ارزش اوراق منفعت و نرخ بازدهی آن

چگونه می توان در بورس درآمد ثابت کسب کرد؟

ارزش اوراق منفعت و نرخ بازدهی آن

مشاوره رایگان

برای دریافت مشاوره در مورد چگونگی عضویت در صندوق و شرایط سبد های مختلف کافیست عدد 2 را به سامانه زیر پیامک کنید.

• 02191004770
• [email protected]
• تهران، خیابان بهشتی، پلاک 436، طبقه 4، واحد 15

خانه / سرمایه گذاری و بورس / محاسبه بازده سرمایه گذاری، بازدهی سبد اختصاصی و بازدهی سبدگردان

محاسبه بازده سرمایه گذاری، بازدهی سبد اختصاصي و بازدهي سبدگردان

پیش از این مطالبی در رابطه با مفهوم بازده و نحوه محاسبه آن پرداخته بودیم اگر در بحث سرمایه گذاری و بورس فعالیت داشته باشید متوجه خواهید شد که گاهی اوقات نمی شود فقط به مطالب تِئوری بسنده کرد و باید از نحوه محاسبه بازده و محاسبه ریسک هم اطلاع پیدا کنید.

ما در این پست قصد داریم به بررسی نحوه محاسبه بازده سرمایه گذاری (ROI) با استفاده از تعاریف و فرمول ها بپردازیم. بازده سرمایه گذاری برای ارزیابیِ عملکرد یک کسب و کار استفاده می شود.

با ما همراه باشید در ادامه این مطلب موارد زیر را مورد بررسی قرار خواهیم داد :

• بررسی اجمالی و کلی بازده سرمایه گذاری و بازده کل
• اجزای بازده
• بازده بر حسب زمان
• طرح های آتی سرمایه گذاری
• روش محاسبه بازدهی سبد اختصاصی
• روش محاسبه بازدهی سبدگردان
• سالانه کردن نرخ های بازدهی

تعریف بازده سرمایه گذاری و بازده کل

بطور کلی بازده در فرآیند سرمایه گذاری، نیروی محرکی است که ایجاد انگیزه می کند و پاداشی برای سرمایه گذاران محسوب می شود.

و اما بازده کل، نسبت کل عاید (ضرر) حاصل از سرمایه گذاری در یک دوره مشخص به تعداد سرمایه ای که برای کسب این عایدی در اول همان دوره بکار گرفته و مصرف گردیده است.

اما عایدی سرمایه گذاری از چه روش هایی به دست می آید؟
عایدی یک سرمایه گذاری از دو طریق کسب می شود:

1. تغییر در ارزش و قیمت اصل سرمایه مصروفه مانند قیمت سهام خریداری شده.
2. سود هایی که در نتیجه سرمایه گذاری به اصل سرمایه تعلق می گیرد مانند سود نقدی سهام

محاسبه بازده سرمایه‌گذاری = (درآمد سرمایه‌گذاری – هزینه سرمایه‌گذاری) / هزینه سرمایه‌گذاری

بازده اضافی: به بازده سرمایه گذاری اوراق بهادار یا پرتفوی‌ ای که از یک معیار یا شاخص با سطح ریسک مشابه بهتر عمل می‌نماید و بیشتر می‌شود، بازده اضافی گفته می‌شود.

این بازده برای اندازه‌گیری ارزش افزوده‌ای که پرتفوی یا مدیر سرمایه گذاری ایجاد کرده، مورداستفاده قرار میگیرد و توانایی مدیریت را در غلبه بر بازار می سنجند.

برای مثال، تصور کنید که یک صندوق سرمایه گذاری مشترک با سرمایه زیاد دارای سطح یکسانی از ریسک در مقایسه با شاخص بورس است. اگر صندوق بازده ۱۴% در یک سال تولید نماید و شاخص فقط ۹% رشد کند، این تفاوت ۵ درصدی به عنوان بازده اضافی، یا آلفای تولیدشده به‌ وسیله مدیر صندوق در نظر گرفته می‌شود.

اجزای بازده در سرمایه گذاری

اجزای بازده عبارت اند از سود دریافتی ، سود (زیان) سرمایه ای و بازده سرمایه گذاری که در ادامه به شرح کامل آنها می پردازیم.

سود دریافتی

هدف از هرگونه سرمایه گذاری مشخصا دریافت سود می باشد و هرچه این مقدار سود بیشتر باشد قطعا رضایت بخش تر است و این سود به صورت جریانات نقدی دوره ای سرمایه گذاری می باشد و می تواند به شکل بهره یا سود تقسیمی باشد.

ویژگی ای که این دریافت ها را متمایز میکند این است که منتشر کننده ، پرداخت هایی را به صورت نقدی به دارنده دارایی پرداخت می کند.

سود (زیان) سرمایه ای

سود (زیان) سرمایه در واقع مخصوص سهام عادی است ولی در مورد اوراق قرضه بلند مدت و سایر اوراق بهادار با درآمد ثابت نیز مصداق دارد. این سود(زیان) سرمایه ناشی از اختلافات بین قیمت خرید و قیمت زمانی است که دارنده اوراق قرضه قصد فروش آنها را دارد . این اختلاف می تواند سود یا زیان باشد.

ضرری که در هنگام کاهش ارزش دارایی های سرمایه ای نظیر سرمایه گذاری در بورس و مسکن رخ می‌دهد، زیان سرمایه ای گفته می‌شود. این ضرر تا زمانی که دارایی با قیمتی پایین‌تر از قیمت خرید فروخته نشود، تحقق نخواهد یافت.

سودی که درنتیجه افزایش قیمت اوراق بهادار نزد صندوق سرمایه گذاری مشترک از قیمت خرید آن به وجود می‌آید و اوراق بهادار به فروش می‌رسد (سود تحقق‌یافته) سود سرمایه ای گفته می‌شود.

معادل‌ انگلیسی سود سرمایه ای عبارت است از Capital Gain و معادل‌ انگلیسی زیان سرمایه ای عبارت است از Capital Loss

بازده سرمایه گذاری

بازده سرمایه گذاری یک نسبت سودآوری است که از تقسیم سود خالص بر ارزش خالص به دست می آید و برای ارزیابیِ عملکرد یک کسب و کار استفاده می شود.بازده‌ سرمایه گذاری لزوما همان سود نیست.

بازده سرمایه گذاری با پولی که در شرکت سرمایه گذاری می‌کنید و بازدهی که بر مبنای سود خالص کسب و کار از آن پول به‌دست می‌آورید،سر و کار دارد. سود، از سوی دیگر، عملکرد کسب و کار را اندازه‌گیری می‌کند.

بازده سرمایه گذاری شامل بازده کمی و کیفی می باشد که به صورت زیر تشریح می شود:

1. بازده کمی: سود حسابداری منفعت سرمایه
2. بازده کیفی: اعتبار شرکت امتیازات اجتماعی

نحوه محاسبه بازده مورد انتظار در سرمایه گذاری

بازده مورد انتطار در سرمایه گذاری از طریق فرمول زیر محاسبه می شود :

بازده مورد انتظار =rₑ
سود حسابداری =D₁
ارزش سرمایه در زمان ۰=t…p₀
ارزش سرمایه زمان ۱=t…p₁
ضریب تبدیل سهام=X

بازده بر حسب زمان

• بازده های گذشته
• بازده های آینده

بازده های گذشته از طریق نسبت های گروه بازده سرمایه گذاری اندازه گیری می شود و در میان نسبت های این گروه از ROA تعدیل شده می توان استفاده بهتری نمود .
این نسبت به صورت زیر محاسبه می شود:

برای محاسبه بازده آتی سرمایه گذاری ها می توان از شاخص سود آوری استفاده کرد. عوامل مؤثر در بازدهی آتی سرمایه گذاری :

طرح های آتی سرمایه گذاری

با توجه به نمودار فوق در میابیم که بازدهی یکی از متغیرهای تصادفی *شناسایی ارزش *است که خود تابعی از متغیرهای تصادفی دیگری است که هر کدام خود تابعی از چندین متغیر دیگر می باشند و همین مطلب ساده *وابستگی* است که تعیین ارزش را بسیار مشکل می سازد. بنابراین غالبا آنچه پیش بینی می شود ،محقق نمی شود و این همان ریسک است.

نرخ بازده مورد انتظار

مقدار پولی که یک فرد انتظار دارد تا از سرمایه گذاری های خود دریافت کند بازده مورد انتظار گفته می‌شود.

به میانگین موزون بازده های ممکن یک سرمایه گذاری که در آن، ضرایب مورد استفاده همان احتمالات وقوع هستند، نرخ بازده مورد انتظار می گویند.

• بازده ممکن = i r
• تعداد بازه های ممکن = n
• بازده احتمال = pi

ریسک و بازده مورد انتظار ، دو عامل اساسی در تصمیمات مربوط به سرمایه گذاری به خصوص سرمایه گذاری در اوراق بهادار هستند .بنابراین ، هر سرمایه گذار مایل به محاسبه ریسک و بازده مورد انتظار سرمایه گذاری خود می باشد .

مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای یکی از مدل های شناخته شده در ادبیات مدیریت سرمایه گذاری برای محاسبه نرخ بازده مورد انتظار است . در این مدل نرخ بازده مورد انتظار ،‌ تابعی از ضریب بتا یا درجه ریسک سیستماتیک است .

نرخ بازده مورد انتظار نه تنها در تصمیم گیری های مربوط به خرید سهام تعیین کننده است، بلکه در این تصمیم گیری ها نرخ بازده بازار یا نرخ بازده دحقق یافته نیز موثر است.

روش محاسبه بازدهی سبد اختصاصی

برای محاسبه بازدهی هر سبد اختصاصی از رابطه زیر استفاده می شود:

روش محاسبه بازدهی سبدگردان

در ابتدا کل دوره مورد نظر براساس موارد زیر تقسیم می شود:

تاریخ وقوع افزایش سرمایه یا برداشت سرمایه گذار و تاریخ انعقاد قرارداد جدید سبدگردانی یا تاریخ خاتمه یک قرارداد سبدگردانی

بنابراین اگر در طول دوره موردنظر ،جریان ورودی و خروجی در n تاریخ مختلف به وقوع بپیوندند، در نتیجه کل دوره به ۱ + n زیر دوره تقسیم می شود که در آن زیر دوره اول از ابتدای دوره مورد نظر شروع شده و تا تاریخ وقوع اولین جریان نقدی ادامه می یابد و زیر دوره دوم از تاریخ وقوع جریان نقدی اول شروع شده و تا تاریخ جریان نقدی دوم ادامه می یابد و به همین ترتیب جریان نقدی دوره آخر از تاریخ وقوع آخرین جریان نقدی شروع شده و تا پایان دوره مورد نظر ادامه می یابد. برای درک بهتر این موضوع به نمودار زیر توجه کنید

پس از تقسیم کل دوره به زیر دوره های موردنظر، بازدهی هر زیر دوره nام به شرح زیر محاسبه می شود:

پس از محاسبه بازدهی هر زیر دوره، بازدهی سبدگردان برای کل دوره موردنظر از رابطه زیر محاسبه می شود:

سالانه کردن نرخ های بازدهی

برای سالانه کردن هریک از بازدهی های محاسبه شده از فرمول زیر استفاده می شود:

Compatible data.ارزش اوراق منفعت و نرخ بازدهی آن

Lorem ipsum dolor sit amet, consectetur adipis scing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore et dolore magna aliqua.

enim ad minim veniam quis nostrud exercita ullamco laboris nisi ut aliquip ex ea commodo consequat.

• Pina & Associates Insurance
• Payment at Contingency
• Amount of Payment

Two Most-Cited Reason

Consectetur adipiscing elit, sed do eiusmod tempor incididunt ut labore dolore magna aliqua. enim ad minim veniam, quis nostrud exercitation ullamco laboris nisi ut aliquip ex commodo consequat. duis aute irure dolor in reprehenderit in voluptate.

اوراق بهادار چیست؟ — به زبان ساده (+ فیلم آموزش رایگان)

پیش‌تر، در مطالب «آموزش بورس رایگان | گام به گام برای همه | به زبان ساده» و «بورس چیست ؟ آموزش بورس (+ دانلود فیلم آموزش رایگان)» با بازار بورس و مفاهیمی مانند شاخص بورس، تابلوخوانی، نوسان‌گیری و حجم مبنا آشنا شدیم. در این آموزش، مطالبی را درباره اوراق بهادار و انواع آن بیان می‌کنیم.

فیلم آموزش رایگان آشنایی با اوراق بهادار

فیلم آموزش رایگان اوراق بهادار به صورت گام به گام، در کادر بالا، به سوالات شما در خصوص اوراق بهادار و انواع آن‌ها، به زبان ساده و به صورت گام به گام پاسخ می‌دهد.
برای پخش و مشاهده ویدئو روی دکمه پلی یا تصویر بالا کلیک کنید.

اوراق بهادار چیست؟

اصطلاح «اوراق بهادار» (Securities) یک ابزار مالی دارای ارزش پولی است که قابلیت تبدیل به پول نقد را دارد. اوراق بهادار می‌تواند نمایانگر ایفای مالکیت در یک شرکت سهامی عام (از طریق سهام) یا رابطه طلبکاری با یک نهاد دولتی یا یک شرکت (از طریق اوراق قرضه) یا حقوق مالکیت دیگری باشد.

اوراق بهادار علاوه بر سرمایه‌گذاری، یکی از راه‌های تأمین مالی است که برای آشنایی کامل با آن، پیشنهاد می‌کنیم به فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه در لینک زیر مراجعه کنید.

برای مشاهده فیلم آموزش تامین مالی در بازار سرمایه + اینجا کلیک کنید.

انواع اوراق بهادار

اوراق بهادار را می‌توان به طور کلی به سه دسته تقسیم کرد: اوراق سهام (Equity Securities)، اوراق بدهی (Debt Securities) و اوراق مشتقه (Derivative Securities). با این حال، اوراق بهادار ترکیبی (Hybrid Securities) نیز وجود دارند که ترکیبی از سهام و اوراق بدهی با یکدیگر هستند.

اوراق بهادار سهام

اوراق سهام، نشان دهنده منافع مالکیتی سهامداران در یک نهاد (شرکت یا تعاونی) است و به شکل سهام سرمایه تحقق می‌یابد که شامل سهام عادی و ممتاز نیز می‌شود. دارندگان اوراق بهادار عادی معمولاً سود سهام خود را دریافت می‌کنند و هنگام فروش اوراق بهادار می‌توانند از سرمایه سود ببرند (با فرض اینکه ارزش آن‌ سهام افزایش یافته باشد). اوراق بهادار سهام از طریق حق رأی، به دارنده آن این حق را می‌دهد تا در مدیریت شرکتی که سهامدار آن است نقش داشته باشد. در صورت ورشکستگی شرکت، پس از پرداخت کلیه تعهدات به طلبکاران، این سهامداران فقط در باقیمانده سهم شریک هستند. برای آشنایی بیشتر با سهام و انواع آن، پیشنهاد می‌کنیم مطلب «سهام چیست و سهامدار کیست؟ — به زبان ساده» را مطالعه کنید.

اوراق بهادار بدهی

اوراق بدهی بیانگر و گواهی پولی است که صادرکننده آن اوراق وام گرفته است و باید بازپرداخت کند، البته با شرایطی که در آن مقدار وام، نرخ بهره و تاریخ سررسید یا تمدید تعیین شده است. اوراق بدهی، که شامل اوراق قرضه دولتی و شرکتی، گواهی‌های سپرده و اوراق وثیقه‌دار هستند، به طور کلی صادرکننده خود را به پرداخت منظم بهره و بازپرداخت اصل آن (صرف نظر از عملکرد صادرکننده) ملزم می‌کنند، البته همراه با سایر حقوق قراردادی تصریح شده (که شامل حق رأی نیست). این اوراق معمولاً برای مدت معینی صادر می‌شوند و در پایان، صادرکننده می‌تواند آن‌ها را بازخرید کند. اوراق قرضه می‌توانند با تضمین (یا وثیقه) یا بدون تضمین (یا بی‌وثیقه) باشند.

فیلم آموزش اوراق قرضه

اوراق قرضه، یکی از انواع اوراق بهادار بدهی و یک روش سرمایه‌گذاری است. در این فیلم آموزشی، مفهوم اوراق قرضه، ساز و کار و چگونگی سرمایه‌گذاری با استفاده از آن تشریح شده است.

اوراق بهادار مشتقه

اوراق بهادار مشتقه در حقیقت قراردادهایی مالی هستند که ارزش آن‌ها بر مبنای برخی از کالاها و دارایی‌های پایه مشتق شده است و به همین دلیل به آن‌ها مشتقه می‌گویند. این دارایی پایه می‌تواند هر چیز باارزشی مثل کالا، سهام و… باشد. اوراق مشتقه در بورس یا بازارهای خارج از آن انجام می‌شود.

چهار نوع قرارداد مشتقه رایج امروز به شرح زیر است:

• قرارداد سَلَف: نوعی قرارداد است که در زمان معامله، خریدار مبلغ را پرداختی می‌کند، ولی فروشنده آن را در آینده تحویل خواهد داد.
• قرارداد آتی: در قرارداد آتی، فروشنده و خریدار متعهد می‌شوند که یک دارایی پایه را در زمان آینده با قیمت مشخصی داد و ستد کنند. در زمان مورد توافق، خریدار باید هزینه مشخص شده در قرارداد را پرداخت کرده و فروشنده باید کالا را تحویل دهد.
• قرارداد اختیار معامله: این قرارداد دو نوع دارد: اختیار خرید و اختیار فروش. در قرارداد اختیار خرید، به خریدار اختیار (و نه اجبار) داده می‌شود که یک دارایی معین را در قیمت تعیین شده تا زمان مشخصی بخرد. فروشنده این قرارداد نیز اجبار دارد تا قبل از اتمام مهلت، هر زمان که خریدار تمایل به اجرای قرارداد داشته باشد، دارایی معین را در قیمت مشخص معامله کند. برعکس، در قرارداد اختیار فروش، فروشنده ملزم به فروش کالا نیست.
• قراردادهای معاوضه: در قرارداد معاوضه، یک دارایی یا تعهد در مقابل یک دارایی یا تعهد دیگر، به منظور تمدید یا کاهش سررسید معامله می‌شود.

اوراق بهادار ترکیبی

اوراق بهادار ترکیبی، همان‌گونه که از نامش مشخص است، برخی از مشخصه‌های اوراق بدهی و سهام را با هم دارد. مثال‌هایی از اوراق بهادار ترکیبی عبارتند از: گواهی سهام (از اختیارات اعطایی خود شرکت است که به سهامداران حق خرید سهام در یک بازه زمانی مشخص و با قیمت مشخص را می‌دهد)، اوراق قابل تبدیل (اوراق قرضه قابل تبدیل به سهام عادی شرکت صادر کننده) و سهام ممتاز (سهامی که شرکت پرداخت بهره، سود سهام یا بازده سرمایه را در اولویت نسبت به سایر سهامداران قرار داده است).

هرچند سهام ممتاز از لحاظ فنی به عنوان نوعی سهام طبقه‌بندی می‌شود، اما اغلب به عنوان اوراق بدهی نیز در نظر گرفته می‌شود، زیرا «مانند اوراق» سهام ممتاز نرخ سود ثابتی دارد و ابزاری محبوب برای سرمایه‌گذارانی است که در جست‌وجوی درآمد هستند. این سهام در اصل اوراقی با درآمد ثابت است.

سرمایه گذاری و معامله اوراق بهادار

نهادی که اوراق بهادار را برای فروش منتشر می‌کند، به عنوان صادرکننده شناخته می‌شود و اشخاصی که آن‌ها را می‌خرند، سرمایه‌گذار هستند. به طور کلی، اوراق بهادار نشان دهنده یک سرمایه‌گذاری و ابزاری است که توسط آن، شهرداری‌ها، شرکت‌ها و سایر بنگاه‌های تجاری می‌توانند سرمایه‌های جدید را جذب کنند. شرکت‌ها می‌توانند با مراجعه به مردم پول زیادی به دست آورند؛ برای مثال سهام را با عرضه اولیه عمومی بفروشند. نهادهای کشوری، استانی و شهری می‌توانند با صدور اوراق قرضه شهری، برای یک پروژه خاص سرمایه زیادی جذب کنند. بسته به تقاضای بازار یا ساختار قیمت‌گذاری یک مؤسسه، افزایش سرمایه از طریق اوراق بهادار می‌تواند یک جایگزین مناسب برای تأمین اعتبار از طریق وام بانکی باشد.

از طرف دیگر، خرید اوراق بهادار با پول وام، عملی که با نام خرید در حاشیه شناخته می‌شود، یک روش سرمایه‌گذاری محبوب است. در اصل، یک شرکت ممکن است حقوق مالکیت را به صورت پول نقد یا سایر اوراق بهادار بدهی (چه در زمان شروع و چه به طور پیش‌فرض) یا سایر تعهدات به نهاد دیگری تحویل دهد. امروزه این تصفیه دیون وثیقه‌ای، به ویژه در بین سرمایه‌گذاران نهادی افزایش یافته است.

اوراق بهادار قابل معامله که در بورس اوراق بهادار فهرست شده‌اند و صادرکنندگان آن می‌توانند با اطمینان از بازار منظمی که در آن تجارت می‌کنند، به دنبال جذب سرمایه‌گذار باشند. سیستم‌های تجارت الکترونیکی در سال‌های اخیر رواج بیشتری یافته‌اند و اکنون اوراق بهادار در بسترهایی مانند بورس، فرابورس یا مستقیماً در بین سرمایه‌گذاران به صورت آنلاین معامله می‌شود. برای آشنایی با تفاوت‌های بورس و فرابورس، پیشنهاد می‌کنیم مطلب «تفاوت بورس و فرابورس چیست؟ — به زبان ساده» را مطالعه کنید.

سلب مسئولیت مطالب اقتصاد: این مطلب صرفاً‌ با هدف افزایش آگاهی عمومی در حوزه اقتصاد نوشته شده است. برای سرمایه‌گذاری،‌ تجارت و آگاهی دقیق از قوانین مربوط به آن‌ها، لازم است حتماً از دانش و مشاوره افراد متخصص کمک گرفته شود. دقت داشته باشید که قوانین بازار سرمایه و قوانین تجاری و اقتصادی کشور، همواره در حال تغییر هستند و بر همین اساس، ممکن است برخی موارد ذکر شده در این مطلب، دیگر صحت نداشته باشند. مسئولیت هر گونه بهره‌برداری از این نوشتار با هدف سرمایه‌گذاری، تجارت، کسب درآمد و غیره، بر عهده خود افراد بوده و مجله فرادرس هیچ مسئولیتی در این رابطه ندارد. برای اطلاعات بیشتر + اینجا کلیک کنید.

مطلبی که در بالا مطالعه کردید بخشی از مجموعه مطالب «آموزش بورس رایگان به زبان ساده» است. در ادامه، می‌توانید فهرست این مطالب را ببینید:

اگر این مطلب برای شما مفید بوده است، آموزش‌ها و مطالب زیر نیز به شما پیشنهاد می‌شوند:

اوراق بهادار

انواع اوراق بهادار کدامند؟ چگونه اوراق بهادار را نقد و یا معامله کنیم؟ امروزه که بورس و فرابورس بازارش داغ شده و در هر زمان و مکان و قشری از مردم از بورس صحبت می شود، شاید در این صحبت از اوراق بهادار هم شنیده باشید و لازم بدانید اوراق بهادار را بهتر بشناسید و با انواع آن هم آشنا شوید.

در مقاله حاضر تلاش می شود اوراق بهادار و انواع آن را توضیح دهیم و در ادامه شرح دهیم اوراق بهادار شامل چه نوع سرمایه گذاری می باشد و همچنین ارتباط اوراق بهادار با بورس و فرابورس را شرح دهیم.

اوراق بهادار:

در تعریف و تخصصی از اوراق بهادار که در زبان لاتین با عبارت (Securities) شناخته می شود تضمین کننده حقوق مالی برای مالک می باشد که می تواند آن را معامله کند. اوراق بهادار (Securities) یک نوع دارایی نا مشهود به شمار می آید. دارنده این دارایی مالی می تواند در هر زمان که بخواهد این اوراق بهادار را به شخص دیگری منتقل کند.

دارندگان اوراق و بهادار حق و حقوق مشخصی دارند. در واقع اصطلاح اوراق بهادار یک ابزار مالی دارای ارزش پولی هستند که قابلیت تبدیل به پول نقد را دارند. اوراق بهادار علاوه بر سرمایه گذاری، می تواند یکی از مسیر های تأمین مالی هم باشد.

اوراق بهادار شامل برگه هایی می باشند که به خودی خود فاقد ارزش مالی هستند، ولی با داشتن اوراق بهادار می توان این اوراق را خرید و فروش و به پول نقد تبدیل کنید. به عبارتی اوراق بهادار می تواند نمایان و نشان دهنده نوعی از مالکیت در یک شرکت سهامی عام (از طریق سهام) باشد یا رابطه طلبکاری با یک نهاد دولتی یا یک شرکت (از طریق اوراق قرضه) یا حقوق مالکیت دیگری را نشان دهد.

سرمایه گذاری به وسیله اوراق بهادار:

نهادی که اوراق بهادار را برای فروش انتشار می دهد، به عنوان صادر کننده اوراق بهادار نام برده می شود و افرادی که این اوراق را خریداری می کنند، سرمایه گذار نامیده می شوند.

به عبارتی، اوراق بهادار به عنوان یک سرمایه گذاری و ابزاری برای سرمایه گذاری که به وسیله آن، شهرداری ها، شرکت ها و سایر مراکز تجاری می توانند سرمایه های جدیدی برای خود جذب کنند. شرکت ها می توانند با مراجعه به مردم سرمایه قابل توجهی به دست آورند.

مثالی برای برای جذب سرمایه از طریق اوراق بهادار:

برای نمونه می توان به سهام اشاره داشت که سهام را با عرضه اولیه عمومی به فروش می رسانند. نهاد های کشوری، استانی و شهری هم می توانند با صادر کردن اوراق قرضه شهری، برای یک پروژه خاص سرمایه متفاوت و زیادی را جذب کنند.

با توجه به نیاز بازار (تقاضای بازار) یا سیستم قیمت گذاری یک موسسه، افزایش سرمایه از طریق اوراق بهادار صورت می گیرد که می تواند یک جایگزین بسیار مناسب باشد برای تأمین اعتبار و سرمایه مورد نیاز پروژه از طریق وام بانکی باشد.

خرید در حاشیه در اوراق بهادار:

خرید اوراق بهادار با پول وام، عملی که با نام خرید در حاشیه شناخته می شود، که یکی از روش های سرمایه گذاری و جذب سرمایه محبوب می باشد. در واقع، در این حالت یک شرکت امکان دارد حقوق مالکیت را به صورت پول نقد یا سایر اوراق بهادار بدهی (چه در زمان شروع و چه به طور پیش‌فرض) یا سایر تعهدات به نهاد دیگری تحویل دهد.

امروزه این تصفیه دیون وثیقه ای، به ویژه در بین سرمایه گذاران نهادی یه شکلی زیادی افزایش پیدا کرده است.

پیشگامان بی نهایت مطالعه مقاله رابطه حجم معامله با قیمت سهام را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.

اوراق بهادار در بورس

اوراق بهادار در بورس:

اوراق بهادار قابل معامله که در بورس اوراق بهادار ذکر شده اند و صادرکنندگان آن می توانند با اطمینان از بازار منظمی که در آن تجارت صورت می گیرد، به دنبال جذب سرمایه گذار باشند. سیستم های تجارت الکترونیکی در سال های اخیر رواج و طرفدارن چشم گیری داشته اند و همین موضوع برای اوراق بهادار مسیر هایی را فراهم کرده است.

برای مثال همچون بورس، فرابورس یا مستقیما در بین سرمایه گذاران به صورت آنلاین معامله انجام می شوند. (در صورت تمایل برای کسب اطلاعات بیشتر می توانید به مقاله بورس و فرابورس مراجعه بفرمایید).

روند پیشرفت اوراق بهادار:

تا قبل از سال1390، اوراق مشارکت به عنوان تنها ابزار مالی از گروه اوراق بهادار با درآمد ثابت (به اختصار بازار اوراق بدهی) شناخته می شد، که این اوراق هم تنها در شبکه بانکی معامله می شد.

قسمت زیادی از مشکل خرید و فروش و معامله اوراق در شبکه بانکی به شکل بود که اوراق همواره با قیمت اسمی معامله می شدند و در این صورت زمانی که نرخ ها در بازار تغییر پیدا می کردند، طبیعتا اوراق با نرخ بالاتر کمیاب می شد و دارندگان آن اوراق تمایلی به عرضه اوراق نداشتند و در عوض اوراق با نرخ پایین تر بدون مشتری می ماند و یا به طور کامل به فروش نمی رسید.

این یکی از عوامل تاثیر گذار در این امر نبود یک سیستم معاملاتی مناسب در شبکه های بانکی بود که اجازه نوسان را به قیمت نمی داد. در حالی که در سیستم معاملاتی بازار سرمایه، امکان معامله اوراق با نرخ توافقی و بر اساس عرضه و تقاضا صورت می گرفت و به همین علت نیز از سال 1390 به تدریج یک سری تغییرات در بازار معاملاتی صورت گرفت که موجب انتقال همه اوراق بدهی از سیستم های بانکی به سیستم های معاملاتی بورس‌های کشور را شاهد هستیم.

انواع اوراق بهادار؛

ارزش اوراق منفعت و نرخ بازدهی آن
• اوراق بدهی
• اوراق حقوق صاحبان سهام
• اوراق مشتقه

اوراق بدهی:

از طریق بدهی سرمایه های خرد و کلان جمع می شود و اهداف سازمانی را می شود پیش برد. که از یک طرف تامین کننده بودجه می باشد و از طرفی موجب پیاده سازی طرح های شرکت و سازمان ها می باشد و همچنین روشی است برای پایین آوردن ریسک و ایمن کردن سرمایه گذاری.

متقاضیان اصلی نشر و انتشار اوراق بدهی به طور معمول دولت ها می باشند. اوراق بدهی دولتی از معتبر ترین نوع اوراق بدهی در همه بازار های جهان محسوب می شود که در حالت ریسک اعتباری کشور ها را نشان می دهد.

در واقع هر چه اوراق بدهی دولتی یک کشور با ارزش تر باشد به این معنای می باشد که اقتصاد و دولت آن کشور از شرایط بهتری و کم ریسک تری برخوردار هستند.

ویژگی های اوراق بدهی:

تاریخ سررسید: بهره سالانه در زمان هایی مشخص به دارنده خریدار سهام پرداخت می شود، این پرداخت همیشه در زمان مشخصی صورت می گیرد که به این پرداخت بهره زمان سر رسید گفته می شود.

ارزش اسمی: اصل مبلغ وام، در تاریخ سر رسید اوراق بدهی که به خریدار تعلق می گیرد.

نرخ سود اسمی: بهره ای که به شکل دوره ای تا سررسید اوراق پرداخت می شود.

قیمت فروش: قصد روش مالک سهام، و نگاه نداشتن سهام تا زمان سر رسید.

نرخ سود تا سررسید (YTM): زمانی که افراد اوراق بدهی را در اولین روز انتشار خریدار کنند، نرخ سودش اسمی خواهد بود. اما اگر بعد از منتشر شدن در قیمت تعیین شده در بازار اوراق بدهی را خریداری کند باید اوراق را نگاه داشته تا زمان سررسید که آن را نرخ سود تا سررسید یا YTM می گویند.

نکته مهمی که لازم است بدانید این موضوع می باشد که اوراق بدهی در بازار فرابورس و بازار اصلی انتشار می یابد.

اوراق بدهی از انواعی است:

• اوراق قرضه
• اوراق قرضه با نرخ بهره ثابت
• اوراق قرضه با نرخ بهره شناور
• اوراق خزانه دولتی
• اوراق صکوک شرکتی
• اوراق مشارکت دولتی
• اوراق مشارکت شرکتی
• اوراق مرابحه
• اوراق استصناع
• اوراق منفعت
• گواهی سپرده

پیشگامان بی نهایت مطالعه مقاله مدیریت ریسک را به شما عزیزان پیشنهاد می کند.

اوراق سهام:

هرگاه سرمایه یک شرکت، سازمان یا نهاد مالی به قسمت های مساوی تقسیم شود به هر کدام از این قسمت ها سهم از آن شرکت سهامی گفته می شود.

به خرید هر تعداد از سهام های شرکت های سهامی صاحبان سهام گفته می شود (در صورت تمایل برای کسب اطلاعات بیشتر پیشنهاد می کنم به مقاله سهام و انواع سهام مراجعه بفرماید.)

انواع سهام:

• سهام عادی
• سهام ممتاز
• سهام با نام
• سهام بی نام

اوراق بهادار مشتقه:

یکی از انواع اوراق بهادار می باشد، که معاملات آن مبنی بر کالا های فیزیکی و یا دارایی های پایه ای صورت می گیرد. منظور از دارایی پایه ای؛ نرخ بهره، صنعت ساخت و ساز و یا هر نمونه ای از دارایی های دیگر.

ارزش اوراق مشتقه به یک یا چند دارایی که از آن مشتق باشند بستگی دارد. مشتقه قراردادی است بین دو یا چند طرف که بر اساس یک یا چند دارایی است. ارزش مشتقه به ‌وسیله نوسانات دارایی مبنا مشخص می شود.

انواع اوراق بهادار مشتقه:

• قرار دادهای سلف
• قرار دادهای آتی
• قرار دادهای اختیار معامله
• قرار دادهای معاوضه

بازار معاملاتی اوراق مشتقه بازار بورس یا بازارهای تشکیل شده در خارج از بورس هستند. اوراق مشتقه خارج از بورس بخش بزرگ‌ تری از مشتقه ها را شامل می شود که هنوز قانون گذاری نشده اند، در حالی که مشتقه های معامله شده در بورس دارای استاندارد سازی هستند.

با این توضیح باید گفت که اوراق مشتقه معامله شده خارج از بورس در اکثر اوقات دارای ریسک بیشتری نسبت به مشتقه های استاندارد است.

نگارش: ساناز یوسفی

به منظور کسب اطلاعات بیشتر، مطالعه مقاله بودجه ریزی را به شما عزیزان پیشنهاد می نماییم.

چگونه می توان در بورس درآمد ثابت کسب کرد؟

دولت و شرکت‌ها برای تامین مالی می‌تواند به جای دریافت وام از بانک، اقدام به انتشار اوراق بدهی کنند. سرمایه‌گذاران با خرید این اوراق در سررسید معین به سود مشخصی می‌رسند. در ادامه در خصوص اوراق بدهی بیشتر توضیح داده خواهد شد.

چگونه می توان در بورس درآمد ثابت کسب کرد؟

آشنایی با انواع اوراق بدهی

به صورت کلی، بازارهای مالی به سه دسته بازار سهام، بازار بدهی و بازار اوراق مشتقه تقسیم می‌شوند. اوراق بدهی، یکی از انواع اوراق بهادار است که در بازار بدهی معامله می‌شود. اوراق بدهی به منظور تامین مالی بنگاه‌های اقتصادی منتشر شده و به فروش می‌رسد. به بیان ساده‌تر، این اوراق نوعی وام هستند که وام‌دهنده همان خریدار اوراق و وام‌گیرنده ناشرین این اوراق هستند.

دولت‌ها و شرکت‌ها برای تامین منابع مالی مورد نیاز خود، با فروش اوراق‌ بدهی به سرمایه‌گذاران، از آن‌ها وام می‌گیرند.

اوراق بدهی دولتی، توسط دولت هر کشور به منظور تامین منابع مالی مورد نیاز طرح‌ها و پروژه‌ها و یا تامین کسری بودجه منتشر می‌شود. اوراق بدهی شرکتی نیز، اوراق منتشر شده توسط شرکت‌های بزرگی است که به جای تامین مالی از طریق بازار پول و بانک‌ها، از بازار سرمایه این منابع را جمع‌آوری می‌نمایند.

مشخصات اوراق بدهی

هر برگ از اوراق بدهی، مشخصات و ویژگی‌های خاصی دارند که آشنایی با آن‌ها در راستای پیشگیری از زیان ضروری است.

تاریخ سررسید

تاریخ سررسید، تاریخ پایان دوره‌ی اوراق بدهی است. در این تاریخ، ناشر اوراق، ارزش اسمی این اوراق را به دارندگان آن‌ها پرداخت می‌نماید.

ارزش اسمی

ارزش اسمی در واقع همان اصل مبلغ وام است که باید در تاریخ سررسید به دارندگان اوراق پرداخت شود. ارزش اسمی کلیه اوراق بدهی در بازار سرمایه ایران معادل ۱۰۰ هزار تومان است.

نرخ سود اسمی

نرخ سود اسمی، نرخ بهره‌ای است که به صورت دوره‌ای و تا سررسید، به برخی از اوراق بدهی تعلق می‌گیرد. به عنوان مثال اگر یک ورقه بدهی با نرخ اسمی ۱۰۰ هزار تومان و نرخ سود اسمی ۱۰ درصد و دو بار در سال باشد، هر شش ماه یک‌بار به دارنده آن ورقه ۵ هزار تومان (معادل ۵ درصد ارزش اسمی) سود پرداخت می‌شود.

قیمت بازاری

دارندگان اوراق بدهی در صورت نیاز می‌توانند تا قبل از سررسید، اوراق خود را در بازار فروخته و به وجه نقد تبدیل کنند. قیمت بازاری اوراق بدهی، قیمت معامله ارزش اوراق منفعت و نرخ بازدهی آن آن در بازار است.

نرخ سود تا سررسید ( YTM )

نرخ سود تا سررسید، همان‌طور که از نامش پیداست، نرخ سودی است که از زمان خرید اوراق تا زمان سررسید آن، نصیب دارنده خواهد شد. اگر اوراق‌ بدهی در زمان انتشار آن‌ها خریداری شود، نرخ سود تا سررسید برابر نرخ سود اسمی خواهد بود.

در غیر این صورت و در زمانی بعد از انتشار این اوراق، YTM ممکن است کمتر یا بیشتر از نرخ سود اسمی باشد. خریداران و فروشندگان اوراق بدهی معمولاً بر اساس نرخ YTM تصمیم به معامله این اوراق می‌گیرند.

انواع اوراق بدهی

به طور کلی اوراق بدهی با توجه به ناشر آن به سه دسته اوراق بدهی دولتی، اوراق بدهی شرکتی و اوراق بدهی شهرداری‌ها تقسیم می‌شود. علاوه بر این و در یک دسته ‌ بندی متداول‌تر، اوراق بدهی را می‌توان به دو دسته اوراق دارای کوپن و اوراق بدون کوپن تقسیم‌بندی کرد.

اوراق دارای کوپن

اوراق دارای کوپن، اوراقی هستند که کوپن پرداخت سود دارند و در زمان‌های مشخصی (مثلا ماهانه یا هر سه ماه یکبار)، به دارندگان اوراق سود پرداخت می‌شود. از جمله اوراق دارای کوپن می‌توان به اوراق مشارکت، اوراق مرابحه، اوراق اجاره، اوراق استصناع، اوراق رهنی، اوراق منفعت و گواهی سپرده اشاره کرد.

اوراق بدون کوپن

اوراق بدون کوپن، اوراقی هستند که کوپن پرداخت سود ندارند و به دارندگان این اوراق سود دوره‌ای پرداخت نمی‌شود. در واقع خریداران این اوراق، از مابه‌التفاوت قیمت خرید اوراق و ارزش اسمی دریافتی آن در سررسید، سود می‌برند. از جمله مهم‌ترین این اوراق می‌توان به اوراق خزانه اسلامی (اخزا) اشاره کرد.

نحوه خرید و فروش اوراق بدهی

خرید و فروش انواع اوراق بدهی از طریق سامانه‌های معاملاتی آنلاین کارگزاری‌ها امکان‌پذیر است. علاقه‌مندان می‌توانند از طریق نشانی Reg.emofid.com به صورت کاملا غیرحضوری در کارگزاری مفید افتتاح حساب کرده و پس از تکمیل فرآیند آن، کد بورسی و مشخصات ورود به سامانه‌های معاملات آنلاین را دریافت کنند. سپس وارد سامانه ایزی تریدر شده و به خرید و فروش اوراق مورد نظر بپردازند .

جزئیات مربوط به هر یک از اوراق بدهی مانند نحوه پذیره‌نویسی، محدودیت‌های معاملاتی، ارکان اوراق، تاریخ سررسید، نرخ بازدهی سالیانه و دوره‌های پرداخت سود (در اوراق دارای کوپن) در اطلاعیه پذیره‌نویسی آن‌ها به اطلاع عموم سرمایه‌گذاران می‌رسد.

در همین راستا تحلیلگران توصیه می‌کنند قبل از اقدام به سرمایه گذاری در اوراق بدهی، اطلاعیه پذیره نویسی و آخرین پیام‌های ناظر مربوط به آن را حتما مطالعه و بررسی گردد .

صندوق‌های ارزش اوراق منفعت و نرخ بازدهی آن با درآمد ثابت، جایگزین خرید و فروش اوراق بدهی

سرمایه ‌ گذاری در بازار سرمایه در حالت کلی به دو دسته سرمایه ‌ گذاری مستقیم و سرمایه ‌ گذاری غیرمستقیم تقسیم می‌شود. در سرمایه ‌ گذاری مستقیم، شخص سرمایه ‌ گذار باید بر اساس روش‌هایی مانند تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادی یا تابلوخوانی، شرایط را تحلیل کرده و سپس اقدام به خرید و فروش اوراق مورد نظر نماید.

اما در سرمایه‌گذاری غیر مستقیم، کلیه امور مربوط به سرمایه‌گذاری مانند تحلیل شرایط و خرید و فروش اوراق، توسط عده‌ای از متخصصین انجام می‌شود. از جمله راهکارهای سرمایه‌گذاری غیرمستقیم می‌توان به سرمایه ‌ گذاری در انواع صندوق های سرمایه گذاری اشاره کرد.

صندوق های سرمایه گذاری انواع مختلفی دارند که یکی از آن‌ها صندوق‌های با درآمد ثابت است. عمده دارایی‌های صندوق ‌ های با درآمد ثابت در اوراق با درآمد ثابت (اوراق بدهی) سرمایه ‌ گذاری می‌شود و به تبع، ریسک سرمایه گذاری در این صندوق ها بسیار کم است. بازدهی آن‌ها نیز بر اساس بازدهی اوراق با درآمد ثابت تعیین می‌شود.

برای دریافت اطلاعات بیشتر درباره بازار بورس، می‌توانید به وبسایت آموزش کارگزاری مفید به نشانی learning.emofid.com مراجعه کنید. در این وبسایت بیش از ۹۰۰ مطلب در سه سطح «مبتدی»، «نیمه حرفه‌ای» و «حرفه‌ای» به همراه دوره های مختلف آموزشی ارائه شده است.

به علاوه روزانه چندین کلاس آموزش بورس به صورت رایگان و غیر حضوری برگزاری می‌شود که می‌توانید از آن‌ها بهره‌مند شوید.ارزش اوراق منفعت و نرخ بازدهی آن ارزش اوراق منفعت و نرخ بازدهی آن

«اوراق گام» ، تضمین سیستم بانکی، منابع بازار سرمایه

به تازگی انطباق اوراق گام با الزامات فقهی به تصویب شورای فقهی بانک مرکزی رسیده است . این اوراق، ابزاری جدید برای تأمین مالی بنگاه‌های تولیدی بوده و به‌ طور خاص برای تأمین سرمایه در گردش مورد استفاده قرار می‌گیرد. تا پیش‌ از این اوراق تأمین سرمایه در گردش در حوزه بازار پول و از محل منابع بانکی انجام می‌شد. با طراحی این اوراق نه‌ تنها ابزار دیگری برای استفاده منابع موجود در بازار سرمایه برای کمک به بخش تولیدی اقتصاد و مشارکت در رشد اقتصادی فراهم شده است بلکه معاملات این اوراق پیوند بین بازار سرمایه و بازار پول را افزایش می‌دهد چرا که نیازمند همکاری میان ارکان بازار سرمایه از جمله سازمان بورس و اوراق بهادار، شرکت بورس اوراق بهادار تهران، شرکت سپرده‌گذاری مرکزی و تسویه وجوه و شرکت مدیریت فناوری با نهادهای بخش پولی و بانکی مثل بانک مرکزی و بانک‌های تجاری است. از طرفی استفاده از این ابزار تأمین مالی کوتاه‌ مدت، نشان از توجه ویژه سیاست‌گذاران اقتصادی به نقش سازنده بازار سرمایه و شفافیت اطلاعاتی آن دارد و بیانگر افزایش روز افزون نقش بازار سرمایه در تأمین مالی واحدهای اقتصادی است.
در این راستا هیئت تحریریه «ماهنامه بورس»، در گفتگو با دکتر محمود رضا خواجه نصیری، نائب رئیس هیئت‌مدیره بورس اوراق بهادار تهران و مدیرعامل تأمین سرمایه تمدن به بررسی مزایا، ریسک‌ها، زیرساخت‌های مورد نیاز و نتایج انتشار این اوراق در بازار پول و در بازار سرمایه پرداخته است که شرح این گفتگو را در ادامه می‌خوانید :

لطفاً مقدمه‌ای راجع به اوراق گام و انگیزه اصلی طراحی این اوراق بفرمایید.
دسته‌ای از اوراق وجود دارند که ساختار آن‌ها مستلزم ارتباط بین بازار سرمایه و بازار پول است؛ از این دسته می‌توان به اوراق حق تقدم تسهیلات مسکن و اوراق خزانه اشاره کرد. این اوراق به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بازار سرمایه تأمین‌کننده پول باشد و بانک‌ها تأمین‌کننده ضمانت. اوراق گام نیز در این دسته از اوراق قرار می‌گیرد. در حقیقت انگیزه بانک مرکزی در طراحی اوراق گام این بود که شرایطی فراهم شود که شرکت‌هایی که به لحاظ توانگری مالی و ساختار مالی وضعیت مناسبی دارند، توسط سیستم بانکی تضمین شوند ولی سرمایه موردنیاز آن‌ها به‌جای اینکه از محل سپرده‌های بانکی پرداخت شود، توسط بازار سرمایه تأمین شود. لذا می‌توان گفت که اوراق گام مبتنی بر حساب‌های پرداختنی شرکت‌ها است. البته پیش‌ از این نیز اوراق وجود داشتند که مبتنی بر حساب‌های پرداختنی بودند مثل اوراق مرابحه، اوراق منفعت هم به منافع آتی نگاه دارد و امکان تأمین مالی با استفاده از این اوراق در بازار وجود دارد، اما نکته‌ای که اوراق گام را از سایر اوراق متمایز می‌کند این است که سررسید اوراق گام عمدتاً کوتاه‌مدت است. از آنجایی که سررسید این اوراق کوتاه‌ مدت است ، این اوراق بیشتر مشابه ابزارهای بازار پول است چون به‌ طور معمول ابزارهای تأمین مالی بازار سرمایه برای دوره‌های بلندمدت منتشر می‌شوند. همچنین از این حیث که ضمانت این اوراق نیز توسط بانک‌هایی انجام می‌شود که توانگری مالی و کفایت سرمایه دارند، باز هم این اوراق در حیطه بازار پول قرار می‌گیرد؛ اما از این لحاظ که این اوراق معاملات ثانویه دارد، نقدشونده است و از آنجایی که منابع این اوراق از بازار سرمایه تأمین می‌شود، در حوزه بازار سرمایه قرار می‌گیرد.

فرایند انتشار اوراق گام به چه صورتی است؟
اولاً اوراق گام، اوراق متحدالشکلی است که به تفکیک بانک‌ها وجود دارد و اگر چه شرکت‌‌ها و بنگاه‌های اقتصادی‌ای وجود دارند که بانک برای تضمین این شرکت‌ها اوراق را منتشر کرده است، اما اوراق گام به نام بانک تعریف می‌شود و هر بانکی اوراق گام با سررسیدهای مختلف دارد. بنابراین اصل اوراق به نام یک بانک است. برای مثال بانک ملی اوراق بانک ملی را دارد و ممکن است این اوراق برای ایران‌خودرو یا سایپا یا هر شرکت دیگری منتشر شده باشد. زمانی که این اوراق در بازار سرمایه منتشر می‌شود، اسم اوراق، اوراق گام بانک ملی است و صد درصد ضمانت آن را بانک ملی بر عهده دارد و سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه کاری به روابط بین بانک ملی و بانی و ناشر اوراق ندارند و تنها آن بانک خاص که ضامن اوراق هست را به رسمیت می‌شناسند. تفاوت اوراق منتشرشده به نام بانک نیز تنها تفاوت در سررسید خواهد بود. بنابراین نماد اوراق نیز شامل دو کاراکتر است که یکی بیان‌گر بانک مربوطه و کاراکتر دوم نشان‌دهنده سررسید اوراق است و جمع این دو بخش، یک نماد معاملاتی را تشکیل می‌دهد. بنابراین اینکه اوراق گام در بخش اعتبارات بانک برای تأمین مالی کدام شرکت منتشر شده است، برای فعالان بازار سرمایه اهمیتی ندارد و در زمان سررسید اوراق، ذینفع می‌تواند اوراق خود را به‌واسطه شرکت سپرده‌گذاری مرکزی به وجه نقد تبدیل کند و نیازی ندارد بداند این اوراق برای تأمین مالی کدام ناشر منتشر شده است. بنابراین اگرچه این اوراق ممکن است بر مبنای حساب پرداختنی یک شرکت تولید خودرو و یک شرکت تولیدکننده قطعات خودرو منتشر شده باشد، اما در سررسید، بانک ضامن عدم نکول خواهد بود. ازاین‌رو می‌توان گفت که همانند اوراق خزانه که سطح اعتباری دولت و سررسید اوراق دو مؤلفه‌ای هستند که مبنای ارزش‌گذاری اوراق هستند، در اوراق گام هم به همین ترتیب هست و سطح اعتباری بانک‌هایی که این اوراق به نام آن‌ها هست و سررسید اوراق، مشخص‌کننده ارزش اوراق هستند. به همین دلیل منطقی است که اوراق گام برای یک بانک دولتی با سرمایه‌ی بالاتر، نرخ پایین‌تری داشته باشد چون ریسک اعتباری کمتری دارد و اوراق گام برای یک بانک خصوصی با سرمایه‌ی کمتر، نرخ بالاتری داشته باشد. البته این امکان وجود دارد که قیمت اوراق، تحت تأثیر فرایند عرضه و تقاضای بازار از ارزش تئوریک آن، اندکی فاصله بگیرد.

مزیت اصلی تأمین مالی با استفاده از اوراق گام نسبت به سایر اوراق چیست؟
اینکه این اوراق که مبنای یک تسویه مبادلاتی بین چند فعال اقتصادی در زنجیره ارزش است و توسط بانک‌ها منتشر می‌شود، بتواند در هر شرایطی تبدیل به وجه نقد بشود یا در سررسید توسط بانک نقد شود، مزیت بسیار مهمی برای این اوراق است. لذا می‌توان گفت که مزیت اصلی این دسته از اوراق که منابع خود را از بازار سرمایه تأمین می‌کنند، قابل معامله بودن است که این ویژگی ریسک نقدشوندگی را کاهش می‌دهد و به‌تبع این امر ارزش اوراق بالاتر رفته و با استقبال بالایی مواجه می‌شوند. برای توضیح این نکته به این مثال توجه کنید که زمانی که اوراق خزانه راه افتاد، فرض بر این بود که دولت در سررسید قطع به‌یقین بازخرید کند و این اتفاق افتاد. اما زمانی که اوراقی مثل اوراق سخاب وجود داشت قبل از اینکه این اوراق در بازار سرمایه پذیرفته شود، نرخ این اوراق تقریباً دو برابر نرخ اوراق اخزا بود که در بازار سرمایه قابلیت معامله داشت. این موضوع نشان می‌دهد که قابلیت معامله اوراق تا سررسید، در بازار سرمایه تا چه اندازه اهمیت دارد.

آیا برای معاملات این اوراق در بازار سرمایه، بازارگردانی هم در نظر گرفته شده است؟
بعید می‌دانم بازارگردان داشته باشد چراکه مدل عملیاتی آن از دیدگاه من خیلی شبیه به اوراق خزانه خواهد بود که دارای بازارگردان نیست. این اوراق به دلیل اینکه از طرف بازار پول منتشر می‌شوند قرار است دارای سررسیدهای کوتاه‌مدت بوده و معاملات ثانویه آن از طریق بورس انجام شوند. بازار پول برای تأمین سرمایه در گردش شرکت‌ها از این فرایند استفاده کرده و با اتخاذ سررسیدهای کوتاه‌مدت برای این اوراق می‌تواند بخش زیادی از ریسک نقدشوندگی را کاهش دهد. به نظر من، به دلیل سررسید کوتاه‌مدت و کاهش ریسک نقدشوندگی این اوراق، وجود بازارگردان زیاد مهم نیست هرچند می‌توان برای نقدشوندگی بیشتر این اوراق، بازارگردان هم اختصاص داد. وجود بازارگردان برای کاهش ریسک نقدشوندگی این اوراق باعث می‌شود تا این اوراق از ارزش بالاتر و بازده تا سررسید پایین‌تری نسبت به سایر اوراق‌ برخوردار شود. به‌عنوان‌مثال بانک یا سیستمی که از این اوراق استفاده می‌کند درصورتی‌که علاقه‌مند به نرخ پایین این اوراق باشد، می‌تواند با تخصیص بازارگردان، ریسک نقدشوندگی آن را کاهش داده و بر این اساس هزینه تأمین مالی را کاهش دهد.

برای سررسید این اوراق تصمیمی گرفته شده است؟
قرار بر این است که سررسید این اوراق کوتاه‌مدت بوده و با ماهیت بازار پول سازگارتر باشد.

بحث فقهی که در مورد تأمین مالی از طریق اوراق گام وجود دارد، شبهه صوری بودن تأمین سرمایه در گردش توسط بنگاه‌ها است. برای آن مشکل چه تمهیداتی اندیشیده شده است؟
بررسی صوری نبودن حساب‌های بنگاه توسط بانک انجام خواهد شد زیرا بانک‌ها ضامن اوراق گام هستند و ضمانت آن‌ها یک ضمانت بدون قید و شرط است. به همین دلیل این بررسی در کمیته اعتباری و سیستم اعتبارسنجی بانک‌ها انجام خواهد شد. به‌عبارتی‌دیگر بانک‌ها به‌صورت مستقیم طرف معامله‌ی سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه هستند و ریسک‌های سمت بنگاه‌ها به بانک منتقل می‌شود و ازاین‌رو بحث صوری بودن منتفی است. چون ارتباط میان بنگاه با تأمین‌کننده مواد اولیه طبق قوانین مالیاتی و مقررات مربوطه در صورت‌های مالی شرکت ظهور و بروز خواهد داشت، بنابراین سیستم اعتباری بانک‌ها به‌سادگی می‌تواند صوری نبودن قراردادهای بنگاه را بررسی کند. به‌عبارت‌دیگر، انتشار اوراق گام صرفاً بر اساس یک ارتباط ظاهری انجام نمی‌شود و انتشار آن مبتنی بر صورت‌های مالی شرکت خواهد بود.

مخاطبان اصلی این اوراق کدام گروه از سرمایه‌گذارها هستند؟
در حال حاضر مخاطب اصلی اوراق بدهی در بازار سرمایه، صندوق‌های با درآمد ثابت هستند که می‌توانند از خریداران عمده اوراق گام نیز باشند. البته خود بانک‌ها هم می‌توانند در صورت داشتن منابع مازاد، اقدام به خرید این اوراق کنند مثل بانک‌های قرض‌الحسنه و یا شرکت‌های بیمه.

در زمینه زیرساخت‌های راه‌اندازی معاملات اوراق گام در بازار سرمایه مثل دستورالعمل‌ها و قوانین مقررات معاملاتی، رویه و سازوکارهای اجرایی و نیز نرم‌افزارهای موردنیاز، چه اقداماتی انجام شده است؟
از لحاظ فنی مشکلات زیادی برای راه‌اندازی این ابزار وجود ندارد چراکه پس از تأیید بانک مرکزی و بانک‌ها و ارسال فایل‌های مربوطه، ثبت اوراق گام در شرکت سپرده‌گذاری طی مدت ۲۴ ساعت امکان انجام دارد و طی ۲۴ ساعت دیگر، نماد معاملاتی این اوراق می‌تواند در بورس تعریف شود. فرایندهای تسویه این اوراق نیز همانند سایر اوراق بوده و به روال جدیدی نیاز ندارد.
در رابطه با این‌که بانک مرکزی می‌خواهد از اطلاعات مربوط به معاملات این اوراق آگاهی داشته باشد نیز می‌توان گفت که امکان گزارش‌دهی و گزارش‌گیری در سیستم‌های نظارتی بازار سرمایه کاملاً وجود دارد و اصلاً نیازی به ایجاد سیستم جدید برای این موضوع نیست. در حقیقت، حوزه انتشار اوراق گام می‌تواند بیشترین حد اطلاعات را بر اساس آخرین اطلاعات ثبت‌شده نزد سپرده‌گذاری و بورس، به بانک مرکزی ارسال کند و شاید بتوان گفت که این حوزه بالاترین سطح نظارت را برای بانک مرکزی در حوزه اعتبارات بانک‌ها فراهم خواهد کرد. نکته دیگری که به نظر من به لحاظ مقرراتی وجود دارد این است که چارچوب مقرراتی اوراق گام خیلی شبیه به چارچوب مقرراتی اوراق خزانه است که در حال حاضر در بازار سرمایه وجود دارد و در حقیقت تدوین و طراحی معاملات آن‌ها چندان زمان‌بر نیست. ازاین‌رو با توجه به تجارب اجرایی متعددی که در انتشار اوراق مشابه در بازار سرمایه وجود دارد، مقدمات راه‌اندازی معاملات اوراق گام می‌تواند به‌سرعت فراهم شود.

مدیریت ریسک معاملات اوراق گام به چه صورت است؟ آیا برای راه‌اندازی معاملات اوراق گام نیاز به یک سیستم مدیریت ریسک در بخش پایاپای شرکت سپرده‌گذاری مرکزی وجود دارد؟
واقعیت امر این است که مدیریت ریسک نکول اوراق گام ارتباطی با شرکت سپرده‌گذاری ندارد و این بدان دلیل است که این اوراق مبتنی بر ضمانت‌نامه‌های بانکی منتشر می‌شوند و بانک ضامن این اوراق است. ازاین‌رو نیازی به اقدام خاصی توسط شرکت سپرده‌گذاری مرکزی نیست. به‌عبارت‌دیگر، بالاترین سطح مدیریت ریسک نکول در معاملات اوراق گام، با گرفتن ضمانت‌نامه بانکی انجام می‌شود که این ضمانت‌نامه‌ها می‌توانند به‌طور کامل ریسک نکول را پوشش دهند.

با این نگاه، در صورت نکول بانک‌ها، چه تضمینی برای بازپرداخت اصل سرمایه‌ی سرمایه‌گذاران وجود دارد؟
بحث مربوط به مدیریت ریسک نکول این اوراق بر عهده کمیته اعتباری بانک‌ها، هیئت‌مدیره بانک‌ها و بانک مرکزی است. برای کاهش ریسک نکول بانک‌ها، باید وضعیت کفایت سرمایه، کنترل وثایق، اخذ ضمانت و شرایط ضمانت بانک‌ها مورد توجه قرار گیرد و این موارد باید مبتنی بر شرایط سیستم بانکی کشور باشد. درهرحال از دیدگاه بازار سرمایه، انتشار اوراق گام به پشتوانه ضمانت‌نامه بانکی است و مدیریت ریسک نکول این اوراق بر عهده بانک مرکزی خواهد بود. بنابراین در صورت نکول بانک‌ها، منابع بانکی برای پوشش بازپرداخت این اوراق مورد استفاده قرار می‌گیرد. درصورتی‌که سیستم بانکی از پرداخت اوراق در سررسید ناتوان باشد، بانک مرکزی منابع لازم برای بازپرداخت اوراق را تحت عنوان اضافه برداشت و در قالب منابع خط اعتباری در اختیار بانک‌ها قرار می‌دهد تا وجه اوراق بازپرداخت شود.

پیش‌بینی شما از زمان اجرایی شدن معاملات اوراق گام چیست؟
با فرض اینکه، سیستم‌ها و فرایندهای موردنیاز در سمت بانک مرکزی فراهم شده باشند، اجرایی شدن معاملات اوراق گام مشکلی در سمت بازار سرمایه نخواهد داشت و این پروژه در کمتر از یک ماه می‌تواند عملیاتی شود. نکته اساسی این است که انتشار اوراق گام نیازمند تعامل میان بازار سرمایه و بازار پول است. برخی از تجارب قبلی نشان داده که این دسته از کارهای تعاملی بین بازار سرمایه و بازار پول ممکن است به دلیل عدم تعامل و همکاری سازنده، با وقفه و تأخیر مواجه شود. بااین‌حال، به نظر بنده درصورتی‌که اراده محکم بر راه‌اندازی معاملات این اوراق وجود داشته باشد، این کار از بُعد عملیاتی، اجرایی، فنی و زیرساختی می‌تواند در عرض کمتر از یک ماه انجام شود.

به نظر شما راه‌اندازی معاملات اوراق گام، موفقیت‌آمیز خواهد بود؟
در حال حاضر بازار سرمایه نشان داده که در زمینه‌ی تأمین منابع برای اوراق بدهی دارای قدرت بیش‌تری نسبت به بازار پول است و توانایی ارائه منابع مالی جدید را دارد. از طرفی امکانات کافی برای راه‌اندازی معاملات این ابزار در بازار سرمایه وجود دارد و امکان معاملات ثانویه این ابزار نیز فراهم است که این امر، افزایش حجم معاملات این ابزار و جذب سرمایه‌گذاران را در پی دارد.

به نظر شما راه‌اندازی اوراق گام چقدر می‌تواند بر نقش بورس در تأمین مالی مستقیم تولید اثرگذار باشد؟
همان‌طور که در کارکرد اوراق گام بیان شد، این اوراق، منابع را به‌طور مستقیم به بخش تولیدی اقتصاد تزریق می‌کند. طراحی این اوراق نیز نشان می‌دهد که رویکرد سیاست‌گذاران اقتصادی کشور به سمتی رفته است که نقش بازار سرمایه را دائماً پررنگ‌تر می‌کند. از طرفی، هرچقدر که اندازه بازار بدهی در بخش‌های مختلف بزرگ‌تر شود، نقش بازار سرمایه در تأمین منابع مالی افزایش می‌یابد. به نظرم این موضوع به این دلیل است که تجربه نشان داده که جذب ارزش اوراق منفعت و نرخ بازدهی آن ارزش اوراق منفعت و نرخ بازدهی آن نیازهای تأمین مالی از طریق بورس به‌ویژه برای شهرداری‌ها اتفاق افتاده و در حال حاضر به چند ده هزار میلیارد تومان رسیده است. به نظر من معاملات اوراق گام نیز در بورس انجام خواهد شد و بانک‌ها نیز با ایفای نقش ضامن از فعالان این بازار خواهند بود. این طرح حتی می‌تواند به کاهش نرخ سود بانکی هم کمک کند چراکه قابلیت معامله این اوراق در بازار ثانویه بورس باعث می‌شود نیاز بانک‌ها به جذب سپرده کاهش پیدا کند.