدار در ازای مبلغ معینی از یک فروشنده آن را می خرد. و سپس اختیارآن را دارد که این دارایی را تا مدت معینی به مبلغ از قبل مشخص شده ای، بخرد یا بفروشد.)
۲-عوامل شرکتی؛ این عوامل مجموعه عواملی هستند که مختص یک شرکت خاص بوده و فقط این شرکتِ به خصوص را تحت تأثیرخود قرار میدهد. این عوامل عبارتست از:
- نیازهای نقدینگی شرکت: نقدینگی، مهمترین عوامل تاثیرگذار بر چرخه عملیاتی شرکتهاست. چراکه شرکتها برای تهیه و تامین کردن سرمایه های در گردش خود، خرید داراییهای ثابت و نیز اجرای طرحهای سرمایهگذاری خود به تأمین نقدینگی نیازمندند.
- فرار از ریسک:کلیه شرکتها از تمامی جهات تحت تأثیر انواع ریسکها قرار می گیرند، شامل: ریسک ورشکستگی، ریسک نوسانات قیمت بازار، ریسک نقدینگی، ریسک طرح های توسعه و پیشرفت و …، که اینگونه ریسک ها، ریسکهایی هستند که در دوره های متوالی و متفاوت زمانی شرکتها از آنها متاثر می شوند. لذا برای فرار از ریسک و مدیریت انواع مختلف آن، به انتشار اوراق بهادار مختلف روی می آورند.
نقش و توانایی فارغ التحصیلان این رشته چیست؟
متقاضیان و شرکت کنندگان در این رشته ی تحصیلی، علاوه بر شناخت موضوعات دانش مالی در زمینه ها وگرایش های متفاوت، با زمینه های جدید در این رشته و جایگاه مهندسی مالی در زمینه ی عملی مالی آشنایی پیدا خواهند کرد. همچنین بالا بردن قدرت تجزیه تحلیل مسائل کاربردی با استفاده از تحقیقات موردی و آشنایی با اصول و مبانی مالی در هر کشوری از خصوصیات اصلی این رشته است. رشته مهندسی مالی با استفاده از ادغام چند علوم متفاوت مثل ریاضیات کاربردی، علوم رایانه و فناوری اطلاعات، مدیریت مالی و ریسک، ریاضیات مالی، و… در اصطلاح رایانهای مالی را تعریف میکند که نیازمندی های مالی همه افراد را به صورت کاملا علمی و تخصصی مرتفع می سازد.
البته متقاضیان این رشته اغلب شباهتهای زیادی با رشته مدیریت مالی میبینند، اما تفاوت اصلی رشته مهندسی مالی و مدیریت مالی، گرایش خاص مهندسی مالی مبتنی بر تجزیه تحلیلهای ریاضی ست که در رشته مدیریت مالی، عدم وجود این گرایش کاملا محسوس است.
انواع بازارهای مالی (Types of financial markets)
در این مقاله به بررسی و توضیح انواع بازارهای مالی میپردازیم.
بازارهای مالی
بازارهای مالی به طور گسترده به هر بازاری که در آن معامله اوراق بهادار انجام میشود، از جمله بازار سهام، بازار اوراق قرضه، بازار فارکس و بازار مشتقات و غیره میگوییم. وجود این بازارها به منظور کارکرد روان اقتصادهای کلان در سطح بین المللی بسیار مهم و حیاتی میباشد.
شناخت انواع بازارهای مالی
بازارهای مالی یک فضای فیزیکی یا پلتفرم مجازی است، که در آن امکان خرید و فروش سهام و یا سایر داراییهای ارزشمند فراهم میباشد. مثلا در بازار سهام، سهام چند شرکت خاص به طور عمومی در بین مردم خرید و فروش میشود. همچنین در بازار فارکس، پول رایج کشورهای مختلف بین خریداران و فروشندگان تبادل میگردد. بازارهای مالی در کشورهایی که اقتصاد سرمایهداری دارند، در سهولت امور اقتصادی نقش مهمی دارند. فعالان بازار (خریداران و فروشندگان)، با سرمایهگذاری روی داراییهای مختلف، سرمایه خود را در این بازار به گردش در میآورند.
بازار سهام تنها یکی از انواع بازارهای مالی است. بازارهای مالی با خرید و فروش انواع مختلفی از ابزارهای مالی از جمله سهام، اوراق قرضه، ارزها و مشتقات ایجاد میشوند. ایجاد شفافیت در بازارهای مالی به شدت مهم است. این شفافیت سازی با اطلاعاتی از قبیل گزارشهای فروش، وامها، بدهیها، سودها، قیمتهای لحظهای و… که در پلتفرمهای مختلف اطلاعرسانی شده و تحلیلگرها و معاملهگرها بر اساس آنها تصمیمگیری میکنند ایجاد میشود. همچنین قیمت سهام یا سایر داراییهایی که در یک بازار مالی خرید و فروش میشود، الزاماً نشاندهندهی ارزش واقعی آن دارایی نیست و میتواند متفاوت باشد.
برخی از بازارهای مالی کوچک با فعالیت اندک هستند و برخی دیگر مانند بورس نیویورک (NYSE) روزانه تریلیون ها دلار اوراق بهادار معامله می شود. بازار سهام یک بازار مالی است که سرمایه گذاران را قادر میسازد تا سهام شرکت های سهامی عام را معامله کنند. بازار اولیه مکانی است که شرکت ها برای اولین بار سهام خود را عرضه می کنند، که به آن عرضه اولیه عمومی (IPO) گفته می شود و با این روش سهام شرکت خود را به فروش می رسانند. هر گونه معامله بعدی سهام در بازار ثانویه اتفاق میافتد، جایی که سرمایه گذاران اقدام به خرید و فروش اوراق بهاداری را که قبلاً مالک آن هستند، مینمایند.
نکته مهم:
قیمت اوراق بهادار در بازارهای مالی ممکن است لزوماً ارزش ذاتی واقعی آنها را منعکس نکند.
انواع بازارهای مالی
بازارهای سهام
شاید فراگیرترین بازارهای مالی، بازارهای سهامی باشند. این بازارها مکانهایی هستند که شرکت ها سهام خود را در آن منتشر میکنند و توسط معاملهگران و سرمایهگذاران خرید و فروش میشوند. بازارهای سهام، یا بازارهای بورس، توسط شرکتها برای افزایش سرمایه از طریق عرضه اولیه عمومی (IPO) استفاده میشوند. سهام متعاقباً بین خریداران و فروشندگان مختلف در بازاری که به عنوان بازار ثانویه شناخته میشود معامله میشود.
شرکتکنندگان معمولی در بازار سهام شامل سرمایهگذاران و معاملهگران (هم خردهفروشی و هم نهادی) و همچنین بازارسازان (MM) و متخصصانی هستند که نقدینگی را حفظ میکنند و بازارهای دوطرفه را ارائه میکنند. خرید و فروش سهام در پلتفرمهای مخصوصی انجام میشود. معاملهگرها، هم میتوانند به صورت حضوری در سازمان بورس و هم به صورت غیرحضوری با استفاده از پلتفرمهای واسطه به نام «کارگزار» (Broker) در بازار سهام فعالیت کنند. کارگزاران اشخاص ثالثی هستند که معاملات بین خریداران و فروشندگان را تسهیل میکنند، همچنین کارگزار زیرساختی فراهم میکند تا خریدارها و فروشندهها به اطلاعات لیست شرکتها، قیمت لحظهای سهام، شرکت در عرضه اولیه سهام و غیره به راحتی دسترسی داشته و معاملات خود را انجام دهند. کارگزار در ازای انجام هر معامله، درصدی از حجم معامله را به عنوان کارمزد دریافت میکند.
سهام شرکت ها در بازارهای رسمی بورس( نظیر بورس نیویورک (NYSE) یا نزدک) یا خارج از بورس (OTC) معامله میشود.
بازارهای خارج از بورس
بازار خارج از بورس (OTC) که مخفف عبارت Over The Counter Markets میباشد یک بازار غیرمتمرکز است، به این معنی که مکانهای فیزیکی ندارد و معاملات به صورت الکترونیکی انجام می شود، که در آن فعالان بازار اوراق بهادار را مستقیماً بین دو طرف بدون کارگزار معامله میکنند. در حالی که بازارهای فرابورس ممکن است معاملات سهام خاصی را انجام دهند (به عنوان مثال، شرکت های کوچکتر یا پرریسک تر که معیارهای فهرست بندی بورس ها را ندارند)، بیشتر معاملات سهام از طریق بورس انجام می شود. با این حال، برخی از بازارهای مشتقه منحصراً فرابورس هستند و بنابراین بخش مهمی از بازارهای مالی را تشکیل می دهند. به طور کلی در بازارهای (OTC) حجم نقدینگی و مقررات کمتری وجود دارد و معاملات آن شفافیت دیگر بازارهای مالی را ندارد.
بازارهای اوراق قرضه
اوراق قرضه اوراق بهاداری است که دولتها یا سازمانها به منظور کسب سرمایه برای اجرای پروژههای تولیدی، عمرانی، خدماتی و ….. منتشر مینمایند. این اوراق دارای تاریخ و سررسید بازپرداخت میباشند. همچنین نرخ سود آنها مشخص میباشد که این نرخ سود از قبل توسط دولت، بانک و یا شرکت مربوطه مشخص میشود.
بازارهای مشتقه
بازارهای مشتقه اوراقی است که ازیک دارایی مشتق میشود. به طور مثال خرید و فروش سهام شرکتهای آمریکایی که در بورس اوراق بهادار آمریکا میباشند تنها برای افرادیکه به بورس آمریکا دسترسی دارند امکان پذیر میباشد. بنابراین امکان معامله سهام این شرکتها برای سایرین وجود ندارد. از اینرو کارگزاران ابزاری به نام مشتقه طراحی کردند که بر اساس نرخ سهام شرکتهای مربوطه ارزشگذاری می شود.
با استفاده از این امکانات میتوان روی هر چیزی مثل سهام، اوراق قرضه،کالا، ارز رایج کشورها، نرخ بهره، شاخص بازار و غیره به صورت دوطرفه معامله کرد. یعنی هم از صعود و هم از نزول قیمت میتوان به سود رسید.در حقیقت چیزی که توسط معاملهگرها خرید و فروش میشود، از ارزش یک دارایی دیگر مثل کالا، سهام، شاخص، یا ارزدیجیتالی مثل بیت کوین مشتق شده و قیمت آن را دنبال میکند. پس یک دارایی مشتقشده به تنهایی فاقد ارزش ذاتی است و قیمت آن به ارزش یک دارایی دیگر مرتبط است.
بازار آتی (Futures Contracts) و همچنین (CFD) جزء بازار مشتقه میباشند. بازارهای آتی از مشخصات قراردادهای استاندارد شده استفاده میکنند. همچنین به خوبی تنظیم میشوند و از اتاقهای پایاپای برای تسویه و تایید معاملات استفاده میکنند. بازارهای اختیار معامله، مانند بورس اوراق بهادار هیئت مدیره شیکاگو (CBOE)، به طور مشابه قراردادهای اختیار معامله را فهرست و تنظیم می کنند. بورس اوراق بهادار و اختیار معامله ممکن است قراردادهایی را در طبقات مختلف دارایی، مانند سهام، اوراق بهادار با درآمد ثابت، کالاها و غیره فهرست کند.
بازار فارکس
بازار فارکس (بازار مبادلات ارزی) بازاری است که در آن شرکت کنندگان میتوانند خرید، فروش، پوشش ریسک و سفته بازی در مورد نرخ مبادله بین جفت ارزها را انجام دهند. به بیان دیگر بازارهای ارزی به بازاری اشاره دارد که در آن ارز رایج کشورها مثل دلار، یورو، پوند، ین، کرون، فرانک و غیره با هم مبادله میشوند. شایان ذکر است بازار فارکس نقدشوندهترین بازار در جهان است. بازار ارز بیش از 5 تریلیون دلار معاملات روزانه را انجام میدهد که بیشتر از مجموع بازارهای آتی و سهام است.
بازار تبادل ارزهای خارجی یک بازار غیرمتمرکز محسوب میشود و از مجموعهای از سیستمهای کامپیوتری و بروکرها در سراسر جهان تشکیل شده است. از مهمترین فعالان بازار بازار تبادل ارزهای خارجی میتوان بانکها، کمپانیهای تبلیغاتی، بانکهای مرکزی، شرکتهای مدیریت سرمایه و صندوقهای پوشش ریسک را نام برد. همچنین بروکرها (همان کارگزارها) و سایر سرمایهگذارها و حتی مردم معمولی نیز میتوانند در بازار تبادل ارزهای خارجی فعالیت کنند و به مبادلهی ارز کشورهای مختلف بپردازند.
ایرانیان میتوانند با استفاده از برخی واسطهها و بروکرهای خارجی در بازار تبادل ارزهای خارجی فعالیت کنیم. کلیهی داراییهایی که از این طریق خرید و فروش میشوند در دستهی CFDها قرار میگیرند. یعنی دارایی خریداری شده ماهیت واقعی ندارد و بروکر از این راه، امکان معاملهی این داراییها را با ارزش لحظهای واقعی برای ما فراهم میکند.
در صورت تمایل میتوانید با مراجعه به وبسایت www.tahlil.school ، ویدیو آموزشی و مقاله نحوه بررسی کارگزاریها(بروکرها) در بازار فارکس را مشاهده و مطالعه نمایید.
بازارهای کالا
بازارهای کالا مکانهایی هستند که تولیدکنندگان و مصرف کنندگان برای تبادل کالاهای فیزیکی در آن فعالیت مینمایند. کالاهای فیزیکی مانند محصولات کشاورزی (مانند ذرت، دام، سویا)، محصولات انرژی (نفت، گاز، اعتبار کربن)، فلزات گرانبها (طلا، نقره، پلاتین)، یا کالاهای نرم (مانند پنبه، قهوه و شکر) میباشند. اینها به عنوان بازارهای کالای نقطهای شناخته میشوند، جایی که کالاهای فیزیکی با پول مبادله میشوند.
با این حال، عمده معاملات در این کالاها در بازارهای مشتقه انجام میشود. از کالاهای لحظه ای به عنوان داراییهای اساسی استفاده میکنند. معاملات آتی و اختیار خرید کالاها هم در فرابورس و هم در بورسهای سراسر جهان مانند بورس کالای شیکاگو (CME) و بورس بین قارهای (ICE) مبادله میشوند.
بازارهای ارز دیجیتال
در چند سال گذشته شاهد معرفی و ظهور ارزهای رمزنگاری شده مانند بیت کوین، اتریوم و غیره هستیم. اینها دارایی های دیجیتال غیرمتمرکز مبتنی بر فناوری بلاک چین هستند. امروزه، صدها توکن ارزهای دیجیتال در دسترس هستند و در سراسر جهان در مجموعهای از مبادلات ارز دیجیتال مستقل آنلاین معامله می شوند. این صرافیها میزبان کیف پولهای دیجیتالی هستند. به این وسیله معامله گران میتوانند یک ارز رمزنگاری شده را با ارز دیگر یا پول های فیات مانند دلار یا یورو مبادله کنند.
از آنجایی که اکثر صرافی های رمزنگاری پلتفرم های متمرکز هستند، کاربران در معرض هک یا کلاهبرداری هستند. صرافی های غیرمتمرکز نیز در دسترس هستند که بدون هیچ مرجع مرکزی کار می کنند. این صرافی ها امکان تجارت مستقیم همتا به همتا (P2P) ارزهای دیجیتال را بدون نیاز به یک مرجع واقعی مبادله برای تسهیل تراکنش ها فراهم می کنند. معاملات آتی و اختیار معامله در ارزهای دیجیتال اصلی نیز موجود است.
نمونههایی انواع بازارهای مالی
بخش های فوق روشن می کند که “بازارهای مالی” از نظر دامنه و مقیاس گسترده هستند. برای ارائه دو مثال عینی دیگر، نقش بازارهای سهام را در آوردن یک شرکت به عرضه اولیه عمومی سهام در نظر میگیریم.
بازارهای سهام و عرضه اولیه سهام
یکی از قدیمیترین و رایجترین بازار مالی، بازار سهام یا همان بورس سهام میباشد. در این نوع بازار، سهام شرکتهای مشخصی توسط سرمایهگذارهای مختلف به صورت عمومی خرید و فروش میشود. هدف از فروش سهام یک شرکت، افزایش میزان سرمایه و نقدینگی شرکتها به منظور توسعهی کسبوکار شرکت است. زمانی که سهام یک شرکت، اولین بار برای فروش در بازار سهام ارائه میشود، یک «عرضه اولیه سهام» یا (IPO) برگزار میشود و سرمایهگذارهایی که به فعالیت آن شرکت اعتقاد دارند، این سهام را خریداری میکنند. با فعالیت شرکت و ارائهی خدمات یا کالاها و توسعهی آن کسبوکار، به مرور ارزش سهام آن شرکت افزایش مییابد و سرمایهگذارها از این راه به سود میرسند.
IPO (عرضه اولیه) همچنین به سرمایه گذاران اولیه در شرکت فرصتی برای نقد کردن بخشی از سهام خود ارائه میدهد. اغلب در این فرآیند پاداشهای بسیار خوبی دریافت میکنند. در ابتدا، قیمت IPO معمولاً توسط پذیره نویسان از طریق فرآیند قبل از بازاریابی تعیین میشود.
ابتدا سهام شرکت در بورس عرضه میشود و معاملات در آن آغاز میشود.سپس قیمت این سهام با ارزیابی و ارزیابی مجدد ارزش ذاتی و عرضه و تقاضای آن سهام در هر لحظه از زمان توسط سرمایهگذاران و معاملهگران، تغییر میکند.
سوالات متداول بازارهای مالی
انواع مختلف بازارهای مالی چیست؟
برخی از نمونههای بازارهای مالی و نقشهای آنها شامل بازار سهام، بازار اوراق قرضه، فارکس، کالاها و بازار املاک و مستغلات و چندین مورد دیگر است. بازارهای مالی را میتوان به بازارهای سرمایه، بازار ارزی، بازارهای اولیه در مقابل ثانویه و بازارهای فهرست شده در مقابل بازارهای فرابورس تقسیم کرد.
بازارهای مالی چگونه کار میکنند؟
علیرغم پوشش بسیاری از طبقات داراییهای مختلف و داشتن ساختارها و مقررات مختلف، همه بازارهای مالی اساساً با گرد هم آوردن خریداران و فروشندگان در یک دارایی یا قرارداد و اجازه دادن به آنها برای تجارت با یکدیگر کار میکنند. این اغلب از طریق یک حراج یا مکانیزم کشف قیمت انجام میشود.
کارکردهای اصلی بازارهای مالی چیست؟
بازارهای مالی به دلایل مختلفی به وجود آمدهاند، اما اساسی ترین کارکرد این است که امکان تخصیص کارآمد سرمایه و دارایی ها در یک اقتصاد مالی را فراهم کند. بازارهای مالی با اجازه دادن به بازار آزاد برای جریان سرمایه، تعهدات مالی و پول، اقتصاد جهانی را روانتر میکنند. در عین حال به سرمایهگذاران اجازه میدهند در افزایش سرمایه در طول زمان مشارکت کنند.
چرا بازارهای مالی مهم هستند؟
بدون بازارهای مالی، گردش سرمایه در جوامع به طور کارآمد اتفاق نمیافتد. همچنین فعالیتهای اقتصادی مانند تجارت، معامله، سرمایه گذاری و فرصتهای رشد به شدت کاهش مییابد.
چه کسانی وارد بازارهای مالی میشوند؟
شرکتها از بازارهای سهام و اوراق قرضه برای جذب سرمایه از سرمایه گذاران استفاده میکنند. سفته بازان به طبقات مختلف دارایی نگاه میکنند تا روی قیمت های آینده شرط بندی کنند. معاملهگران محافظهکار از بازارهای مشتقه برای کاهش ریسکهای مختلف استفاده میکنند. کارگزاران اغلب به عنوان واسطه ای عمل میکنند که خریداران و فروشندگان را با هم جمع میکنند و برای خدمات خود کمیسیون یا هزینهای دریافت میکنند.
شایان ذکر است داشتن دانش کافی برای ورود به بازارهای مالی برای بهبود عملکرد توصیه میشود در صورت تمایل میتوانید با مراجعه به وبسایت مدرسه تحلیل با دورههای آموزشی تحلیل تکنیکال آشنا شوید.
جمع بندی
در این مقاله به معرفی انواع بازارهای مالی پرداختیم. همانطور که گفتیم بازارهای مالی شامل بازار سهام، بازار (OTC)، بازار اوراق قرضه، بازار ارزی، بازار مشتق، بازار فارکس، بازار کالا و بازار ارزهای دیجیتال میباشند. بازار فارکس دارای بیشترین حجم معاملات میباشد و بنابراین نقدشوندگی بسیار بالایی دارد. لازم به ذکر است بازار ارزهای دیجیتال حدود یک دهه قدمت دارد و بسیار در حال رشد میباشد.
همانطور که بیان کردیم بازار سهام معروفترین بازار مالی است و مکانی به منظور خرید و فروش سهام شرکتهای مختلف میباشد. در کل میتوان گفت بازارهای مالی نقش بسیار مهمی در اقصاد کشورها و همچنین اقتصاد جهان دارند.
دیدگاه شما